li
Ingetogen creatie Sellers
in charmante Being There
Film
Artistieke prestatie
van ongekend niveau
Verrassende afleidingmanoeuvres in Roman Polanski’s visuele Tess
Veel clichés in openhartige Dérobade
haarkm
’t Aardige van die Strippenkaart
s
s
filmhuizen
cimsterdcirn
-
herschi/drinks1
wok tejAclu!—
HBS—
I
“Hl
Fellini’s La Citta delle donne komt als gevoelloos bedenkwerk over
NATIONALE JJL
STRIPPENjf
KAART n j
VRIJDAG 3
OKTOBER
FILM
19 8 0
19
1
w.
Charles Boost
door Henk Kolb
Met de Strippenkaart kom je overal.
AL
7; Ommetp naar lL sigarenzdcik scheelt u nu minstens 23.7 cent pi r bnsrit.
Anders gezegd: de Nationale Strippenkaart is in de voorverkoop voordeliger.
Daarmee willen we de verkoop op het voertuig beperken.
Hoe minder kaartjes er in bus en tram verkocht worden, hoe sneller
het bij de haltes verloopt. Dus als u een 15-strippenkaart koopt bij de
sigarenzaak, op het station of het postkantoor, dan bent u zo’n 12 cent
per strip goedkoper uit. Wat niet wil zeggen, dat de strippen kaarten die wél
in bus en tram verkocht worden (de 6- en
10-strippenkaart) nu onredelijk duur zijn.
Een 6-strippenkaart, die f 2,85 kost, is altijd nog
- voordeliger dan de prijs die u eerst betaalde voor
drie enkeltjes van één zone.
Nadat in het achter ons liggen
de zomerseizoen met veel succes
het oudere werk van Federio Fel
lini (I Vitelloni, La Strade, Le
Notti di Cabiria) in reprise is ge
bracht, wordt deze week min of
meer het winterseizoen geopend
met de nieuwste film van de
meester van het neo-realisme,
met La Citta Delle Donno, Vrou
wenstad. Fellini heeft al lang de
principes van het neo-realisme
opzij gezet om zich vrij te kunnen
bewegen tussen de druk bevolkte
en fraai aangeklede beelden van
eigen verbeelding als in Giulietta
degli Spiriti, Satyricon of Casa
nova waarin hij zijn voorliefde
voor theater en circus kon uitle
ven. Hij heeft in die richting op
vallende dingen gedaan al wenste
men hem soms terug naar zijn
bescheiden tijd van jeugdherin
neringen en aandacht voor een
voudige mensen waarheen hij on
verwacht in ’74 terugkeerde met
zijn Amarcord.
Jl
«WW
I
Peter Sellers als Chance in Being There.
an bo-
Miou-Miou in Duvals La Dérobade.
(ADVERTENTIES)
Herschi/Hoensbroek, tel 1045) 21 17 77
0 Jour-
:ht mu-
Jchwei-
5 Jour-
ommis-
clichématige figuren en situaties ook al
worden ze met grotere openhartigheid
dan vroeger op het doek gebracht.
Veel vrouwenleed is er ook in Tess, een
in Frankrijk gemaakte film van de Poolse
filmer Roman Polanski naar de Engelse
roman Tess of d’Urbervilles van Thomas
Hardy die Luxor op het programma geno
men heeft. Tess (Nastassia Kinski) is de
mooie dochter van de arme boer John
Durbeyfield die tegen het einde van de
19de eeuw ontdekt afstammeling te zijn
van het oud adellijk geslacht van de d’Ur-
bervilles waarvan een rijke tak op dat
ogenblik in een naburige stad woont. Om
de toekomst van zijn gezin veilig te stellen
stuurt John zijn dochter naar die verre
familie in de hoop dat van die kant finan
ciële hulp zal worden gegeven. Maar Tess
ontmoet alleen een verre neef die haar
verleidt en keert zwanger terug naar het
dorp waar ze een kind krijgt dat kort
daarop sterft.
