R
De banana split
naar het zuiden
Tekenpen bezegelt
lot Indianenstam
POLITIEKE PATSTELLING IN PORTUGAL
DamiatePers
w-
Tribunaal over
mensenrechten
van indianen
Eli
NOTITIES
OVER:
:r*;v^toon^
r
IJmuider Courant
w
Z'l M B A7 B W E
MAANDAG 29 SEPTEMBER
1980
M
4
NOORD
,Kariba
ZAMBIA
.Oemtah
iQue Oue
MATABEÜLAND
ook
BoelawajoX-
ZUID
VICTORIA
•Gwanda
AFRIKA
REP^UÏDhAFRIKA
(Vt
ll
J
VE
dage
se b<
sen i
dit j;
gezir
het
kerk
gebr
Vieti
Zeev
nog
derei
gen
onde
gelijl
woni
Plumtree
p
Een sufgewerkte ambte
naar in het snikhete ministe
rie van Transport in de Bra
ziliaanse hoofdstad Brasilia
ergerde zich al jaren mate
loos aan de grote verbin
dingsweg tussen Cuiaba, de
hoofd stad van de staat Mato
Grosso en Porto Velho, de
hoofdstad van het district
Rondonia. De weg op de
kaart, de Br-365 moest wel
door een planologische klun
gel zijn getekend, zo meende
de man, die een aanmerke
lijk kortere verbinding zag
tussen beide steden. Een ste
vige laag asfalt zou daarbij
naar zijn idee ook geen
kwaad kunnen.
Beitbndgez »v
-
MASJONALAND z—
i
Bmdoefa
•Sinoia
('-£^SALISBURYz'
jWankie Marandi
^NOORD- /Gatoorn^
Xv pQue Oue
F
I 1
300
BOTSWANA
A
van
Het huidige onheil werd in de
Braziliaanse indiaan
verweren.
155,00
President Eanes
Mario Soares
ZIMBABWE
Daarmee bezegelde hij tevens het
lot van de laatste Braziliaanse Nam-
bikwara-indianen. De nieuwe as
faltweg, die notabene met financië
le steun van de Wereldbank zal wor
den aangelegd, snijdt dwars door
het dal van de Guapore-rivier en
verdeelt over een lengte van vier
honderd kilometer het eeuwenoude
woon- en jachtgebied van de Nam-
bikwara-indiaan in twee stukken.
Tegen de achtergond van de lij
densweg, die deze indianen de laat
ste twintig jaar hebben moeten on
dergaan, kan zonder meer worden
gesteld dat aanleg van de nieuwe
weg de definitieve doodklap bete
kent voor deze stam in Brazilië.
Zes jaar en twaalf regeringen na
de Anjerrevolutie in 1974 is er in
Portugal nog steeds geen politieke
stabiliteit. Het ziet er ook niet naar
uit dat de parlementsverkiezingen
op 5 oktober voor die stabiliteit zul
len zorgen.
De Democratische Alliantie won
de verkiezingen in december vorig
jaar met een programma, waarin
crisis, waarin Portugal verkeert,
vergroot dit Sa Carneiro’s daad
kracht ook niet.
Binnenkort wordt in Nederland het
vierde Russell Tribunaal gehouden.
Dit tribunaal (van 24 tot 30 november
in Rotterdam) gaat over de rechten
van de indianen in Noord-, Midden-
en Zuid-Amerika. In vele staten wor
den van de indianen de rechten ver
trapt en staan zij soms bloot aan
regelrechte volkerenmoord. Het vier
de Russell-tribunaal, dat wordt geor
ganiseerd door de Werkgroep India
nen Project zal zich buigen over een
aantal van die gevallen. De meedo
genloze plannen van de Braziliaanse
regering met de Nambikwara-india-
nen, zoals in bijgaand verhaal ge-
delen, waarvoor een jury wordt ge
vormd door vijftien vooraanstaande
personen, die zich bekendheid heb
ben verworven als voorvechters van
de mensenrechten. Ze zijn afkomstig
uit diverse delen van de wereld.
