LETTERKAST
ZAT EBDAGS Bi JROEGSEL
Letterkast
I
I
tij allenblad!
L
zo jaloers
HANS PLOMP
KEES TOPS
En daar liepen we: hij voorop, met armen
en benen onzachtzinnig ruim baan makend,
en wij in zijn kielzog, de nijdige blikken van
onze collegae Egypte-vaarders in ontvangst
nemend, het wezen van deze missie welis
waar nog niet in al zijn facetten doorgron
dend, maar toch vaag verheugd over het nu
sterk verhoogde tempo van de obligate ont-
schepingsprocedure.
„Wat is dat eigenlijk voor een vent?”,
vroeg Annie, die de summiere, maar zicht
baar doeltreffende onderhandelingen niet
had gevolgd.
„Geen flauw idee”, moest ik bekennen.
„Hij is met al die sterren, strepen en petten
mee naar boven gekomen. Maar ’t schiet in
ieder geval lekker op”.
Wie herinnert zich nog de onfortuinlijke
Russische tsaar die in de vorige eeuw op
schudding veroorzaakte door zijn voorstel
aan de heersers der aarde, dat zij voortaan
hun geschillen onderling zouden uitvechten,
in duels. Dan zou de oorlog uitgebannen
zijn, menig mensenleven gespaard worden
en het recht zegevieren. Zijn ideeën vonden
weerklank in sommige verlichte kringen en
De oorlogsgod is bloeddorstig en duldt
geen vredestichters op de wereld. Als de
bloedstroom zou stoppen, zou zijn macht ten
einde zijn.
Het weinig bemoedigende resultaat van al
deze inspanningen was, dat we doodmoe en
van al heel wat Egyptische ponden verlost
naar Cairo reden in een auto die zich offici
eel niet in Egypte bevond. De laatste beletse
len die een, de autoriteiten bevredigende
inklaring in de weg stonden, zouden bij het
begonnen steun te krijgen. Het duurde dan
ook niet lang of de tsaar werd via een aantal
intriges krankzinnig verklaard en geruisloos
afgevoerd.
De Dogons uit Mali zijn duidelijker in hun
overlevering. Zij stellen dat er oorlog is
tussen mannen en vrouwen, sinds de man
nen de vrouwentempels verwoest hebben
(de overgang van matriarchaat naar patriar
chaat). Om iedere band met de overwonnen
en gehate vrouwen te verbreken, lieten de
mannen zich van hun vrouwelijkheid ont
doen. Deze vrouwelijkheid woont in de voor
huid van de man, die door de oude mannen
van het dorp na het besnijdenisritueel gretig
opgegeten wordt. De mannen eisten ook van
hun vrouwen dat deze hun mannelijkheid
de clitoris wegsneden, zodat de scheiding
tussen man en vrouw compleet was: nooit
zouden zij meer samen een orgasme kunnen
beleven, nooit meer éénworden in de paring.
Da Manja-vrouwen zingen tijdens de bloedi-
rige ingreep op hun dochters:
5
en
Het rituele mensenoffer van de Kelten was,
zoals lp vele andere culturen, bedoeld om de
mensen te tonen dat sterven niet erg is, dat
er na de dood een nieuw leven is. Onze eigen
christelijke cultuur is gebaseerd op het vrij
willige offer van Jezus Christus, die ons
door zijn dood de weg naar het eeuwige
leven toonde. Zó vreemd is het mensenoffer
dus niet.
Het Keltische principe ging er vanuit, dat
alleen degene die bereid is vrijwillig zijn
leven te geven, geschikt is voor de hoogste
macht. Zo werd deze macht onaantrekkelijk
voor materialistisch georiënteerde tirannen,
zoals wij ze tegenwoordig her en der aan de
macht zien. Deze personen laten vaak grote
hoeveelheden bloed vloeien om hun macht
te handhaven, en het essentiële verschil is,
dat het niet hun eigen bloed is, maar dat van
anderen. Dan hadden de Kelten het toch
beter bekeken.
„Je bent je eigen slavendrijver. Je smeekt
om de breidel. Je durft niet vrij te zijn.