Later, als ze het ouderlijk huis verlaten
heeft ontmoet ze de domineeszoon Angel
Clare (Peter Firth) met wie ze trouwt om
echter voor de huwelijksnacht door hem
verstoten te worden als hij uit haar mond
het verhaal hoort van haar zondig verle
den. Dan trekt de verre neef Alexander
d’Urbervilles zich het droeve lot van Tess
aan, weet haar over te halen zijn maitres
se te worden en maakt van haar een echte
lady die zich weet te kleden en haar ma
nieren kent.
Zo vindt haar Angel die vergeefs zijn
verdriet over de scheiding in Brazilië
heeft trachten te vergeten en terug in
Engeland, op zoek is gegaan naar zijn
vrouw. Als blijkt dat beiden nog steeds
verliefd op elkaar zijn, is er voor Tess
geen andere weg dan Alexander te doden.
Bij een poging om het land te verlaten
wordt Tess gearresteerd en door de politie
wen, een soort conventie van feministen
die de eenzame indringer met voorspelba
re kreten ontvangen en hem verder op zijn
zwerftocht door zalen en gangen bege
leiden.
maal kunnen zijn. Het lijkt een wat goed
kope oplossing ('t is maar een droom) voor
alles wat in die tijd overhoop is gehaald
maar ze past in deze onaffe en halfslachti
ge produktie die tijdens de opnamen met
grote en merkbare moeilijkheden te kam
pen heeft gehad. Men zal zich bij La Citta
delle Donne zeker niet vervelen, daar
staan Fellini’s bizarre fantasie en grotes
ke invallen borg voor. Maar men zal zich
wel tegen het einde verbaasd afvragen
hoe het komt dat in een film over vrouwen
zo weinig humor kon voorkomen, zo wei
nig hartelijkheid en charme ook, zodat de
film als gevoelloos bedenkwerk dreigt
over te komen.
De complicaties, verwarringen en poli-
-ieke nervositeit nemen toe met de dag.
Vrouwen worden verliefd op de gesloten
en onaandoenlijke Chance en zelfs Eva
die met de veel oudere en thans afgetakel-
De film is in Nederland op zijn vroegst
over een half jaar op het televisiescherm
te verwachten. De drie omroeporganisa
ties, die belangstelling voor „Playing for
time” hebben getoond, zijn VPRO, AVRO
en TROS.
uitvoerende kunstenaar. Fania Fenelon
zegt dat zij in Londen vier uur met Vanes
sa Redgrave heeft geredetwist. Fenelon
zegt tegen Redgrave dat zij haar niet
wenst („Zij is een fanatica, ik niet”) voor
de rol.
joods-Amerika is dan ook tamelijk mas
saal in verzet gekomen tegen de CBS-
onderneming. Het joods Congres, de liga
tegen laster van de organisatie B’nai
B’rith onder meer hebben joodse kijkers
opgeroepen niet op CBS af te stemmen
voor deze uitzending.
Tot en met zaterdag draait Peter Weirs
The Last Wave in de Filmschuur aan de
Smedestraat in Haarlem. Deze Australi
sche produktie gaat over een Aborigine
(inboorling van Australië) beschuldigd
van een moord die door een jonge blanke
advocaat (Richard Chamberlain) wordt
geholpen. Aanvang 21 uur.
Van 8 tot en met 11 oktober is Aria voor
een atleet te zien in de Filmschuur. Deze
Poolse produktie van Flip Bajon, vertelt
van de sterkste man in de wereld, Vladys-
lav Goralevicz die aan het eind van de
vorige eeuw leefde. Deze worstelaar be
gon een verzet tegen de gokbazen en werd
lange tijd achtervolgd en geterroriseerd
voor zijn actie. Aanvang deze voorstellin
gen eveneens 21 uur.
