Protest met ballonnen
Labour zeer verdeeld
over partijstructuur
Lang tv-debat
top-politici
W.-Duitsland
Juristen veroordelen
Israëlische politiek
op Jordaanoever
zigd om daarmee de staat Israel een groot
deel van de voordelen te verschaffen die
annexatie van het gebied met zich mee
zou brengen.
„Gemengde huwelijken
meer aanmoedigen”
Wijzigingen in
RICHTLIJN GEEFT RECHTEN AAN WERKNEMERS
t
Frans kabinet
Ciskei niet
levensvatbaar
Onderzoek naar
taalproblemen
Congres: atoomwapens land uit
gastarbeiders
Raad van Europa
wijst visumplicht
voor Turken af
Pleidooi kardinaal Willebrands:
Lid Amerikaanse
Congres uit
functie gezet
Defect Franse
kerncentrale
Biesheuvel geen
EG-commissaris
landbouwzaken
„Onafhankelijk
l
r m a
^txr>
ie
BINNEN- EN BUITENLAND
19 8 0
VRIJDAG
3
OKTOBER
ctesmsi*
■1
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. De Europese Commissie,
het dagelijks bestuur van de EG, heeft
richtlijnen opgesteld die werknemers van
multinationale ondernemingen meer
recht op inspraak en informatie in hun
bedrijf geven.
er TORTURÊS
tg 5
EG wil inspraakregeling
multinationale concerns
Strauss
Schmidt
(Van onze redactie buitenland)
een
the
sen,
Een
oek
linis-
de
natie
idin-
n de
nier.
oor-
i be-
‘erste
j”, in
pro-
atho-
■club,
door
n be
ar de
e ver-
d nog
n het
partij
essio-
icipa-
ït oog
teling
in het
geren
coali-
•raad”
lelijke
ateert
tegen de hoogontwikkelde landen die de
consumptiemaatschappij opdringen aan
de landen van de Derde Wereld. Voorts
meent hij dat de ontwikkelingslanden
door de massamedia nog afhankelijker
worden gemaakt van de ontwikkelde lan
den dan nu al het geval is.
Kardinaal Quin uit San Fransisco zei
gisteren op een persconferentie dat de
katholieke kerk een archeologisch mu
seum dreigt te worden. „We lopen dat
risico omdat we bang zijn voor wat er kan
gebeuren als we iets zeggen”, aldus Quin.
In het rapport wordt erop gewezen dat
de Israëlische militaire autoriteiten als
bezettende mogendheid krachtens het in
ternationale recht alleen die veranderin-
„Het is van belang”, aldus Vredeling, „dat plaatselijke
ondernemingen zich voortaan niet meer kunnen ver
schuilen achter beslissingen van de hoofddirectie, zelfs
niet als deze zich buiten de Gemeenschap bevindt”. Elke
niet-Europese multinationale onderneming moet een van
haar bedrijven in de EG aanduiden als „moederbedrijf’
voor de Gemeenschap. Gebeurt dat niet, dan wordt het
Europese filiaal met de meeste werknemers als zodanig
beschouwd. Informatie en overleg moeten via dat bedrijf
lopen.
gen mogen aanbrengen in het op de weste
lijke oever geldende rechtsstelsel en het
plaatselijke bestuur die nodig zijn voor de
veiligheid van de Israëlische strijdkrach
ten. Maar, aldus het rapport, het militaire
bewind in het bezette gebied is veel verder
gegaan. Zo zijn vele zaken onttrokken aan
de jurisdictie van de plaatselijke recht
banken en zijn ook grondrechten aange-
Het uitstoten van Myers werd door
376 afgevaardigden gesteund, terwijl
er 30 tegenstemmen waren. Het is sinds
de Amerikaanse burgeroorlog niet eer
der gebeurd dat een afgevaardigde is
verwijderd.