Persoonlijke vrijheid is een vreemd woord
voor je, maar nationale vrijheid of staatsbe
langen doen je watertanden als een been een
hond”.
Hoe is het mogelijk dat moeders hun eigen
dochters zo martelen, zoals ooit Chinese
moeders hun dochters dwongen de voeten af
te binden tot mismaakte stompen? Hoe is
het mogelijk dat vaders hun zoons naar de
slagvelden dwingen te gaan, om daar andere
zoons, even onschuldig, af te slachten?
Waarom is vrijwel de gehele mensheid te
genwoordig bezig zichzelf te vernietigen, na
eerst vele dieren en „primitieve” mensen
uitgeroeid te hebben? Het is een uiterst
vreemde tendens, deze tegen zichzelf en al
zijn mede-schepselen gerichte agressie van
de mens.
Wilhelm Reich kwam in zijn befaamde boek
De Massapsychologie van het fascisme tot
„Hallie en ik namen een beker die gevuld
was met donker, zwaar ruikend vrouwen
bloed en gingen de kring rond. We doopten
onze handen erin en beschilderden het ge
zicht van iedere vrouw, met de woorden:
„Dit is het bloed dat vernieuwing geeft. Dit
is het bloed dat voeding geeft. Dit is het
bloed dat leven geeft”.
„Iedere maand bloed ik, al jarenlang. Ik heb
mijn bloed gezien, geproefd en gevoeld, het
trekken in mijn buik. Maar nog nooit had
het er zo donker uitgezien, had het zo sterk
geroken, zo dik aangevoeld. Nog nooit had
ik zo’n gevoel in mijn buik gehad, als toen
Hallie in mijn ogen keek en we eikaars
gezicht beschilderden met ons bloed. De
hemel was donker als bloed. Het hele veld
rook naar bloed. Mijn voeten dansten in het
overgebleven bloed, dat we op de aarde
goten. Mijn buik liet me weten dat ik op
nieuw zou bloeden met mijn zusters, voordat
de volle maan onderging.
Bovenstaand ritueel wordt niet bedreven
door een moderne heksgroep, of in een to
neelstuk, maar door een groep ontwikkelde
vrouwen als een vorm van therapie. Dit
ritueel heeft als doel het zware taboe te
doorbreken dat op menstruatiebloed rust.
Er zijn ook nu nog streken waar de vrouwen
het dorp uitgejaagd worden als ze ongesteld
zijn en hun periode ver van hun medemen
sen moeten doorbrengen.
Het vroegere Keltische koningschap was
gebaseerd op een unieke combinatie van
macht en bloed. Als er een koning gekozen
was en hij accepteerde de keuze, dan werd
hij voor vier jaar koning. Na deze periode
moest hij voor zijn macht betalen met zijn
eigen leven. Betalen is eigenlijk niet het
juiste woord, want de Kelt beschouwde het
als een eer om zich vrijwillig te offeren.
Dit is het lied van ons bloed.
Dit is het bloed dat vernieuwing
geeft,
dit is het bloed dat voedt,
dit is levensbloed”.
Er is kracht in het bloed.
Het bloed van de man is pijn,
het bloed van de man is lijden,
het bloed van de man is de dood.
Er is kracht in het bloed van de
vrouw.
Een kracht die ons verandert.
Er is kracht in het lied van ons
bloed.
I
WW at is dat toch voor een mysterieuze
>W vloeistof, bloed? Er is tot in de vroeg-
ste oudheid een duidelijke connectie
tussen macht en bloed. En er is alleen een
theoretisch verschil tussen een slachtoffer
van de welvaart en een mensenoffer voor
grotere macht.
Het vroegere Keltische koningschap
douanekantoor in de hoofdstad worden
weggenomen. „Morgen”, vanzelfsprekend.
ij de Manja-stam in Congo wordt de
volgende legende verteld over het
wegsnijden van de clitoris, waardoor
de vrouw dus geen orgasme meer kon
krijgen.
Er kwam een zendeling uit verre landen, die
Ba-Ganza het bevel gaf zich te besnijden.
