NPO-voorzitter:
Boeiende bezonkenheid
bij jonge pianist
Eigentijdse vermenging van zwarte muziek en reggae
s
exposities
Theater als beeldende kunst in Frans Halsmuseum
Wie nerveus
is slaapt
slechter!
stuurloos”
„Orkestenbestel
I
Salon des Independants druk bezet
I -
INTERCODAM
DINSDAG 30 SEPTEMBER
Katlewicz toont kernachtige Beethovenvisie
i 9
'I'
e
J
KUNST
1980
19
I
R
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
L.
Warenhuis
HET SIMPELE ALTERNATIEF VOOR
EEN MODIEUZE BADKAMER
AMSTERDAM. De superlatieven waarmee met name in ons land
de muzikale verdiensten van de Amerikaan Ry Cooder zijn bewie
rookt, zijn tot in brede kring bekend. Cooder was niet alleen een
magistraal gitarist met een heel eigen stijl en techniek, maar boven
dien een specialist op bottleneck, slide en mandoline. In de jaren
zeventig leverde hij bovendien een opmerkelijke serie opnamen af die
de waarde van zijn sessiewerk te boven gingen. Terwijl vele van zijn
landgenoten eerst nu oog krijgen voor de verdiensten van de eigen
muzikale tradities, legde Cooder zich als een toegewijd musicoloog er
op toe om zich allerlei genres aan te leren.
I
I
I
R
R
I
R
I
R
I
R
R
H
i
I
HAARLEM/ROTTERDAM.
„We zijn een toneelgezelschap,
maar ook schilders. Daarom zijn
we vorig jaar gestart met een
misschien niet zo gebruikelijke
voorstelling. We trokken door het
land en schilderden daar etalages
van winkels na. We waren dan op
straat aan het werk, tegenover
zo’n winkel en we gingen de arti
kelen die daar verkocht werden
óók verkopen. Dat wil zeggen: de
nageschilderde artikelen. Voor
vijf gulden konden voorbijgan
gers bij ons bijvoorbeeld een
paar schoenen bestellen, toen we
in Velsen voor een schoenwinkel
stonden. Dan kregen ze schoenen
die op linnen waren geschilderd”.
R^»F*
w
•ft
door
Ry Cooder geen kippevel. maar wel stimulerend
(Foto. Lex van Rossen)
Ry Cooder profileert
zich ondubbelzinnig
In het volkomen gave klankbeeld ruim-
(Foto Ron Pichel)
JOHN OOMKES
I
BIANCO LUX
15 x 15 VOOR F 65,— PER M2
I
WERKDAGEN 9.00-17.00
DONDERDAG
OOK VAN 18.00-21.00
Het Onafhankelijk Toneel maakte een se
lectie, die op de bovenverdieping van het
museum is opgehangen. Het publiek mag
daaruit een schilderij kiezen en bestellen;
Als solist in deze, onder andere door
Beethoven zo geliefde en bijzonder hoog
geschatte compositie uit Mozarts gerijpte
periode, hoorde men de 21-jarige Libane
se pianist Abdel-Rahman El-Bacha; twee
jaar geleden prijswinnaar van het Konin
gin Elisabeth-concours.
overdag voor het publiek worden open
gesteld.
In het SBK-gebouw aan de Ged. Oude
Gracht in Haarlem exposeert Tije Dom
burg deze maand wandreliëfs. Geopend:
Dinsdag tot en met vrijdag van 13-17 uur,
donderdagavond van 20-22 uur.
Schilderijen, gouaches en tekeningen
van Karei Appel in een volkomen nieuwe
stijl van deze kunstenaar, zijn van 1 tot en
met 26 oktober geëxposeerd in Galerie
Nova Spectra (Laan van Meerdervoort,
Den Haag).
Al in de rijk geïnstrumenteerde orkest-
inleiding kon men uit Katlewicz’ aanpak
ook Abdel-Rahman El-Bacha’s instelling
ten aanzien van deze grootse muziek be
vroeden. En alhoewel de klankverhoudin
gen in volume tussen solo en tutti in het
middendeel weleens te wensen overlieten,
bleef de afstemming op een gelijke golf-
lengte-in-artistieke-zin, in het gehele con
cert gehandhaafd.