Behalve jury, getuigen, getuigen
deskundigen en adviseurs zullen ook
vertegenwoordigers van enkele au
tochtone volken worden uitgenodigd
om als waarnemer op het tribunaal
aanwezig te zijn. Daarnaast zal een
groot aantal organisaties, nationaal
en internationaal, worden uitgeno
digd om het tribunaal bij te wonen.
geschieden. Ook zou het makkelij
ker moeten worden om arbeiders te
ontslaan. Sa Carneiro zag het ech
ter als zijn voornaamste taak om de
invloed van links-radicale legeroffi
cieren in de politiek te verminderen
Zijn kabinet is het eerste sinds de
revolutie waarin geen legerofficie
ren zitten'
Het lijkt er dus op dat Portugal te
maken blijft hebben met een con
servatieve premier en een grondwet
die een klasseloze maatschappij tot
doel heeft. President Eanes en de
militaire Raad van de Revolutie zijn
vastbesloten deze grondwet te ver
dedigen. Daarbij is de verhouding
tussen president en premier al zo
verhard dat Eanes de notulen van
de kabinetsvergaderingen al niet
meer krijgt toegestuurd.
- Spoorweg
Stuwdam
0km
BEZORGKLACHTEN:
maandag Lm vrijdag van
zaterdags van
ABONNEMENTEN:
bij vooruitbetaling
(inclusief 4% BTW)
per maand
per kwartaal
per post
perjaar
per post
losse nummers
buitenland
per kwartaal
HOOFDREDACTIE:
Jos L. Lodewijks
E Koning
DIRECTIE: Mr. H. C. van der Mlje
We
dat
datee
omge
munt
verkc
del.
gepat
jaarrr
van
tusse
mate
streel
vele
wijze
restai
kerk,
ten,
fraaie
nijvei
ruimi
te vir
delijk
Hei
de k
stone
ze m<
mark
talgis
tijd.
V]
hou<
Th.
trad
pink
De
ruimti
geheit
pels g
dak t
wonir
zich
C. T
<o«i_
Oudeweg 12-14, Haarlem
tel 023 - 31 90 53
on
ke
sc
ge
bu
de
Naarmate de verkiezingen nade
ren worden de zorgen van Sa Car
neiro alleen maar groter. Een aan-
gekondigde echtscheiding kan hem
vele stemmen kosten in het streng
conservatieve en katholieke noor-
hoe een Braziliaanse tekenpen het lot bezegelt van de laatsten der
Nambikwara-lndianen, door Kees Klaasse;
blanke inwoners van Zimbabwe, die het voor gezien houden en de
banana split” doen, door onze redactie buitenland en
een voorbeschouwing over de komende Portugese verkiezingen,
eveneens dogr onze redactie buitenland.
zestiger jaren ingeluid onder het
dubbele motto „Vooruitgang voor
Brazilië” en „Nationale veiligheid”.
In die jaren besloot de Braziliaanse
regering de indianen van de Nambi-
kwara-stam te dwingen om te ver
huizen naar de droge en onvrucht
bare hoogvlakte van Parecis. Zij
moesten hun grond in het dal van
de Guapore-rivier verkopen aan 22
grote landbouwbedrijven.
De eerste horde die immigranten
moeten nemen, is de enorme papie
ren rompslomp die de Zuidafri-
kaanse ambtenarij is. Het is een van
de ingewikkeldste ter wereld en een
die meer censors dan auteurs kent.
Op een dag nam de Braziliaan
plaats achter de tekentafel, spreid
de de landkaart van zijn moeder
land voor zich uit en trok met één
ondoordachte haal langs de lineaal
een nieuwe route voor de Br-365.
schetst, staan niet op de agenda. Er
is echter moeiteloos een ellenlange
lijst samen te stellen van voorbeel
den, waarin de rechten van indianen
worden vertrapt. Het Russell-tribu
naal zal daarvan een selectie behan-
Na pakken formulieren te hebben
ingevuld, moet de adspirant-immi-
grant tussen de zes maanden en een
jaar geduld beoefenen. Het volgen
de probleem is geld.
Emigranten mogen maar een klei
ne 4.000 gulden per gezin uit Zim
babwe uitvoeren. Elke buitenlandse
valuta aangeschaft op een buiten
landse vakantie, binnen de negen
voorafgaande maanden wordt van
het bedrag afgetrokken.