Toen Ba-Ganza genezen was van de wond
van zijn besnijdenis, kreeg hij steeds ruzie
met zijn vrouw. Hij wilde niet meer met haar
naar bed en hij zei dat ze stonk tussen haar
benen. Toen zijn vrouw het geruzie beu
werd, ging ze naar de missionaris en vroeg
hem te doen bij haar zoals hij bij haar man
had gedaan. „Als ik eraan sterf, jammer,
maar ik wil geen ruzie meer hebben met Ba-
Ganza”, zei ze.
De (moslem)priester stemde toe. Hij nam
zijn mes en sneed de clitoris en de kleine
schaamdelen weg. Maar toen deze operatie
voorbij was, werd de priester blind. Sinds
dien moeten de vrouwen deze gruwelijke
operatie bij hun eigen dochters uitvoeren,
omdat mannen blind worden als ze het zien.
de conclusie dat het fascisme de uiting is van
een mens wiens levensbehoefte aan orgasme
systematisch gefrustreerd is. Volgens Reich
is onderdrukking van de mogelijkheid tot
orgastische bevrediging in de mens, in het
belang van Fascistoïde krachten die zich met
ontevredenheid voeden. Alleen angst en ter
reur zijn in staat om de mens van zijn
natuurlijke behoefte „klaar te komen” af te
houden. De zware taboes die vele kerken op
het orgastische beleven van seksualiteit heb
ben gelegd, heeft uiteindelijk geleid tot een
mensensoort dat zichzelf vrijwillig aan deze
ongezonde taboes onderwerpt. Reich
schreef in Luister, kleine man (1946), een
aanval op de naar onderwerping en onder
drukking hunkerende kern in iedere mens:
iTWond het begin van de eeuw verscheen
een engel aan het Amerikaanse volk.
-"-*-Deze sprak de volgende woorden:
„Volk van Amerika, wij bieden u een
grandioze kracht aan, een geheim waarmee
u zich veel sneller kunt verplaatsen dan nu.
In ruil voor dit geheim vragen wij ieder jaar
tienduizend mensen die levend geofferd
moeten worden”.
Het Amerikaanse volk verwierp het vreem
de aanbod vol afgrijzen. Tienduizend men
sen levend offeren, en dat in de twintigste
eeuw. Nooit.
Een paar jaar later verscheen de auto op de
wegen
TWTina Hagen zingt: „Was soil ich denn in
W Afrika, als Frau, wo die schwarze
Mann sein Frau kastriert
Ze heeft het over een gruwelijke uitwas van
vrouwenonderdrukking, die pas de laatste
jaren in de publiciteit is gekomen: het weg
snijden van de clitoris bij meisjes in vele
Arabische en Afrikaanse landen.
Maar de waarheid is nog verbijsterender
dan wat de Duitse zangeres ons vertelt: de
moeders castreren hun eigen dochters. De
andere vrouwen in de gemeenschap vinden
dat je minderwaardig bent met een clitoris,
vies en onrein, en zij bespotten vrouwen die
niet besneden zijn.
formeel weer in het gareel te brengen.
We brachten de wagen dus onder in een
garage, kochten treinkaartjes en hielden het
papieren vraagstuk voorlopig maar voor
gezien.
Dit verhaal laat ons het verband zien tussen
de steeds groeiende technologische macht
van de mens en het steeds maar groeiende
aantal slachtoffers van deze macht. Alle
technologische uitvindingen die met macht
te maken hebben, doen bloed vloeien. Bij
wapens is dit verband natuurlijk zonder
meer duidelijk, maar bij iets als „verkeer”
denkt men er minder snel aan. Toch spreken
wij van, verkeersslachtoffers en zij zijn let
terlijk slachtoffers van onze macht over de
snelheid.
De moderne samenleving betaalt voor het
feit dat wij ons sneller dan tien kilometer
per uur voortbewegen met een onafgebro
ken bloedstroom. Het asfalt van onze wegen
is een groot altaar, waarop dagelijks vele
honderden liters bloed geplengd worden.
Wij moeten onze vooruitgang duur betalen;
dankzij onze uitvindingen stierven er in deze
eeuw méér mensen een gewelddadige dood,
dan in alle voorafgaande eeuwen tezamen.
Slachtoffers.