WASHINGTON. Het Amerikaan
se Huis van Afgevaardigden heeft gis
teren besloten een van zijn leden, de
democraat Michel Myers, uit het Huis
te verwijderen. Hij is eerder door een
rechtbank veroordeeld wegens omko
ping. Myers, afgevaardigde uit de staat
Pennsylvania, is betrokken bij het zo
genaamde Abscam-schandaal. Hij zou
van FBI-agenten, die zich als arabische
sjeiks voordeden, 50.000 dollar hebben
aangenomen in ruil voor steun bij
stemmingen in het Congres.
tast. De bewegingsvrijheid en de vrijheid
van vergadering en meningsuiting zijn
beperkt. Vele wijzigingen hebben volgens
het rapport niets te maken met de militai
re veiligheid.
De opstellers zeggen dat de Israëlische
autoriteiten wel enkele hervormingen in
progressieve zin hebben ingevoerd, waar
onder de afschaffing van de doodstraf.
„Maar het doel van deze hervormingen en
natuurlijk ook van de andere wijzigingen
is de economie van de Westelijke Jordaan-
oever ondergeschikt te maken aan de be
langen van de staat Israel”, zo besluit het
rapport.
Overigens is de Israëlische delegatie bij
de conferentie van de UNESCO (de VN-
organisatie voor opvoeding, wetenschap
en cultuur) gisteravond niet toegelaten tot
een receptie die door het Joegoslavische
staatshoofd, Cvijetin Mijatovic, voor de
delegaties werd gegeven.
CHERBOURG (AFP). De directie van
de Franse kerncentrale bij La Haque
heeft gisteren toegegeven dat zich op 22
september een ongeluk heeft voorgedaan,
waarbij koelwater is weggestroomd uit
een daarvoor bestemd reservoir.
Een actiegroep had de zaak aan het licht
gebracht en bekend gemaakt dat een deel
van de kerncentrale was ondergelopen.
Om besmetting van een nabijgelegen ri
vier te voorkomen, is het weggestroomde
water weer verzameld en behandeld, al
dus een mededeling van de directie.
naai
inde
De
hap-
neer
ook
stond
ocra-
tolie-
PPR
Partij
j Ne
'er in
(Van onze redactie buitenland)
STRAATSBURG. De assemblee van
de Raad van Europa heeft gisteren West-
Duitsland en Frankrijk gevraagd terug te
komen op hun beslissing een visumplicht
voor Turken in te voeren. Ook de andere
21 lidstaten wordt verzocht niet tot zo’n
maatregel over te gaan.
In de resolutie wordt er op gewezen dat
Turkije de Europese integratie altijd heeft
ondersteund. De vrees wordt uitgespro
ken dat een visumplicht Turkije van Eu
ropa zal vervreemden, waardoor de terug
keer van de Turkse democratie bemoei
lijkt wordt.
usie
[een
te
nde
>gtij
kof
jes
het
n af-
>rote
J.000
jdra-
■ther
en
eieel
koe-
>ara-
CHU
geza-
sid te
hmel-
CHU)
imati-
amen
ap op
irmee
g tot
i was
jk na
i, tot
KSP.
□rlog
ie zij
:t ais
i, bij
arici-
eela-
etels
ireeg
'hou-
dijks
ielij-
weg.
rode
loten
i Ka-
;ellen
d uit
l ver-
r het
de
ders
mti-
fini-
itie,
leen
tot
igen
De richtlijnen, die gisteren door EG-commissaris Vre
deling voor sociale zaken werden gepresenteerd, moeten
nog worden goedgekeurd door de raad van ministers.
Vredeling heeft samen met EG-commissaris Davignon
van economische zaken aan de richtlijnen gewerkt. Wor
den deze aangenomen, dan zijn de negen EG-lidstaten
verplicht hun wetgeving eraan aan te passen.