Het is voorwaar niet veel om een
nieuw leven in Zuid-Afrika te be
ginnen. Want blanke Rhodesiërs
vinden uit dat huur en woonkosten,
die al veel hoger waren dan in Zim
babwe, het afgelopen jaar verdub
beld zijn. Ook de levensmiddelen-
prijzen doen immigranten terug
deinzen. Zuidafrikaans vlees kost
de helft van wat vlees kost in Euro
pa, maar het is drie keer zo duur als
in de hoofdstad Salisbury.
Dan blijkt Zuid-Afrika - in het
verleden door buitenlanders dik
wijls op één lijn gesteld met het
oude Rhodesië - heel verschillend te
zijn van waaraan men gewend was.
Het voormalige Rhodesië, een in
tiem koloniaal soort samenleving
voor blanken van in grote meerder- I
Uitsluitend telefoon: 02550-10519
voor Santpoort; 023 - 31 90 53
Van de plannen van de Portugese
regering is, zoals gezegd, niet veel
terechtgekomen. President Eanes
en de militaire Raad van de Revolu
tie hebben de belangrijkste hervor-
mingspannen van de regering te
gengehouden. Zo maakten zij op 21
mei van hun veto-recht gebruik om
een wet tegen te houden die particu
liere investeringen mogelijk wilde-
maken in genationaliseerde secto
ren zoals het verzekerings- en het
bankwezen. Het wetsontwerp is in
middels tot na de verkiezingen inge
trokken. Omdat de Democratische
Alliantie haar economische plan
nen niet heeft kunnen uitvoeren,
waardoor de door haar gewenste
buitenlandse investeringen uit
bleven, heeft de regering gepro
beerd haar kiezers tevreden te stel
len door een tijdelijke verlaging van
de consumptieprijzen. De Portuge
se betalingsbalans intussen ver
toont dit jaar een reusachtig tekort.
18 30-19.00 uur
11 30-12.30 uur
Zelfs als de conservatieve rege
ringscoalitie onder leiding van
Francisco Sa Carneiro de parle
mentsverkiezingen wint, dan nog is
het waarschijnlijk dat de presi
dentsverkiezingen in december zul
len worden gewonnen door presi
dent Antonio Ramalhao Eanes; een
linke officier, die haast elk initia
tief, dat Sa Carneiro de afgelopen 9
maanden in zijn ambtperiode heeft
ondernomen, heeft gedwarsboomd.
heid Britse afstamming, heeft wei
nig gemeen met de door de Afrika
ners overheerste, harde, preutse sa
menleving van Zuid-Afrika.
De immigranten die familie en
vrienden in Zuid-Afrika hebben,
weten zich in het algemeen, zij het
met veel heimwee naar het oude, te
schikken.
„Niemand kon een land verwach
ten zoals Rhodesië”, schreef zo’n
immigrant in de Star van Johannes
burg. En hij somde alle mooie en
niet te evenaren eigenschappen op -
de ambtenarij, de politie, het leger,
de luchtmacht, het gevoel voor hu
mor, de prijzen - maar voegde er
toen aan toe: „Onze ervaring is dat
de Engelse en Afrikaandermensen
erg vriendelijk en behulpzaam
zijn”.
Uit een enquête die op een ander
tijdstip in dezelfde krant stond af
gedrukt, bleek wat anders. Van 60
nieuwe Rhodesische immigranten
gezinnen was er niet één dat finan
cieel het hoofd boven water kon
houden en niet bitter was teleurge
steld in Zuid-Afrika en zijn mensen.
De nieuw-aangekomenen klaag
den dat de Afrikaners hen - Engels
sprekenden - behandelden als vuil,
dat werkgevers in de wetenschap
dat ze noch voor noch achteruit
konden, van hen profiteerden en
dat de Zuidafrikanen hun alles ver
weten, van werkloosheid tot gebrek
aan woningen en „overgave van
hun land”.
Miserabel of niet, de berooide ex-
Rhodesiërs hebben weinig keus.