Hebben wij wel zoveel reden om neer te
kijken op vroegere culturen, waar soms
menselijke slachtoffers geofferd werden
aan de „hogere machten?”
Jet is opvallend dat alleen het bloed van
I I de man verbonden is met heroïek,
macht en verlossing. Het bloed van de
vrouw speelt een heel andere rol, namelijk
van geboorte en van reiniging. In de patriar
chale culturen wordt mannenbloed als iets
bijna heiligs beschouwd, het menstruatie
bloed van vrouwen daarentegen als onrein.
Een groep Amerikaanse vrouwen, die ge
noeg hadden van de weerzin voor hun eigen
lichaamsfuncties die hun door de mannen
cultuur wordt opgedrongen, heeft een ritu
eel ontworpen waarin vrouwen hun bloed in
ere herstellen:
A an het einde van die dag wisten we wie
ZM onze kleine compaan was en bij de
gratie van welk maatschappelijk me
chanisme hij een goedbelegde boterham
verdiende. Een paar dagen later kenden we
ook de taalkundige formule die de kern van
dat mechanisme raakt: Taala Bukra.
Taala Bukra is arabisch voor „Komt u
morgen nog maar eens terug”, met daarop
volgend de onuitgesproken gedachte „dan
kunnen we u óók wel niet helpen, maar het
klinkt een stuk eleganter dan Meneer-uw-
geval-is-hopeloos-houdt-u-er-maar-liever-
mee-op”.
Taala Bukra wordt hoofdzakelijk in kille,
sombere transitogebouwen nabij grenspos
ten beleden door lieden, wier afwijking van
meer gangbare mensensoorten in Egypte
wettelijk is geregeld en gericht is op papier
mits in ruime mate voorzien van stempels,
zegels en handtekeningen of parafen en dag
tekeningen van (in rangorde) opperbaasjes,
bovenbaasjes, baasjes, onderbaasjes, kler
ken en nullen.
Het is deze eigenaardige sekte waarmee ik
direct na aankomst in Alexandrië een verbe
ten strijd moest voeren. Niet minder dan vijf
lange uren heb ik van hot naar haar ge
draafd om de heren aan hun merkwaardige
gerief te doen komen. Tientallen formulie
ren zijn minstens in vijfvoud door, mijn
vermoeide handen gegaan. Ik heb ze alle
laten voorzien van de vereiste versierselen
en na afloop was het nóg niet goed.
IVTa twee weken gaven we onze pogingen
W op. Hoewel de vergunning die we in
Alexandrië hadden gekregen om in de
niet ingeklaarde auto te rijden slechts één
dag geldig was, hadden we er al die tijd
gebruik van gemaakt, in de wetenschap dat
een auto niet op papier rijdt maar op benzi
ne, maar met iedere dag dat we dat bleven
doen, steeg de kans op een ambtelijke
schrobbering met gevolgen die we niet kon
den overzien.
Bovendien wilden we Cairo verlaten en we
beseften wel, dat als we door een diender in
het zuidelijke Luxor zouden worden aange
houden, we hem onmogelijk op de mouw
konden spelden (wat we in Cairo wèl kon
den) dat we ons nog steeds het vuur uit de
sloffen liepen om het wilde voertuig alsnog
TVTaarmate het einde van ons verblijf aan
Wj de oevers van de Nijl in zicht kwam,
keerde steeds regelmatiger een niet on
belangrijke vraag terug: Hoe krijgen we
onze auto, die dus niet in Egypte is, Egypte
uit? De hoop om die vraag in Cairo nog
beantwoord te krijgen, hadden we al bij
voorbaat laten varen, hoewel ze welbe
schouwd van geheel andere ingewikkel
der aard was dan de vraag waarmee ik
twee weken had lopen leuren. Taftla Bukra
morgen brengen!
We reden maar op goed geluk met de sterk
vereenzaamde automobiel naar de haven
van Alexandrië en schoten daar, nu op eigen
initiatief, zo’n gis baasje aan om ons in
tegenovergestelde richting langs alle loket
ten te loodsen, onderwijl in gedachten vast
stellend dat wat onze kwieke vrind bij onze
intrede te veel van ons had ontvangen ten
nadele van zijn collega zou worden verre
kend, want we hadden nog slechts voor een
kleine vijf gulden Egyptisch geld en we
waren geenszins van plan daar nog verande
ring in te brengen.
