i
i
IfiiE
I
r
terstal interieurarchitektuur
25
KUNST
VRIJDAG 10 OKTOBER
19 8 0
Vorstelijk
Schaakspellen
I
door Bob
Tadema Sporry
is persoonlijk u itgenodigd om eens te komen
kijken hoe oude historische interieurkunst zich
verhoudt tot de vormgeving in moderne
binnenhuis-architectuur. Bij Terstal; waar be
wuste woners een eigen woonstijl vinden.
Overigens... ook bent bij deze graag geno
digd. Misschien treft u toevallig de kerk-
beheerder; maar zeker ónze vakmensen, die
u graag vertellen over de opmerkelijke kollek-
tie en de nieuwste programma’s in modern
woonkomfort...
Het komt niet zo heel vaak
voor dat je binnen een week
twee tentoonstellingen van
wereldkalsse te zien krijgt.
Mij is het dit jaar gelukt,
want ik zag in Parijs de
Biennale des Anti-quaires in
het Grand Palais, en in Delft
de zo langzamerhand
wereldbekende beurs in de
Prinsenhof. Twee exposities
die de aard van twee zo
verschillende volken als het
onze en het Franse volmaakt
weerspiegelen. In Parijs die
schitterende ruimte, die één
aaneenschakeling vormt
van grote groene tuinen
waarin de verschillende
stands van de antiquairs als
ware paleizen van
schoonheid en kostbaarheid
'gelegen zijn; in Delft de
verrukkelijke intimiteit van
dat prachtige gebouw, dat
echter voor menige
antiquair grote
moeilijkheden geeft bij de
inrichting ervan, omdat dit
gebouw met talloze grote en
Kleine vertrekken nooit voor
zo’n doel bestemd is
geweest.
H
Tang kameel
een eeuwig jeugdige
(ADVERTENTIE)
f-
Bronzen boeddha met resten van vergulding, hoog 65 cm, Noord Siam.
De Koster
van
de Bavo
Wat de kwaliteit betreft: voor
beide geldt hoog tot zeer hoog, maar
Nederland wint het met vlag en
wimpel—je zou haast zeggen
vanzelfsprekendwaar het de
schilderijen betreft, terwijl
Frankrijk weer erg goed blijkt in
meubels in Louis XV en XVI stijl,
die echter (hoe vaak heb ik dat niet
Neem nu een collectie als die van
Cramer uit Den Haag. Deze is
kleiner dan we anders gewend zijn
maar er hangen niet minder dan
vier prachtige, tonige van Goyens,
een Ruisdael, een geweldig
indringend mansportret van
Gerard Terborch en een Maria met
kind van een tijdgenoot van Jan
van Eyck, die zonder meer het
hoogtepunt is van de hele
tentoonstelling. Op schilderkunstig
gebied is er trouwens zoveel te
genieten dat we hier maar een
summiere opsomming kunnen
geven. Bij Douwes uit Amsterdam
hangen een paar mooie Jongkinds,
een Boudin met een Haven van
Bordeaux, een Courbet en een van
Schendel. Mooie negentiende-
eeuwers vindt men bij Robert
Noortman Gallery uit Londen
voor het eerst aanwezig
waaronder een Cézanne naar een
ets van Adriaen van Ostade.
Vlaamse meesters vindt men bij P.
Attisch roodfigurige kopvaas. vrouwen
hoofd, witte laurierkrans op zwarte hoofd
doek, Griekenland, 440 v. Chr., hoogte
18,5 cm.
de twee zilveren kannen in
Jugendstil uit 1900. Hiermee is een
vroeger geldende „antiekdatum”
opgeheven. Ook de negentiende
eeuw, waarin zulke prachtige
stukken zijn gemaakt, komt nu in
aanmerking voor expositie.
Bronzen figuur, danseres met cimbalen. Frankrijk
17e eeuw. 33 cm. hoog.
al gauw zijn waarde kwijt terwijl
het schaakspel steeds kostbaarder
wordt. De keuze zou niet moeilijk
behoren te zijn. Bij die
schaakspellen zijn dan ook antieke
schaakborden te krijgen die
uitklapbaar zijn tot een
trictracbord. Ze zijn van ivoor en
ebbehout en kunststukken op
zichzelf. De geschiedenis van het
schaken is aardig genoeg om hier
even te vermelden. Het spel
beleefde in 1780 een geweldige
opgang toen ontstonden dan ook
de heel mooie schaakstukkenom
in 1830 weer een neergang te
bereiken. Een zekere Howard
Staunton ontwierp toen een soort
standaardspel waarbij een firma in
Londen het alleenverkopingsrecht
verkreeg. Dat is nu bij wedstrijden
het voorgeschreven spel geworden,
lelijk en professioneel. Voorbij is de
tijd dat de schakers uitkwamen met
hun eigen borden en favoriete
stukken. Zo kan een hele industrie
van verfijnde voorwerpen de nek
worden omgedraaid.