Oud-premier en leider van de
blanken in Salisbury, Ian Smith, zei
onlangs, dat nog veel meer mensen
die groep van ballingen zullen ver
sterken. Volgens hem zal de uit
tocht van blanken uit Zimbabwe
toenemen, want blanke ouders
wachten alleen nog op het einde van
het schooljaar in december, wan
neer hun kinderen klaar zijn. Dan
zullen ook zij de „banana split”
naar het zuiden ondernemen.
De FUNAI, een instantie van het
Braziliaanse ministerie van Binnen
landse Zaken en officieel belast met
de bescherming van de indianen,
verstrekte aan de landbouwbedrij
ven zogenaamde „negatieve certifi
caten”. Hiermee verklaart deze in
stantie officieel, dat voor verkoop
beschikbare gronden onbewoond
zijn.
De bedrijven rooiden de bossen
'welvaart werd beloofd door de vrije
handel te stimuleren. Verder werd
voorgesteld particuliere banken en
verzekeringsmaatschappijen weer
toe te laten en om het teruggeven
van landerijen die in 1974 door boe
ren waren bezet, sneller te laten
Sa Carneiro’s Democratische Al
liantie, een coalitie van drie gema
tigde en rechtse partijen, heeft op het
ogenblik een uiterst krappe meer
derheid in het 250 leden tellende
Portugese parlement. De verkiezing
in december van Sa Carneiro
leek in Portugal een fase in te lui
den, waarbij werd teruggekomen
van een socialistische koers. De pre
mier wordt echter geremd door
machten o ie hij niet in de hand
heeft. Zo heeft hij te maken met een
linkse grondwet uit 1976 en een pre
sident die iedere stap die in strijd is
met zelfs de geest van die grondwet,
tegenhoudt. Bovendien kampt Sa
Carneiro met een vakbeweging, die
goeddeels onder controle staat van
de Portugese communistische
partij en waarmee de relaties niet
optimaal zijn. In de economische
lijke woongebieden terug te keren
en zwierven rond in de randgebie-
den rond de landbouwbédrijven. In
1973 stelde het Internationale Rode
Kruis vast, dat de levensvoorwaar
den der indianen een schande wa
ren voor Brazilië en voor de hele
wereld. Intussen hebben enkele
groepjes van indianen stukjes
grond gekregen, die volgens des
kundigen echter veel te klein zijn.
Andere groepen van indianen wor
den steeds weer in hun bestaan be
dreigd door de landbouwbedrijven,
die daarvoor tractoren, bulldozers, I
prikkeldraad, ontbladeringsgiften
en geweren gebruiken.
Bij deze situatie komen nu de
plannen van het minsiterie van
Transport om met hulp van de We
reldbank een nieuwe weg aan te
leggen dwars door de reservaten
van de nog overgebleven indianen
heen. De Braziliaanse bisschoppe
lijke raad wijst erop, dat deze weg
alleen wordt aangelegd voor een
betere verbinding met de land
bouwbedrijven, terwijl hij voor de
en legden enorme grasvlakten aan.
Daarop begonnen zij een intensieve
veeteelt. Tegelijkertijd echter heer
ste onder de indianen op de hoog
vlakte een grote hongersnood, ter
wijl bovendien een dodelijke maze
lenepidemie hun aantal deci
meerde.
indianen de ondergang betekent.
De bisschoppelijke raad noemt de
plannen bovendien onmenselijk,
omdat het wegtracé de holen kruist, j
die de indianen beschouwen als
„heilige woningen der geesten”.
Een Nambikwara-mythe zegt, dat
wanneer de blanken de geesten ont
dekken, de wereld ten onder gaat.
15,90
45.85
60.00
180.70
233,00
0.80
Thans loopt de lange verbindings
weg tussen Cuiaba en Porto Velho
nog over de tamelijk onvruchtbare
hoogvlakte van Parecis. De Brazili
aanse regering heeft er echter al
vaker schaamteloos blijk van gege
ven zich niets aan te trekken van
het lot van de vele indianenstam
men, die het reusachtige land her
bergt. Reden waarom de CIMI, de
raad van de Braziliaanse bisschop
penconferentie voor de missie on
der de indianen, de wereldopinie
wil mobiliseren om het besluit van
het Braziliaanse ministerie
Transport terug te draaien.