In het kader van de OESO, de Organisatie voor Econo
mische Samenwerking en Ontwikkeling, bestaat reeds
een code voor goed gedrag voor multinationale onderne
mingen, waarbij deze ondernemingen zich er vrijwillig
toe verbinden hun werknemers de inlichtingen te ver-
(Van onze redactie buitenland)
GENÈVE. De Internationale Com
missie van Juristen, een Westerse organi
satie van rechters en advocaten, heeft
Israel verweten zich op de bezette Weste
lijke Jordaanoever te gedragen als een
soevereine mogendheid en de op grond
van het internationale recht gestelde gren
zen voor een bezettende mogendheid ver
te hebben overschreden.
Het verwijt staat in een gisteren gepu
bliceerd rapport van 128 bladzijden, ge
schreven door Radja Sjehadeh, een jurist
die werkt op de Westelijke Jordaanoever,
met medewerking van de Newyorkse ad
vocaat Jonathan Kuttab.
De Internationale Commissie van juris
ten onderschrijft de conclusies van het
rapport. Hierin staat onder meer dat Is
rael de plaatselijke wetten op de westelij
ke Jordaanoever drastisch heeft gewij-
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. Oud-premier Biesheuvel
heeft minister Van der Klaauw van Bui
tenlandse Zaken laten weten geen interes
se te hebben voor de functie van EG-
commissaris voor landbouw. Dit melden
welingelichte kringen in Brussel.
Het is vrijwel zeker dat een Nederlander
de vacature die eind dit jaar ontstaat mag
opvullen. De huidige landbouwcommissa
ris Gundelach, een Deen, zal dan aftreden
evenals de andere commissieleden die er
dan hun vierjarige ambtsperiode hebben
opzitten. Aan deze functie van landbouw
commissaris wordt grote waarde gehecht,
omdat tweederde van alle EG-uitgaven
voor de landbouw zijn bestemd.
In Den Haag circuleren vele namen van
mogelijke opvolgers. Zo wordt gedacht
aan minister Van der Stee van Financiën,
minister Braks van Landbouw en Visse
rij, oud-CBTB-voorzitter Rinse Zijlstra en
enkele anderen. Het kabinet heeft een
besluit over de opvolging van Gundelach
uitgesteld tot de tweede helft van deze
maand.
40 dagen op voorhand aan de werknemers voorleggen.
Zij moet de redenen voor het besluit aangeven en de
eventuele juridische, economische en sociale gevolgen.
Dit geldt met name wanneer het gaat om sluiting of
overplaatsing van een bedrijf, om inkrimping, uitbrei
ding of wijziging van de activiteiten, om een wijziging
van de organisatie of het aangaan of beëindigen van
samenwerking met andere ondernemingen. De werkne
mers worden verondersteld binnen 30 dagen hun advies
uit te brengen. In gezamenlijk overleg moeten directie en
werknemers het over de te nemen maatregelen eens zien
te worden.
Tegen de wil van Labourleider en oud-
premier Jim Callaghan besloot het con
gres de manier te veranderen waarop de
partijvoorzitter wordt gekozen. Tot nu toe
gebeurde dat door de (gematigde) Labour-
parlementariërs. Maar na een heftig debat
dat eergisteren begon en gisteren eindig
de, bleek dat het congres het onmogelijk
eens kon worden over een alternatieve
formule. Het overwegend linkse partijbes
tuur had drie alternatieve moties opge
steld waarin de kiesdistricten en de vak
bonden ook een rol zouden spelen in het
kiezen van een nieuwe partijleider.
NIJMEGEN (ANP). Het Max Planck-
kinstituut voor psycholinguïstiek in Nij
megen bereidt momenteel een groot
scheeps onderzoek in vijf Europese lan
den voor naar de wijze, waarop gastarbei
ders de taal van het land waar zij werken,
tot zich nemen. Dit onderzoek strekt zich
uit over een periode van tenminste vijf
jaren en wordt medegefinancierd door de
European Science Foundation. De deelne
mende landen zijn Nederland, West-Duits-
land, Frankrijk, Engeland en Zweden.