Van-
ersum
amma
jazz,
west-
maar
orden,
onder
Stan
litzen-
nes te
West-
esh.
avond
3. Een
wordt
matie-
Black
bete-
iots en
>r jon-
linder-
om
n 2 tot
rnhem
Igisch-
srentie
gehou-
iet be-
boek.
d het-
l.OO Ak-
inspek-
il. 20.15
s. Suns-
ekking.
iditatie.
Hangt
speel-
iforma-
19.15
Jour-
20.40
Openbaar Vervoer, Postbus 55,2501 C.B Den Haag.
GeidigduorheelNederland ZQZ.
lavond
In dit
suite”
hmutz
k Hof-
i Bies-
ohnny
it pro-
pgeno-
is een
Ischa
Proper
n wor-
r, Jen
in Elz-
20.30
igram-
Om-
oelen-
mlang
□mofi-
en uit-
u een
ar ho-
In de-
hema:
i daar-
laven-
mding
it zijn
at mo-
SM
5NJ
De filmbewerking van Kosinksky’s sce
nario door Hall Ashby heeft een briljante
komedie opgeleverd waarin al dadelijk
aan het begin de situatie waarin Peter
Sellers als Chance komt te verkeren hel
der en economisch wordt uiteengezet. Wat
zich daarna voornamelijk in de impone
rende woning van bankier Rand afspeelt
is in de beste tradities van de Amerikaan
se „mad comedy” (men moet zelfs voort
durend aan Lubitsch of Capra denken). In
die spirituele stijl passen de rollen van
Shirley MacLaine (elegant, geestig en ge
voelig) en Peter Sellers die nooit zo wel
sprekend was als in deze ingetogen creatie
van de moeizaam sprekende en beheerst
bewegende tuinier. Alles bij elkaar is uit
de samenwerking van deze krachten een
stuk perfect amusement afgeleverd waar
aan iedereen zijn hart kan ophalen.
ln I I -
PIH
Dat blijkt voldoende te zijn. Als hij
aangereden wordt door de auto van Eva
Rand (Shirley MacLaine), de vrouw van
een schatrijke bankier met veel politieke
invloed brengt deze hem, om schandaal te
vermijden naar haar luxe villa waar zijn
lichte verwonding uitvoerig behandeld
wordt door de dokter van het huis. En dan
begint zijn entree in de diplomatieke krin
gen van Washington waar zijn eenvoudige
en directe maar ook mysterieuze manier
van zich uitdrukken, ontleend aan teksten
op de tv diepe indruk maken omdat er
grote wijsheden achter vermoed worden.
Zo helpt Chance zelfs de president van de
VS aan een simpele beeldspraak die deze
onmiddellijk gebruikt in zijn eerstvolgend
praatje met de pers.
Maar het conflict ligt er. Ook in de tekst.
Moet men wel overleven als de muziek die
men speelt een hoerendienst betekent te
genover de Duitsers? Wordt het overleven
belangrijker dan het waarom ervan. De
joodse violiste, die wil leven om in Israel
kinderen te kunnen baren, krijgt van Red
grave via Miller een afgrijselijk weer
woord: „Natuurlijk is dat goed, als je
jezelf dan maar puur weet te houden”.
Jeugd-
19.30
en en
De col-
nieuws,
■uk. tv-
t. 23.05
Historisch klopt het spel niet helemaal
en soms zelfs helemaal niet en het is een
typisch Amerikaans trekje om de knappe,
onberispelijk ogende kamparts Mengele
het uiterlijk te geven van een Heinrich
Himmler, met vreemde muzikale passie
en de bekende montuurloze brilleglazen.
Miller was het kennelijk niet om een histo
risch document te doen, maar om een
docu-drama, dat de waarheid niet onvoor
waardelijk getrouw volgt. De gebeurtenis
sen zijn opgehangen aan clichés, want dat
zijn herkenningspunten die bijblijven uit
een periode die al bijna 40 jaar tot de
geschiedenis lijkt te behoren. Al is het
voor de overlevenden nog een dagelijkse
onvermijdelijke niet te ontlopen waar
heid, waaraan het leven van vandaag
wordt afgemeten.
bij een constatering van feiten en zien we
Miou-Miou afwisselend afgetuigd worden
of met een blauw oog lopen en dan weer
getroost worden in het echtelijk bed.