Pastor Paulo Günter Suess, secre
taris van deze raad, benadrukt dat
van dit besluit af zal hangen of de
laatste 600 nog overlevende india
nen van de Nambikwara-stam in
het noordwesten van Mato Grosso
aan een bewuste en geprogram
meerde volkerenmoord worden
prijsgegeven. Rond de eeuwwisse
ling telde deze indianenstam nog
10.000 leden.
Hoewel Zuid-Afrika dringend
verlegen zit om geschoolde blanke
immigranten, zit men om deze be
paalde groep kandidaat-immigran-
ten niet zo te springen.
De grote uittocht van blanken uit
Zimbabwe lijkt in alle ernst te zijn
begonnen, maar de nieuwe „lost tri
be” van Afrika ervaart dat aanpas
sen niet gemakkelijk is - zelfs niet in
het door blanken geregeerde
zuiden.
In juli pakten 1.600 personen -
overwegend blank - hun koffers en
verlieten Zimbabwe. Het was de
hoogste emigratiepiek in vijftien
maanden. De meesten hadden ge-
I kozen voor een nieuw leven in Zuid-
I Afrika. Groot-Brittannië was
slechts tweede keus.
De redenen die de emigranten
aanvoerden voor hun trek naar het
zuiden, of „doing the banana split” -
een verwijzing naar president Ca
naan Banana van Zimbabwe - wa
ren gebaseerd op vrees over een
toekomst onder de zwarte regering
1 van premier Robert Moegabe.
Deze vrees draaide om overbevol
king en het lager worden van de
maatstaven in onderwijs en medi
sche zorg, de snelle „afrikanise-
ring” van het werk en een algemeen
gevoelen dat orde en gezag onder
Afrikaans bestuur snel zullen in
zakken. Velen noemden ook de anti-
blanke „snieren” op radio en televi
sie als hun bijzondere breekpunt.
Algemeen werd gedacht dat Zuid-
Afrika meteen een veilige haven
zou zijn, maar de emigranten heb
ben ervaren dat het oversteken van
de rivier, de Limpopo zuidwaarts
niet zo eenvoudig is.
De blanke boeren en zelfstandige
zakenlieden zijn in het algemeen
bereid de nieuwe zwarte regering
een kans te geven, maar de ambte
naren en semi-professionele blan
ken zien weinig toekomst in een
zwart Zimbabwe. Een aantal amb
tenaren is al meegedeeld dat hun
zwarte assistenten het spoedig van
hen zal overnemen.
BUREAU:
Redactie en administratie
Lange Nleuwstraat 427, Umuiden
postbus 18, 1970 AA IJmuiden
tel. redactie: 02550-15389
na kantoortijd: 02208-3577
tel adm 02550-15437 en 16450
postgiro: 273107
telex: 41866
ADVERTENTIES
telefoon 023-31 90 53
GROENTJES
gerubriceerde advertenties, uitsluitend
telefoon 023 - 31 92 72
De overlevenden probeerden
steeds weer naar hun oorspronke-
i|\bovneet^
f'
I I
I B:U
W
Daarbij komt dat Sa Carneiro’s
voornaamste rivaal, de socialist
Mario Soares, een pact heeft geslo
ten met president Eanes, hetgeen
Soares de nodige steun kan opleve
ren bij de parlementsverkiezingen.
Zelfs als de Democratische Allian
tie deze verkiezingen wint de
opiniepeilingen wijzen in die rich
ting dan blijft de politieke pat
stelling bestaan. Zonder verande
ringen van de grondwet kan Sa
Carneiro zijn plannen niet uitvoe
ren. Daartoe is een andere presi
dent nodig en de kans dat president
Eanes de verkiezingen in december
verliest, lijkt niet groot.
den van het rand. Bovendien werd
de premier er in augustus van be
ticht, in de chaos die na de revolutie
in 1974 ontstond, bankschulden te
hebben laten verdwijnen. Ook is hij
er op 11 september van beschuldigd
de kieswetten te hebben geschon
den (waarop een maximumgevan-
genisstraf staat van twee jaar)
door zich in een officiële televi-
sieuitzending tegen de beschuldi
gingen van fraude te
UATAortci aam *Gwel0
'Tori Victoria'