Volgens prof. W. Klein van het Nijmeeg
se Max Planckinstituut wonen er thans
ongeveer elf miljoen gastarbeiders en hun
familieleden in West-Europa. De verwach
ting is, dat hun aantal de komende jaren
nog fors zal toenemen, zeker als Spanje,
Griekenland en Turkije lid worden van de
Europese Gemeenschap.
Eén van de grootste handicaps van de
buitenlandse werknemers in West-Europa
is het taalprobleem. Gastarbeiders blijken
bijzonder moeilijk in staat een Westeuro-
pese taal te leren met alle gevolgen van
dien. Geregelde taallessen voor gastarbei
ders zijn in West-Europa met uitzonde
ring van Zweden een grote uitzonde
ring, aldus de uit West-Duitsland afkom
stige prof. Klein.
Na zeer verhitte discussies verwierp het
congres gistermiddag de laatste van de
alternatieve moties. Partijleider Callag
han had eerder duidelijk gemaakt zich
met geen enkele van de alternatieve for
mules te kunnen verenigen en zei de La-
bourparlementariërs te zullen adviseren
een nieuwe partijleider te kiezen volgens
de oude methode.
Het debat dat hierop volgde was van een
dergelijk niveau dat de voorzitster van het
congres, Lena Jeger, zich verschillende
malen genoodzaakt zag de microfoon
dicht te draaien. Tenslotte werd een motie
van Callaghan aangenomen die «erop neer
komt dat de partij in januari een speciale
conferentie zal beleggen om daar naar een
formule te zoeken die voor een meerder
heid acceptabel zal zijn.
Mocht partijleider Callaghan voor janu
ari zijn functie neerleggen dan zal er een
nieuwe leider gekozen worden op de tradi
tionele manier, met in het achterhoofd de
wetenschap dat een andere formule on
derweg is. Callaghan zei nog niet te kun
nen zeggen of en wanneer hij aftreedt.
Al eerder tijdens de synode stelde de
kardinaal dat de katholieke bisschoppen
niet bang moeten zijn zich uit te spreken
over geboortenregeling. Volgens hem
moet de encycliek Humanae Vitae van
paus Paulus de Zesde daarvoor het uit
gangspunt zijn.
nt de
rende
•ijkste
or de
ft de
rtober
Appel
ar het
De aankondiging van Sebe komt als een
verrassing, aangezien nog pas enkele
maanden geleden een regeringscom
missie tot de conclusie kwam dat Cis
kei beter niet onafhankelijk kan wor
den. Deze commissie had 14 maanden
lang alle problemen en mogelijkheden
van de onafhankelijkheid onderzocht
en daarvoor een bedrag van ongeveer
400.000 gulden uitgegeven.
Professor George Quail, voorzitter van
deze commissie, stelde onder meer
vast dat het grootste gedeelte van de
bevolking de onafhankelijkheid niet
wil. Vast staat ook dat het meest be
langrijke probleem namelijk een
gemeenschappelijk Zuidafrikaans
staatsburgerschap voor alle inwoners
van Zuid-Afrika, dus ook Ciskei
niet werd besproken of opgelost.
Talrijke deskundigen zien de kwestie
van het staatsburgerschap als een van
de belangrijkste problemen. Een we
tenschapper als Nancy Charton van
de Rhodes-universiteit in Grahams-
town, meent dat binnen tien jaar Cis
kei slechts een woestijn zal zijn als
Zuid-Afrika op een gegeven ogenblik
alle burgers van dit land, die elders
leven, terugstuurt.
et als
»r de
r. De
e lei-
d. En
1.
'logse
KSP)
deze
sdeel
apjes
:hzelf
goed
Fran-
st de
;hter-
Veel deskundigen onder wie de in
Pretoria werkende professor Quail
zijn van mening dat een onafhankelijk
Ciskei niet levensvatbaar is. Grote ge
deelten van de grond zijn door erosie
onvruchtbaar en bovendien overbe
volkt. Ondanks vele pogingen om
industrie naar Ciskei te brengen, be
staan er niet veel werkmogeljjkheden.