JOHAN VAN KEMPEN
Wie nerveus is verbruikt nutteloos te veel
energie. Nerveuze mensen zijn dan ook
vlugger uitgeput en kunnen zich moeilij-
ker concentreren. Zij voelen zich vaak
loom en lusteloos en kunnen daardoor
"s avonds slecht in slaap komen. Zij moe
ten proberen weer de nodige rust in hun
leven te brengen. Valdispert kan hen
daarbij helpen. Valdispert is een zuiver
natuurprodukt uit de valeriaan wortel.
Valdispert brengt u weer tot rust maar
maakt niet loom of slaperig. Valdispert
dragees zijn gemakkelijk in te nemen.
Vraag nadrukkelijk Valdispert.
Uitsluitend bij apotheker en drogist.
Lees vooraf de gebruiksvoorschriften.
(ADVERTENTIE)
O
AMSTEL 135 (NAAST CARRÉ)
AMSTERDAM.
TEL. 020-22.51.15
De voorzitter zei weliswaar vertrouwen
te hebben in minister Gardeniers en van
uit zijn positie niet te willen politiseren,
maar deed een hartstochtelijk beroep op
de bewindsvrouwe om met de betrokken
partijen om de tafel te gaan zitten en tot
een gecoördineerd orkestbeleid te komen.
„De minister wil dat de orkesten zich
hervormen, dat het muziek-aanbod pluri
former wordt en dat er samenwerkings
verbanden tussen de orkesten ontstaan,
zonder dat zij aangeeft hoe dat in concrete
moet,” zo luidde Glasz’ kritiek verder. Hij
zei dat het NPO positief meewerkt aan
gewenste hervormingen, al zijn die niet
van de ene op de andere dag uitgevoerd.
Hij meldde dat het Noordhollands dankzij
aanstelling van een door de provincie be
taalde kracht het beleidsplan in beperkte
versie tot uitvoering zal brengen met in
gang van 1 september 1982.
Het spel van El-Bacha getuigt van een
zekere terughoudendheid en van een uit
gesproken warsheid van uiterlijk vertoon.
Zijn aanpak doet Mozart, ook in stilistisch
opzicht, nooit geweld aan: weekheid noch
demonisering of heroïsering komt eraan
te pas. En het resultaat van die muzikale
benadering van deze in Parijs opgeleide
pianist, levert een boeiende bezonkenheid
op, via een zangerige loonvorming in hel
dere contour.
dat dan door de werknemers van de Salon
zal worden gekopieerd. Zo'n kopie zal de
stijl en de sfeer van de Salon meekrijgen.
Een voorbeeld hangt in de Renaissance-
zaal: het doek Banketje van de 17e-eeuwse
Haarlemse schilder Floris Claesz van
Dijk, dat in reusachtig opgeblazen for
maat en in vrolijke tinten op de achter
grond dominerend aanwezig is.
Gerrit Timmers: „Voor deze week zijn
we al volgeboekt en dat betekent hard
werken. Vanaf komende zondag één uur
kunnen er opnieuw bestellingen worden
geplaatst, helaas kunnen dat er niet zo
veel meer zijn, want woensdags gaan we
al weer weg”.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. „Het orkestenbestel
drijft stuurloos rond.” Die harde uit
spraak over het decentralisatiebeleid
van het ministerie van CRM inzake het
orkestenbestel ventileerde gisteravond
mr. J. R. Glasz, voorzitter van de stich
ting Noordhollands Philharmonisch Or
kest bij de opening van het concertsei-
zoen. „Eerst leek het Nederlands Kame
rorkest tussen de wal en het schip te
geraken, toen het Balletorkest. Dezer da
gen werd het Gewestelijk Orkest op het
nippertje nog een reddingboei toegewor
pen. Dit vacuüm mag zo niet langer door
gaan,” zo formuleerde Glasz verder.
De Salon des Independants is slechts
één van de talloze gevarieerde theateracti-
viteiten van het Onafhankelijk Toneel,
dat het volgend seizoen op een heel andere
manier wil gaan werken dan tot nu toe. De
groep die zich op een geheel eigen wijze,
en steeds heel verrassend, met theater
bezighoudt, wil niet meer reizen. In het
eigen gebouw zullen zoveel mogelijk acti
viteiten worden ontplooid en als het enigs
zins mogelijk is, dan zal dat gebouw (aan
de Wijnstraat in Rotterdam) ook de helft
van de week als een kunstwarenhuis
(ADVERTENTIE)
Wie het Onafhankelijk Toneel een beet
je gevolgd heeft, weet dat de ideeën en
mogelijkheden bij deze groep legio zijn.