„Als eerst die kar maar eens op de boot
staat”, zei ik zorgeloos, „dan zien we wel
weer verder”.
Hoe ingewikkelder het probleem, des te
soepeler loopt de Taala Bukra-machinerie,
zo bleek nu. Binnen anderhalf uur was de
klus geklaard.
„Kom maar in de auto en zoek iets uit”,
nodigde ik onze gewiekste douane-expert.
Hij koos een sleetse wollen trui, die hij het
was ongeveer 40 graden Celsius onmid
dellijk aantrok. Dik tevreden slofte hij het
terrein af, de snikhete stad in.
„Vroeger waren we vriendinnen,
maar vandaag ben ik de baas,
want ik ben een man, kijk,
ik heb het mes in mijn hand
en ik ga je opereren.
Je clitoris, die je
bewaakt,
zal ik afsnijden en ter aarde
gooien,
want vandaag ben ik een man.
Mijn hart is koud,
anders kon ik je dit niet aan
doen
T geeft mij uw papieren en alles komt in
I orde”, sprak de kleine donkere man,’
die onverhoeds uit de rij wachtende
medepassagiers was opgedoken en zonder
plichtplegingen recht tegenover mij had
postgevat, op geruststellende toon.
De Espresso Cagliari, die ons van Irakli-
on, Kreta, naar de Nijl-delta had gebracht,
was ergens midden in de haven van Alexan
drië voor anker gegaan, opdat de per gemo
toriseerde tobbe bij het schip aangekomen
Autoriteiten op hun gemak in de persoons
gegevens van de opvarenden konden snuffe
len, zonder dat dezen in staat waren het
schip langs slinkse wegen te verlaten.
„Papieren? Welke papieren? Hoezo papie
ren? Wie bent u?”> vroeg ik.
„Uw autopapieren. U bent toch met de
auto?”, lichtte de voortvarende gespreks
partner toe en hij mompelde iets over for
maliteiten en inklaren en douane. „Laten we
niet op hén wachten”, besloot hij, een mis
prijzende blik op de bewegingloze massa
werpend. „Kom mee, we gaan!”
4
4
Het lied
van het
ir
bloed
Vrouw van de Manja-stam met besnijdemis-mes
Nina Hagen
'd
ge
>9
KI AAS PIFTFR RIEKSEN
singen
errein
i en
STEL
.025
n de
van
3
jarlent
m-
eciali-
Het Welzijnsweekblad komt volgens een
advertentie in Adformatie bij minimaal
110.000 werkers in de welzijnssector. Niet
deze informatie deed mij de wenkbrauwen
fronsen, maar meerde omschrijving van de
beroepen in het welzijnswerk. Want wat doen
die 110.000 mensen die blijkbaar het
Welzijnsweekblad willen ontvangen in
godsnaam?
Daar geeft de advertentie een antwoord
op. Het blad wordt onder meer gelezen door:
superviseren, commiezen, opbouwwerkers,
referendarissen, filosofen, directeuren
(waarvan? vraag ik me af),
preventiefunctionarissen (Mijn naam is
Rieksen, ik ben dus preventiefunctionaris.
Pardon?!), hoofden en subhoofden van
dienst, representanten, beheerders,
functionarissen deskundigheidsbevordering
en unithoofden op het gebied van enz. enz.
groot
Vaala Bukra
Door deze advertentie ben Ik In grote
geestelijke nood gekomen. Mijn afkeer van
het welzijnswerk, met zijn voor mij bijna altijd
ondoorgrondelijke jargon, is groot. Nu ik
weet dat functionarissen
deskundigheidsbevordering ook het
Welzijnsweekblad lezen, begin ik te begrijpen
waarom, hoewel ik me geen voorstelling kan
maken van wat een functionaris
deskundigheidsbevordering (of een
preventiefunctionaris) nou zo de hele dag zit
uit te spoken.