Het is duidelijk dat met die op den duur
eentonige acties en reacties geen boeiende
film valt samen te stellen. Voor de brood
nodige variatie wordt daarom nog een
stukje onderwereld (gangsters uit Mar
seille) ingelast en vindt de beklagenswaar-
dige Miou-Miou een trouwe vriendin in
Maria Schneider (bekend uit Last Tango
in Paris en Een Vrouw als Eva). In gezel
schap van elkaar durven beide vrouwen
wel wat te ondernemen tegen hun sadisti
sche patroon en ze komen er zelfs toe het
dure bordeel te ontvluchten en van eigen
geld zelf een bedrijfje te beginnen.
Herschi Pub van zuiver mineraal water,
zuiver plantaardige smaakstoffen en
uitsluitend natuurlijke suikers, zonder
onnatuurlijke smaak- en kleurstoffen!
WASHINGTON De Britse actrice Vanessa Redgrave kreeg enkele jaren
geleden een Oscar voor haar rol in de film Julia als een vrouw die haar leven
geeft voor het redden van joden op weg naar de vernietigingskampen. Tijdens
de doorgaans feestelijke uitreiking van deze Academy Award maakte zij van
de gelegenheid gebruik om ten overstaan van de Amerikaanse natie een tirade
te houden tegen het „zionistisch gepeupel”.
Maar met Vrouwenstad zitten we weer
midden in het grote spektakel van mensen
en decors, van bizare gebeurtenissen,
droomvisioenen en heftige emoties waar
bij het doel van al die drukte nauwelijks
zichtbaar wordt. Het onderwerp vrouwen
is niet nieuw bij Fellini, het komt in prak
tisch al zijn films aan de orde waardoor de
haat-liefde houding die de filmer ten op
zichte van de andere sekse inneemt, als
bekend verondersteld mag worden. Ze
wordt nog eens extra beklemtoond in
Vrouwenstad die het alleen maar heeft
over vrouwen in allerlei gedaantes, over
de vrouw als echtgenote, verleidster, min
nares, moeder, prostituée, als domineren
de partner of als agressieve en initiatief-
nemende feministe.
De wanorde begint als „de man” (en dat
is bij Fellini nog altijd Marcello Mastroi-
De oorspronkelijke titel van de Franse film die Studio deze week in
première brengt (althans voor Haarlem) luidt La Dérobade, wat zelfs voor de
francofielen onder de bioscoopbezoekers een moeilijk woord is. De importeur
heeft er dan ook gemakshalve Vrouwen van Parijs van gemaakt en dat is voor
iedereen duidelijk. Sinds de bioscoopbezoekers trok met de vertoning van fel
realistische films waren de vrouwen van Parijs present, ze vertegenwoordig
den het „milieu” waarin het genre zich afspeelde en daarmee werd de rosse
buurt bedoeld die voor de filmmakers alleen dan aantrekkelijk was als ze zich
in het lichtzinnige Parijs bevond.
Eigenlijk is er sindsdien weinig veran
derd, zeker niet voor regisseur Daniel
Duval die in La Dérobade alle registers
van romantiek en sentimentaliteit open
trekt als hij de tragische geschiedenis
vertelt van de mooie prostituée Miou-Mi
ou die een hels leven heeft bij haar pooier
(gespeeld door regisseur Duval) op wie ze
bovendien verliefd is. Er wordt in de film
geen enkele poging gedaan om die gecom
pliceerde verhouding te verklaren of aan
nemelijk te maken en daardoor blijft het
weggeleid met het vooruitzicht dat zij met
haar leven zal moeten boeten voor de
moord.