Om even de herinnering op te frissen en
een greep uit het gespeelde repertoire te
doen: In 1973 startte de groep met een
Majakowski-programma, dat tot in 1974
op verschillende manieren gestalte kreeg
en dat naar alle waarschijnlijkheid ook
dit jaar, in samenwerking met de Toneel
schuur wéér zal opvlammen. Veel opzien
baarde de groep met de serie De Favorie
ten, waarin beroemde toneelstukken op
eigenzinnige manier door het O.T. werden
gespeeld (o.a. Hedda Gabler, De Meeuw,
Hamlet, Wachten op Godot). In de winter
van 1978/79 werd Sloppengarga (in ons
land eerder bekend als In de jungle van de
city) opgevoerd en kwam een deel van de
groep (waaronder Timmers) met een An
dy Warhol programma dat in huiskamers
en in enkele kunstgalerieën (in Haarlem
bij de SBK op de Gedempte Oudegracht)
werd gespeeld. In het Holland Festival gaf
het gezelschap, aangevuld met gastspe-
lers, in leegstaande villa’s in Wassenaar en
Rotterdam een schitterende opvoering
van Maxim Gorki’s Zomergasten en bin
nenkort volgt de voorstelling Landschap
Concert: Ry Cooder. Bezetting: Ry
Cooder (gitaar, zang), John Hiatt (gi-
taat. zang). Wille Green (basstem),
Bobby King (tenor), James Rolleston
(basgitaar), Darrel Verdusco (drums)
en Jesse Harms (toetsen, synthesizer).
Nog concerten in Utrecht (vanavond),
Nijmegen (morgen), Rotterdam (5/10).
Carré Amsterdam, 29 september
1980.
Het NPO bezit alles om zo’n kernachtige
Beethoven-visie in de praktijk te kunnen
verwezenlijken: een houtblazersgroep
waarin cantabiliteit nummer één is, trom
petten en hoorns die tot de hier vereiste
nuanceringen ruimschoots in staat zijn en
een strijkerskorps dat het met zijn nobele
sonoriteit qua klankevenwicht gemakke
lijk tegen een forte van de blazerssectie
kan opnemen.
Op dit zogenoemde Stichtingsraadcon-
cert, dat traditiegetrouw als start van het
nieuwe seizoen gegeven wordt ten behoe
ve van de subsisiënten en waarvan het
programma hedenavond ongewijzigd als
abonnementsconcert wordt herhaald,
werd het publiek met de uitbundige uit
voering van Rossini’s ouverture La gazza
ladra allereerst in de sfeer van de muziek
tent getrokken, alvorens met Mozarts Pia
noconcert nr 24 in c-klein, KV 491, in een
atmosfeer van muzikalke innigheid en in
spiratie te kunnen geraken.
Zeezicht, gebaseerd op Ibsens toneelstuk
Vrouw van de zee.
Toneelspelen, dans en beeldende kunst
raken elkaar bij het Onafhankelijk To
neel voortdurend. Steeds is de groep door
middel van diepgaande analyses op zoek
naar eigen interpretaties en het resultaat
brengt het reguliere schouwburgbezoek
nogal eens in verwarring. Afwijkende ver
sies van bekende en daardoor in de
theatergeschiedenis vaak onwrikbaar
vastgelegde toneelstukken worden lang
niet altijd in dank afgenomen. Het O.T.
geeft echter steeds opnieuw blijk het stof
van decennia met integere inzet te kunnen
vervangen door verfrissende voorstellin
gen. Verrassingstoneel, dat vaak
overrompelende bijverschijnselen kent.
HAARLEM. Aan het begin van het nieuwe concertseizoen, werden de kwaliteiten
van het Noordhollands Philharmonisch Orkest door chef-dirigent Jerzy Katlewicz
gemobiliseerd in (o.m.) een heuglijke vertolking van Beethovens Vijfde symfonie. In
doordacht opgebouwde climaxen en dynamische tegenstellingen, zorgde Katlewicz
voor een interpretatie waarin de laaiende passie en de dwingende vorm in juiste
proporties bleven.
Zo is de Salon des Independents ook
een verrassing. Het is een ver doorgevoer
de performance, die volgend seizoen zo
mogelijk binnen het kader van de nieuwe
activiteiten in Rotterdam zal worden ver
volgd met een derde versie. Gerrit Tim
mers: „Als het allemaal lukt, dan willen
we het publiek uitnodigen hun favoriete
voorwerp mee van huis te nemen. Ze
mogen dat zelf in onze winkel opstellen en
wij zullen het dan voor ze schilderen”.