Nu ik weet dat „minimaal 110.000 werkers in
de welzijnssector” (toch gauw de bevolking
van een middelgrote stad) prijs stellen op het
I Welzijnsweekblad, heb ik behoefte aan een
goed gesprek met een hulpverlener die me uit
een onverwerkt verleden (waar ik mijn afkeer
tegen het welzijnswerk gemakshalve maar
I onder reken) zou kunnen sleuren.
In de krant gekeken waar Ik terecht kon.
Onder het kopje Sociale Hulp vond ik:
Werkgroep tot integratie van homoseksuelen;
Pastorale Kontaktgroep Homofilie; Buro
öeslachtsziektenbestrijding; Huursubsidies;
Ihvalidenbond Midden Nederland; Sociaal
Sedagogisch Centrum; Gewestelijk
Arbeidsbureau; Bureau voor levens-en
Ijezinsbragen (op humanistische grondslag;)
bureau voor levens- en gezinsvragen (Van de
Interkerkelijke stichting voor geestelijke
gezondheidszorg); St. Bejaardenwerk;
ijuuradviescommissie; Rechtswinkel;
Juridisch Adviesbureau; Rutgershuis; Sociale
DienstJAC; Stichting voor School- en
beroepskeuze; Jongerenhulpdienst; KWJ;
Stichting voor Jeugd en Gezin; Tomingroep;
Moeders voor Moeders; NIAC; Federatie
Maatschappelijke Dienstverlening; Stichting
Buitenlandse Werknemers; Buro Raadman;
After-caregroep; Architectenwinkel;
Telefooncircel; Sociale Verzekering; Medisch
Opvoedkundig bureau; Stichting voor
Ambulante Geestelijke Volksgezondheid;
Peuterspeelzaal voor gehandicapten; Krisis
Interventie Sentrum; Stichting ter
Behartiging van Belangen Gehandicapten en
Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs.
En in een klein plaatsje in de buurt vond ik
ook nog „Burenhulp Graag Gedaan, postbus
14. Postbus 14 wordt Iedere dag geleegd
Stel je voor. De postbus zal maar één keer in
de maand geleegd worden. Daar zit je dan.
Graag gedaan!
Het mag niet verwonderlijk zijn dat mijn
geestelijke nood na het doorworstelen van de
instanties (bijna 40) nog groter was
geworden. Ik vond niets van mijn gading. Ik
kon nergens mijn stuk problematiek kwijt.
Gelukkig kon ik er weer even tegen nadat ik
een interview las in de Haagse Post. Onder de
kop „Ik denk dat welzijnswerkers heel direct
misère kweken” (HP nr. 39) kwam aan het
Word filosoof Hans Achterhuis, die qua
uiterlijk niets onderdoet voor het prototype
welzijnswerker, hetgeen aanvankelijk een
stuk weerstand bij me opriep, dat Ik echter na
een stuk evaluatie heb weten te overwinnen.
Na dit stormachtige proces, waarbij ik wel
een stuk identiteit verloor, las ik het interview
tiet stijgende verbazing. Leest u even mee?
Achterhuis: „Het gaat niet goed met het
welzijnswerk: er is te veel versnippering, het
kost teveel, het levert te weinig rendement op,
Jet staat te ver van de mensen (Met deze zin
J begint Achterhuis zijn onlangs verschenen
boek „De Markt van Welzijn en Geluk”).
En verder, na wat komische anekdotes over
het falen van het welzijnswerk: „Ik denk dat
welzijnswerkers heel direct misère kweken.
I Gewoon omdat ze er zijn. Ik denk dat er
aan behoefte kunstmatig geschapen wordt.
Zo, die zit. Eindelijk dan toch nog iemand
gevonden die na het heilig verklaren van het
welzijnswerk een kritische noot durft te
Patsen. Een medestander gevonden en
Misschien kunnen we een stichting oprichten
«n ons graantje meepikken uit de
subsidieruif. Een naam zullen we nog even
prob'60 verzinnen' maar dat Hjkt me 9een
Binnenkort kunt u zich melden (bij de Bond
kontra Welzijnswaanzin?, dat lijkt me geen
s|echte) als het postbusnummer bekend is
gemaakt. Er zal iedere dag een lediging
Plaatshebben.
Graag gedaan!
L-