Ciskei telt op het ogenblik 680.000 inwo
ners, die allen zoals het „buurland”
Transkei tot de stam der Xhosas
behoren. De rest van de twee miljoen
tellende Ciskei-Xhosas werkt in Zuid-
Afrika. Het land ligt aan de Indische
Oceaan en wordt in het Noorden be
grensd door de Grote-Vis-rivier en in
het Zuiden door de Grote-Keirivier.
Het inkomen per hoofd en per jaar
van de werkende bevolking wordt op
ongeveer 500 gulden geschat.
Grote gedeelten van Ciskei werden in de
negentiende eeuw bewoond door Duit
se huursoldaten in Engelse dienst.
Niet voor niets heten dan ook verschil
lende dorpen en stadjes in dit gebied
Frankfort, Hamburg en Berlin. In
East-London herinnert een standbeeld
aan de Duitse emigranten.
(Van onze redactie buitenland)
De Zuidafrikaanse thuislandleider Len
nox Sebe zal zondag in King Williams
town bijzonderheden bekendmaken,
die zullen leiden tot de zogenaamde
onafhankelijkheid van het thuisland
Ciskei van Zuid-Afrika. Daarmee
wordt Ciskei de vierde Zuidafrikaan
se Bantoestan dat „onafhankelijkheid
van Pretoria krijgt. De beslissing van
Lennox Sebe werd bekendgemaakt na
een gesprek met de Zuidafrikaanse
minister voor Ontwikkeling en Sa
menwerking, dr. Piet Koomhof, in de
hoofdstad van het thuisland Zwe-
litsha.
Na het onderhoud werd slechts een
nietszeggend communiqué aan de
pers gegeven, waarin gesproken
wordt van het feit dat „bepaalde on
duidelijkheden over noodzakelijke
problemen in verband met de toe
komst van Ciskei” ter discussie ston
den. Kort daarna riep de thuislandlei
der zijn kabinet, verschillende stam
hoofden en ambtenaren bijeen en
maakte bekend, dat Ciskei thans be
reid is om de onafhankelijkheid te
aanvaarden.
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. De Franse minister van De
fensie, Bourges, is afgetreden en opge
volgd door de minister van Transport Joël
le Theule. Dit is de belangrijkste wijziging
in het Franse kabinet die president Gi-
scard d’Estaing gisteravond bekend
maakte.
De veranderingen in de regering hou
den verband met de verkiezingen voor de
Franse Senaat die afgelopen zondag zijn
gehouden. Twee ministers, Bourtes en
zijn collega voor Ontwikkelingshulp Ro
bert Galley, en twee straatsecretarissen
werden tot lid van de Senaat gekozen.
Omdat deze functie niet verenigbaar is
met het ministerschap was een kabinets
wijziging nodig.
Kort voor het bekend worden van zijn
aftreden maakte Bourges gisteren de
Franse defensiebegroting bekend. Daar
uit blijkt dat de militaire uitgaven volgend
jaar met 17,9 procent zullen stijgen. In dit
bedrag is een inflatiecorrectie van 3,4 pro
cent begrepen. Frankrijk zal doorgaan
met de ontwikkeling van eigen afschrik-
kingskernwapens en met de versterking
van zijn conventionele strijdmacht, aldus
Bourges.
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. De Labourpartij beleefde gisteren haar meest dramatische
dag tot nu toe van het jaarlijkse partijcongres. Wederom domineerde in
Blackpool de heftige ruzie tussen links en rechts over de partijstructuur.
Tussendoor stemde het congres tijdens een rommelig debat vóór eenzijdige
atoomontwapening en voor het sluiten van alle kruisraketbases in Groot-
Brittannië.
strekken die zij nodig hebben om zich een beeld te
vormen van het reilen en zeilen van hun bedrijf. In een
aantal EGJidstaten bestaat reeds een verregaande in
spraak in het bedrijfsleven. „Deze Europese richtlijn”,
aldus Vredeling, „gaat verder en legt informatie en
consultatie op voor alle multinationale en transnationale
bedrijven, ongeacht of zij hun hoofdzetel binnen of
buiten de Gemeenschap hebben”.