KO VAN LEEUWEN
Maarten t Hart exposeert schilderijen
en gewassen tekeningen van 4 oktober tot
en met 1 november in Galerie De Drie
Ringen aan de Kerkstraat in Soest. Ge
opend: dinsdag tot en met zaterdag van 11
tot 17 uur.
liggende nuances worden bij hem name
lijk bijna allemaal opgevangen in het een
maal gekozen tempo.
Het is maandagochtend, kwart over
tien. De acteur-beeldend kunstenaar Ger
rit Timmers van het Onafhankelijk toneel
uit Rotterdam geeft explicatie aan een
groep scholieren in het Frans Halsmu
seum in Haarlem. Daar staat deze week,
en een deel van de volgende week, de
„schilderwinkel” van het Onafhankelijk
Toneel opgesteld in de Renaissancezaal,
waar het antiek meubilair tijdelijk plaats
gemaakt heeft voor het rondreizend ate
lier, dat nodig is om de voorstelling Salon
des Independents te spelen. Theater of
beeldende kunst? Of beide? U mag het
zelf invullen, missen is er niet bij.
Gerrit Timmers, Jan Klatter en Dick
Kuyper zijn de schilderende spelers en na
de opening van vorige week zaterdag heb
ben ze een rustig weekeinde achter de rug,
waarin vooral buitenlandse bezoekers het
museum aandeden. Althans, die indruk
ligt er bij deze drie van het Onafhankelijk
Toneel. „Heel vermakelijk soms”, zegt
Timmers, „Er kwam zelfs iemand hier die
uitriep: „Are those all Halses”?
De tournee die Salon des Independants
momenteel langs een aantal musea in het
land maakt is een vervolg op de straatacti
viteiten, waarbij veertien etalages in natu
ralistische, zeer gemakkelijk aanspreken
de stijl werden vastgelegd. In Haarlem
gebeurde dat met De Muurbloem, bij de
oude St. Baaf. De doeken op groot for
maat zijn alle in het Frans Halsmuseum
aanwezig. Ze hangen in een handig sy-
steemrek en mogen daar door bezoekers
uitgeschoven worden om te bekijken.
In het Frans Halsmuseum schilderen de
drie schilders/spelers replica’s en ditmaal
moeten originelen uit de kollektie moder
ne kunst van dit museum het ontgelden.
I te te over voor het invullen van het gevoel,
hoe weinig El-Bacha er ook toe komt het
sentiment te beklemtonen. Kortom: zijn
gedrevenheid loopt grotendeels in de pas
van Mozarts toonkunst en preciseert de
diverse schakeringen van de emotionele
geladenheid, zonder af te zien van een
bepaalde ritmische gestrengheid. Het
markante, het tedere en alle daartussen
I
I
I
Ry Cooder zal menigeen die onder de
bekoring van zijn veelzijdigheid en wat
archivarisch aandoende werkzaamheden
is gekomen toch in behoorlijke mate heb
ben afgeschrikt door met een veel meer
eigentijdse vertaling van oorspronkelijke
muziek op de proppen te komen dan tot
dusver het geval was. Zijn op landelijke
blues, calypso en midwestern rock geba
seerde bagage die op albums als Boomer’s
Story en Into the Purple Valley aansprak,
de kippevelmuziek van Hawaïaanse origi
ne of de Texmexklanken; ze tellen geen
rol meer in de huidige, louter elektrische,
set van Cooder.
Vreemd genoeg heeft deze allrounder
zich thans ondubbelzinnig geprofileerd;
een specialisatie die minder variatie biedt
maar zijn waarde als Bühneartiest desal-
Gerrit Timmers van het Onafhankelijk Toneel (rechts) geeft uitleg aan een groep scholieren in de Renaissancezaal van het Frans
Halsmuseum. Op de achtergrond het mobiele atelier waarin gewerkt wordt
niettemin drastisch vL*.^ugt. Cooder die
altijd terughoudend overkwam, is nu uit
gelaten, beschikt over zelfvertrouwen en
een merkwaardig soort droge humor en
speelt zijn bottleneckpartijen met nog
groter finesse dan tevoor; abrupt synco
perend en het stramien van zijn rock,
gospel en R B-mengelmoes zonodig
doorbrekend.