Als de teleurgestelde vrouwenja
ger tenslotte uit het hotel weet te ontsnap
pen brengt het toeval hem in contact met
dokter Cazzone, een ongeslagen liefheb
ber van vrouwen die oud geworden is in
de liefde en bezig is een feest voor te
bereiden ter gelegenheid van zijn tiendui
zendste verovering. Zijn villa is ingericht
als een erotische tempel ter ere van Venus
met als opvallendste curiosum een gang
vol portretten van wellustige vrouwen die
na het indrukken van een knop beginnen
te hijgen en kreunen als bereikten ze een
orgasme. Ook daar beleeft onze oude don
Juan de nodige prikkelende avonturen
maar als hij zich ook daaruit weet te
redden blijkt hij wakker te worden in de
schommelende treincoupé, ditmaal tegen
over zijn eigen vrouw die hij ook al bij
dokter Cassone is tegengekomen.
Mastroianni heeft twee uur lang gesla
pen en die tijd gekort met erotische dro
men, even verward als dromen nu een-
De bedoeling van Kosinsky is uit te
maken hoe deze eenzijdig ingelichte man
in de moderne samenleving zal functione
ren als het lot hem met een klap uit zijn
isolement haalt om hem vervolgens met
die gecompliceerde samenleving te con
fronteren. Dat gebeurt op de meest abrup
te manier als de oude man sterft en de
advocaat die de zaken van de overledene
beheert de naam Chance niet tegenkomt
in het testament noch op andere papieren
in dé nalatenschap. De tuinman is niet in
loondienst geweest, met kost en inwoning
werd hij betaald, verder bestond hij niet.
Een dag na de dood van zijn baas staat hij
op straat, zonder geld, zonder papieren,
de enige bagage die hij meeneemt is wat in
zijn hoofd is achtergebleven van dertig
jaar tv-kijken.
In negen bioscopen loopt sinds donder
dag een andere veel besproken attractie
van het Cannes-festival 1980 en wel Being
There van Hal Ashby met de kort daarna
overleden Peter Sellers in de hoofdrol.
Wat Fellini’s film jammerlijk mist bezit
Being There in hoge mate: humor en
charme. Regisseur Ashby die een terechte
reputatie heeft opgebouwd met lichte sa-
tyrische comedies als Shmapoo, The last
Detail en Harold and Maude en met meer
sociale tijdsbeelden als Coming Home en
Bound for Glory werkt in Being There
naar een novelle van de Poolse schrijver
Jerzy Kosinksky die ook het scenario voor
zijn rekening nam.
Het verhaal is waarschijnlijk bekend.
Hoofdpersoon is de tuinman Chance die
zijn levenlang in dienst is geweest van een
oude zonderling bij wie hij inwoonde.
Chance heeft in die tijd nooit het huis
verlaten en is in die zelf verkozen geïso
leerdheid een hartstochtelijk tv-kjjker ge
worden. Alles wat hij weet maar ook zijn
woordkeus, zijn emoties en zijn gedragin
gen zijn geconditioneerd door het beeld
scherm dat bij hem de hele dag en in alle
vertrekken van zijn appartement aan
staat.
de Benjamin Rand getrouwd is, doet een
poging om de geziene gast te verleiden.
Wat mislukt omdat Chance veel geleerd
heeft van de televisie maar emotioneel op
zijn vijfde jaar is blijven stilstaan waar
door hij meer belangstelling heeft voor
wat op dat ogenblik op het scherm te zien
is dan voor de gepassioneerde Shirley
MacLaine die bezig is zich voor hem uit te
kleden.
Being There (Hollandse titel: Aanwezig)
moet fungeren als een satire op de rol die
de tv speelt in de Amerikaanse samenle
ving (maar daar niet alleen) waar men
bovendien onmiddellijk geïmponeerd
blijkt door iemand die geestelijk gevormd
is door de kijkkast. Als de moderne para
bel die Jerzy Kosinsky bedoeld heeft te
schrijven, laat Being There veel vragen
open, onder andere de vraag naar de
negatieve invloed van het medium (ge
weld, misdadigheid) die blijkbaar aan de
ijverig kijkende Chance voorbij moet zijn
gegaan.