Maar Douma heeft niet alleen de
grootste collectie antieke
schaakspellen, hij heeft ook
scheepsmodellen, waarvan een heel
zeldzaam exemplaar van been is
gemaakt. En mooi als een
kunstvoorwerp zijn ook de
nautische instrumenten en een
enorme narwaltand van bijna twee
meter lengte, terwijl de bewerkte
potvistanden enorm in waarde zijn
gestegen nu ze deze ook al in plastic
als goede vervalsing aanbieden.
Kunsthandel Polak uit Amsterdam
heeft een buitengewoon mooie
collectie Indiase en Perzische
miniaturen, beelden uit Tibet,
Cambodja en Nepal en een kleine
vitrine met Indonesische sieraden,
in Nederland wonderlijk genoeg
nog altijd een sterk
ondergewaardeerd item, evenals
andere Indonesische kunst. Wie
deze ragfijne ringen, hangers en
knopen en oorhangers ziet, soms uit
rozerood goud vervaardigd, gaat
daar wel anders over denken. Het
Aalderink uit Amsterdam
behoort tot de oude garde maar
verdient aandacht door de fraaie
aziatica, waaronder een heel grote
T'ang kameel met drie kleuren
glazuur. Een klein vitrientje biedt
een aardige collectie netsuke met
beroemde signaturen. Netsuke zijn
zo langzamerhand zo zeldzaam aan
het worden dat je blij mag zijn om
izo’n collectie bijéén te zien. De
verzamelaars van nu hebben het
lang zo makkelijk niet meer als
vroeger toen je er best aan kon
beginnen. Ditzelfde geldt ook voor
Japans lakwerk, mooi maar nu
zeldzaam en dus duur. Bronzen
beelden uit Nepal zijn heel wat
minder zeldzaam en daarin hebben
verschillende stands een mooie
keuze.
zijn waarlijk vorstelijke sieraden,
discreet en verfijnd. Bronzen uit
Luristan zijn wel trekkers en het
mooiste stuk bij Polak is misschien
wel de grote bronzen kop van een
Chinese godin, mogelijk een ietsje
aan de decadente kant maar dan
toch wel zeldzaam sereen en
waarlijk goddelijk.
Tot slot: u kent de kreet: Delft is
zo duur, daar hoef ik niet naar toe?
Afgezien van het feit dat het zien
van mooi antiek in deze tijd van
„opoe-spulletjes” en zolderrommel
een ware verademing is en een kans
om nu eens kennis te maken met
écht goede (en waardevaste!)
stukken niet gemist moet worden, is
het nog altijd heel goed mogelijk
om óók in Delft iets van een paar
honderd gulden te kopen. Het is
maar wat u verzamelt. Maar men is
ook doorgegaan met het plaatsen
van een aantal vitrines met stukken
waarvan de prijs varieert van 50
tot 3000 en daar is van alles bij te
vinden. Heus, u moet Delft niet
missen! De beurs blijft tot 29
oktober. De openingstijden zijn:
dagelijks van 10-17 uur; zondags
van 13-17 uur; dinsdag- en
donderdagavond van 19-22 uur.
wagenweg 1 haarlem hoek houtplein 023-312172
gemerkt) op Hollanders ietwat
irriterend overkomen als teveel
versierd en zo. Merkwaardig! Want
ze lopen wél warm voor overdadig
versierde Hollandse ranken- en
kussenkasten.
Maar nu dan Delft. Daar hebben
ze dit jaar een Jarige Job” en wat
voor een. De bekende Amsterdamse
firma Schulman viert het feit dat ze
honderd jaar bestaat en vier
generaties heeft gewerkt aan de
handel in zeldzame munten en
penningen. Het is ruimschoots de
moeite van het vermelden waard
want een zo heuglijk feit is in de
antiekhandel zeldzaam. Damzijn er
enige nieuwkomers of jongere
zaken die het ruimschoots
verdienen om er eens extra de
aandacht op te vestigen. Ze komen
hier later aan de beurt. Het is steeds
weer een wonder hoe ze daar in
Delft weer met een op zo hoog peil
staande expositie kunnen komen
nu het aanbod op de wereldmarkt
langzaam maar zeker kleiner
wordt.
7
Grafiek is in overvloed aanwezig.
Zo biedt het Antiquariaat Hans
Marcus uit Amsterdam een rijke
keuze aan stadsgezichten,
veldslagen en kaarten uit het begin
van de 80-jarige oorlog, terwijl
Laurentius uit Zaltbommel een
aantal Rembrandts hééft. Ook
sculptures zijn in overvloed en in
vele soorten aanwezig en
rechtvaardigen reeds een gang naar
de beurs. Kunstzalén Vecht uit
Amsterdam toont een schitterende
bronzen Renaissance stier met een
goudachtig patina, een Noord-
Franse Sint Rochus van kalksteen
met sporen van antieke
beschildering, een zeldzame laat-
Romeinse keizerfiguur uit de 2e
of 3e eeuw en nog veel meer. Van
der Heijden uit Rotterdam heeft
een loden ruiterstandbeeld van
stadhouder-koning Willem III. Het
zilver flonkert in Delft in overvloed
en ook hier is een ware
„beurstopper”: een zilveren
luiermand uit 1666 vooreen heel
dure baby, namelijk een klein
Nassautje. Zijn vader was Willem
Adriaan van Nassau, heer van
Odijk en de zilveren mand was
bestemd voor het torsen van de
doopjurk van het knaapje. De
mand is niet minder dan 73.5 cm
lang... Premsela en Hamburger
tonen hun gebruikelijke
schitterende zilvercollectie, terwijl
bij Morpurgo uit Amsterdam opvalt
een gemonteerde nautilusschelp.