Al in de tweede song, Go Home Baby,
een echte tearjerker, een smartlap dus
wordt het ritme grondig ondermijnd door
tegenmaatse begeleiding die zo vanuit de
reggae is ontleend. De spanning die door
het contrast tussen zang en basis wordt
geschapen is van een bijzonder stimule
rend gehalte. Het moet gezegd worden dat
Cooder zich dan ook omgeven heeft met
de beste band die hij ooit op toernee
meenam: de alom gewaardeerde John
Hiatt op tweede gitaar en koorzang en een
ritmisch tandem van jewelste: drummer
Darrel Verdusco en bassist James Rolles
ton, die de kunst van het weglaten ver-
staat.
John Hiatt, die tot de grootste rocktalen-
ten van dit moment wordt gerekend,
krijgt de kans tot ontplooiing in een heer
lijke pastiche van een blues, Guilty of
Love. Zijn met snerpende stem voorge
wende smart wordt op een daverend ap
plaus onthaald. Crazy ’bout an Automobi
le laat Cooder in een entertainmentrol
zien en de basstem van zanger Willie
Green in flonkerende schoonheid horen.
Teardrops wil fall heeft een aangepast
steviger arrangement gekregen, waarin
niet alleen de mengeling van gospel en
reggae doordringt, maar ook een unisono-
partij van slide en synthesizer verbazing
wekkend mag worden genoemd wie op de
hoogte is van Cooder’s purisme.
Via Faith, het grappige levenslied Why
dontcha try me, het dito Speedo, het gim
mickrijke pastiche van country western
in Girls from Texas, 6345789, The very
thing that makes you rich (in een zeer
pikant ander jasje) komen aan de toegif
ten van het vrolijke, levenslustige concert,
waarmee Cooder misschien niet de gevoe
lige snaar heeft geraakt en niet op de
misschien ongewild artistieke toer is ge
gaan die we van hem gewend zijn. De
encores vergroten nog de ontzetting van
sommigen. It’s all over now van de Stones
in reggae-vorm, Married Man’s a Fool van
Dr. Hook en een bruisende versie van een
alweer anders geïnterpreteerd Down in
Hollywood, waarin de zangstemmen tot
grote hoogte groeien. Cooder is waarlijk
een unicum.
Ry maakte zich vertrouwd met de mu
ziek van tal van Amerikaanse minderhe
den, van Indiase muziek tot de musica
nortena, de wals- en polkarijke muziek
van de in het zuiden van de VS wonende
Mexicanen. Van de Bahama-jazz tot en
met de kippevelmuziek die in Hawaï ge
produceerd wordt. Die kennis vertaalde
zich in met liefde gemaakte producties die
tot in lengte van jaren als uiterst waarde
volle documenten van een voorbije tijd en
een culturele traditie zullen worden beti
teld.
Ook de muzikale traditie van de zwarte
bevolkingsgroep heeft Cooder’s zeer spe
ciale aandacht. Van gospel tot rhythm
blues, van jaren vijftig doowah tot en met
de Stax/Volt-archieven, Ry kent er zijn
weg. Op een vorig jaar uitgebracht album,
Bop till you drop geheten, brak die kennis
als een rijpe vrucht open, resulterend in
prachtig harmonieuze rock met een wel
overwogen gedateerd geluid. Melodrama
tische muziek in dito verpakking, koortjes
met de falsettostem van Bobby King, met
een wat steviger begeleiding dan we van
Cooder gewend waren.
Het ziet er naar uit dat Cooder deze
muzikale lijn voorlopig nog als muzikaal
richtsnoer zal hanteren, zij het dat die nog
meer wordt toegespitst op de wat meer
dansbare vormen van de zwarte muziek
dan tot nog toe. Borderline, de titel van
zijn nieuwe album, zal als we op het
concert mogen afgaan dat de nieuwe toer
nee inluidde tal van juweeltjes in die
richting bevatten. Steve Cropper’s
6345789 en een zuiver instrumentale ver
sie van Gonna Work Out Fine van de
Turners zullen daarbij nog niet eens de
meeste aandacht krijgen.
Stichtingsraadconcert door het
Noordhollands Philharmonisch Or
kest. Dirigent: Jerzy Katlewicz. So
list: Abdel-Rahman El-Bacha, piano.
Programma: Rossini, Mozart, Beet
hoven.
Concertgebouw Haarlem, 29 septem
ber 1980.
’fes