La Dérobade wil een poging zijn om op
realistische manier een beeld van de Pa-
fijse prostitutie te schetsen maar al geeft
de film crue scènes te zien, veel nieuws
heeft hij niet te vertellen. Het blijft bij
anni), reizend in een schokkend treintje
dat de ene tunnel na de andere neemt,
ontwaakt uit een plezierige dommel en
tegenover zich een verleidelijke vrouw
ziet zitten die het jachtinstinct bij hem
doet ontwaken en diè hij volgt tot in het
toilet en later als zij is uitgestapt. De
achtervolging brengt hem door een bo
sachtig landschap naar een afgelegen ho
tel en daar raakt Mastroianni het spoor
bijster want voor hij het weet bevindt hij
zich in een massale bijeenkomst van vrou-
Het moet vrijwel onmogelijk zijn ge
weest deze opeenstapeling van tegen
slagen en misère op een enigszins aan
vaardbare manier in een film te verwer
ken. Voortdurend dreigen de gebeurtenis
sen in melodrama vast te lopen. Regisseur
Polanski slaagt er maar ten dele in deze
keuze te ontlopen. Hij probeert het door
bij tijden de aandacht te verplaatsen naar
Dinsdagavond speelde dezelfde Vanes
sa Redgrave tijdens een tv-film van drie
uur „Spelen om te leven”, de rol van een
overlevende van Auschwitz, Fania Fene
lon, die in het orkest van het vrouwen
kamp, voor executie gespaard bleef. Het
zijn, in de woorden van bevoegde kritici,
vermoedelijk de beste uren televisie, die
in de Verenigde Staten ooit zijn uitgezon
den, maar Vanessa Redgrave heeft aan de
herinneringen van de Franse zangeres
Fenelon, in een script van de befaamde
schrijver Arthur Miller, een nauwelijks
toereikend te beschrijven dimensie
gegeven.
Maar Fania Fenelon, die zo’n anderhal
ve meter hoog is, is niet van plan om te
zien wat Redgrave en Miller van haar
herinneringen hebben overgelaten. Zij
wilde Redgrave, vanwege haar provoce
rende uitlatingen tijdens de Oscar-festivi-
teiten, niet voor de hoofdrol en zij vindt
dat Arthur Millers schrijfsels haar geen
recht meer doen. Fenelon is een vechtlus
tige oudere dame, die zich niet kan vinden
in de van alle illusies ontdane hopeloos
heid die Arthur Miller haar in zijn bewer
king heeft toebedeeld.
En wat Redgrave betreft: „Vanessa
Redgrave maakt mijn erfenis tot een
nachtmerrie. Auschwitz was mijn doods
angst, mijn pijn”, schrijft zij an ingezon
den brieven, die soms worden geplaatst.
En Redgrave? De vrouw van het „zionis
tisch gepeupel”, die van deze rol zo’n
monumentale gebeurtenis maakte? Nadat
zij haar werk aan de film had beëindigd,
spoorde zij, terug in Londen, collega’s aan
geen Israëlische produkten te kopen.
Want, zou zij hebben gezegd, „Israël is een
racistische staat”.
Zodoende is het duidelijk dat de Ameri
kaanse televisiekijkers en ongetwijfeld
die in zeer veel andere landen later, te
maken krijgen met een merkwaardig fe
nomeen: kunst, een artistieke prestatie
van de grootste allure, die geheel in strijd
lijkt met de politieke opvattingen van de
andere aspecten van het verhaal, naar
bijvoorbeeld het landschap of naar de
natuur of naar het leven op het platteland.
Maar ook al bereikt Polanski verrassende
afleidingsmanoeuvres door het oproepen
van historische en sociale authenticiteit
hij laat daarmee de visuele kant van de
film soms een bijna dominerende rol in
het geheel spélen waarmee weliswaar een
overmaat aan emotionaliteit binnen de
perken wordt gehouden maar de film als
besloten eenheid op de rand van het mis
lukken komt te verkeren.
K
w