In de EG-richtlijn wordt verplicht gesteld, dat het
moederbedrijf elk half jaar zijn dochterondernemingen
nauwkeurig inlicht over de structuur en de financiële en
economische situatie van het bedrijf, over produktie en
verkoop, ontwikkeling van de werkgelegenheid, investe
ringen, rationaliseringen en de aanwending van nieuwe
technieken. Elk filiaal met meer dan 100 werknemers
moet deze inlichtingen aan de vertegenwoordigers van de
arbeiders doorgeven. Gebeurt dat niet, dan kunnen de
werknemers zich rechtstreeks tot het hoofdbedrijf wen
den om de gewenste informatie te verkrijgen.
De hoofddirectie moet verder elke beslissing, die de
onderneming in haar geheel aangaat of een belangrijk
deel ervan en die de belangen van de werknemers raakt,
W
(Van onze redactie buitenland)
BONN. Gisteravond hebben de
belangrijkste Westduitse politici
meer dan drie uur lang voor de televi
sie met elkaar gedebatteerd. Aan de
discussie werd deelgenomen door
bondskanselier Schmidt (SPD), zijn
rivaal Strauss, (CDU-CSU) de FDP-
minister van Buitenlandse Zaken,
Genscher, en CDU-leider Kohl.
De uitzending, die door ruim tach
tig procent van de televisiebezitters
werd bekeken, duurde veel langer
dan de bedoeling was. De discussie
was intussen verre van zakelijk. Vage
beschuldigingen hadden, zoals in de
hele verkiezingscampagne, de
overhand. Strauss en Kohl stelden
dat als het aan de SPD had gelegen
West-Duitsland nu geen leger zou
hebben en geen lid zou zijn van de
NAVO. Genscher en Schmidt zeiden
dat het land nu totaal geïsoleerd zou
zijn ais CSU en CDU de afgelopen
jaren de regeringsmacht zouden heb
ben gehad.
Twee leden van de liberale FDP,
Bondsdagafgevaardigde Gattemann
en minister van Landbouw Ertl, heb
ben gisteren berichten in het CDU-
CSU-gezinde dagblad Die Welt tegen
gesproken, als zouden zij ieder van
Westduitse wapenfirma’s een half
miljoen mark hebben ontvangen. De
beweringen zijn afkomstig van een
vroegere secretaresse van de FDP-
leiding. De secretaresse uitte haar
beschuldigingen tijdens een onder
zoek dat was ingesteld omdat ze van
belastingontduiking wordt verdacht.
Voor de Argentijnse ambassade in Parijs werd gisteren gedemonstreerd tegen de
behandeling van politieke gevangenen in Argentinië. De demonstranten lieten
ballonnen op waaraan kaartjes hingen met namen van gevangenen.
(Van onze redactie buitenland)
VATICAANSTAD. Gemengde huwelijken van katholieken en andere
christenen moeten worden aangemoedigd. Deze gezinnen moet hoop worden
gegeven.
Dat heeft kardinaal Willebrands giste
ren gezegd op de katholieke bisschoppen
synode die momenteel in het Vaticaan
plaatsvindt. Willebrands is hoofd van het
Vaticaans Secretariaat voor de eenheid
van de christenen.
De kardinaal meent dat de dialoog tus
sen de rooms-katholieke en andere ker
ken over onder andere de mogelijkheid
van echtscheiding heeft getoond dat er
veel onderlinge overeenkomsten zijn. Hij
stelde dat alle kerken merken dat het
christelijke huwelijk en gezinsleven in de
huidige tijd onder druk staan.
Hulpbisschop Mendes de Almeida uit
het Braziliaanse Sao Paulo zei tot de syno
de dat naar zijn opvatting de multinatio
nale ondernemingen de mens reduceren
tot een machine. Bovendien vernietigen
deze concerns het gezinsleven en de men
selijke waardigheid. Hij trok fel van leer