Ook bij andere exposanten vindt
men trouwens die merkwaardige
versieringsdrang van wat men toen
slechts kende als zeldzame
voorwerpen: tropische schelpen en
kokosnoten, die allerkunstigst met
snijwerk versierd werden. Een
nieuw verschijnsel op de beurs zijn
Dan hebben we de in Delft voor
het eerst exposerende Mark Douma
uit Amsterdam met een prachtige
collectie antieke schaakspellen in
onder andere ivoor. Dan vraag je je
in gemoede af of een fervent
schaakspeler niet liever zo’n stel
ivoren schaakstukken zou willen
hebben dan een nieuw autootje,
temeer omdat de prijs ongeveer
overeen komt.'Maar zo’n autootje is
M
de Boer uit Amsterdam, evenals een
merkwaardige vanitas van David
Teniers. Een Kruitontploffing te
Delft door Egbert van Poel is te
vinden bij de schitterende stand
van S. Nijstad Oude Kunst uit Den x
Haag.
Die negentiende eeuw toont zich
waarlijk vorstelijk bij de diverse
collecties juwelen die iedere vrouw
wel in verrukking moeten brengen.
Er is meer dan genoeg met
briljanten bezet werk, maar
daarnaast zijn er talloze van die
verfijnde en in wezen discrete
sieraden, die onze voormoeders
getooid hebben. Ze tonen
turkooizen, topazen, granaten, vaak
gecombineerd met roosdiamanten,
die buitengewoon fraai van werk en
stijl zijn. Toch even in het hoofd
houden voor wie vanwege een of
andere gelegenheid een juweel mag
uitzoeken. Men verkrijgt er een
beslist uniek stuk mee, vaak veel
mooier en smaakvoller dan menig
modern stuk. Ook bij de meubels
zijn als altijd een aantal
topstukken. Er zijn nogal wat mooie
kabinetten, bureaus, glazenkasten,
en een zeer opvallend schildpadden
kunstkabinet bij Salomon Stodel
uit Amsterdam, Duitse barok van
het beste soort uit het einde van de
zeventiende eeuw. Ook
merkwaardig is een kamferhouten
kabinet uit Batavia! Waar ikzelf in
Indonesië nog onlangs enkele heel
mooie antieke Hollandse kasten
voor een spotprijs te koop zag
kwam dit kastje heel sympathiek
over.
Wie een mooie klok zoekt, van
welk soort ook, vindt al gauw de
weg erheen door het melodieuze
getinkel op alle hele en halve uren.
Wat daar staat uitgestald bij
Stender Uurwerkmakers uit St.
Michielsgestel is fenomenaal. Bijna
ieder soort klok, van simpel tot
uiterst geraffineerd is er te vinden.
Abraham Storck: Gezicht op Amsterdam en het IJ, doek 113x152 cm.
Porselein en Delft is natuurlijk één,
maar er is toch iets wat ik mis en
-dat is het eenkleurige Chinese
porselein zoals celadon en blanc de
Chine. Natuurlijk zijn er een aantal
stukken, maar het bonte en het
blauwe Chinees viert toch de
boventoon. Ook her weer de grote
namen die borg staan voor stukken
van hoge kwaliteit: Morpurgo,
Aronson, Denijs en Stodel uit
Amsterdam, Van het Hof uit
Haarlem, van Leeuwen uit Den
Haag hebben grote collecties van
zeer fraaie en uiteraard
kostbarestukken. Voor wie ervan
houdt is er ook Delfts en majolica.
Omdat al die grote namen ieder
jaar weer volop aller aandacht
trekken zou ik nu eens willen wijzen
op een aantal van hen die niet direct
voor de hand liggen, maar die
collecties tonen die het ruimschoots
verdienen. Daar is bijvoorbeeld
Kinébanian uit Amsterdam met een
vorstelijke collectie tapijten, zo
mooi datje ze beter aan de muur
hangt (zoals ook in Delft wordt
gedaan) dan ze op de grond te
leggen. Want er bestaan weinig
fraaiere stukken wandversiering
dan een antiek oosters tapijt met de
diepe gloed van zijden of wollen
weefsel, de prachtige bestorven
tinten van met natuurverven
bewerkte garens en ornamenten die
eeuwen oud zijn. Kinébanian toont
ook een aantal kussens die alle
moderne sierkussentjes op de
vlucht doen slaan.
Delftse antiekbeurs,
Wortelnoten hoekkast, Holland, tweede helft 18e eeuw.
