Onsentimentele Uitkomst.te eenzijdig hard
Schuttingkunst.
exposities
Vurig Amsterdams Volkstoneel
zoekt nog
naar eigen vorm
Pianist Rein de Graaff:
onopvallend opvallend
Kwart miljoen
dollar voor
zet u het daar
maar neer..
I
een Brueghel
Violist Jaap van Zweden
kon NPO niet inspireren
F
De opbouwende ideeën
van Bronkhorst&TielrooiJ
BRONKHORST&TIELROOIJ BV
AANNEMERS
O’Toole’s Macbeth
niet naar Europa
Joop Kobs
Put en Jongmans
Naamsverandering zet domper op jazzprijs
Stravinsky indrukwekkend onder Katlewicz
9
OKTOBER
19 8 0
ZATERDAG
KUNST
i
RONDWEG 2IJMUIDEN TEL02550-20438
HAARLEM. Uitkomst van
Heijermans bij het Amsterdams
Volkstoneel begint met een mu
ziekkorps en vlagvertoon: dat is
een illustratie bij het uitstapje dat
Jantje, de hoofdpersoon die dag
gemaakt heeft: naar de koningin
kijken. Het geeft echter ook een
idee van wat Jules Croiset met
zijn op nieuwe leest geschoeide
Volkstoneel wil. Het volkse ele
ment blijft kennelijk belangrijk,
naast zijn streven om de groep tot
experimentelere, meer in de gele
deren van de andere Nederlandse
gezelschappen thuishorende pro-
dukties te brengen. Dat laatste
streven is ook aan zijn voorstel
ling te zien, hij maakte een onsen
timentele Uitkomst, die bijna
doet vermoeden dat ieder sprank
je Jordaan-romantiek er met man
en macht uit verbannen is.
B.S.
ADVERTENTIE)
voor.
JOHN OOMKES
Hij speelde als zodanig bijvoorbeeld
met Cecil Payne, Dexter Gordon, Johnny
Griffin en Hank Mobley samen. Rein-de
Graaff pianeert dan bijna altijd als een
perfect spiegelbeeld van zijn hem toege
schreven persoonlijkheid: correct, ter za
ke kundig, zijn plichten beseffend en toch
uiterst creatief; onopvallend opvallend
dus eigenlijk.
De vakmensen van Bronkhorst Tielrooij gaan
onvervaard aan de slag. En ze zetten "het" daar neer.
Precies zoals u het wilt. Exact op tijd.
En voor alleszins redelijke prijs.
U krijgt er een perfekt uitgevoerd bouwwerk
Sleutelklaar als u dat wenst.
Voor grote of kleine bedrijfspanden:
bel 'es met de bouwers van Bronkhorst Tielrooij.
(Aangesloten bij het NVOB, garantie voor vakmanschap.)
van menselijk-
als de vrolijke
voorstelling een gloed die het beste doet
hopen voor de toekomst. Martin Kesseler
schreef een paar aardige liedjes, waaron
der het „pannebrood” lied van de bakker,
waarbij behendig met broden wordt ge
jongleerd. Over andere zaken was ik min
der te spreken, het decor, met merkwaar
dige hangende grachthuizen en de aankle
ding van de zwaan (Teuntje de Klerk) die
een oncharmant opgevuld lijf had en een
voortdurend naar beneden zakkende hals.
ALMA POST
Heijermans.
Volkstoneel.
Choreografie:
LONDEN (AP) Macbeth komt niet
naar Europa. De Shakespearetragedie
met Peter O'Toole in de hoofdrol heeft
zulke slechte recensies gekregen dat men
van een tournee heeft afgezen.
Toen de tournee werd aangekondigd
werd in de pers al ernstige twijfel geuit
over de haalbaarheid ervan. Macbeth zou
onder andere in Parijs worden gespeeld
ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan
van de Comédie Fran^aise.
Het stuk wordt gespeeld door het Old
Vic theatergezelschap, en heeft naast de
aanvallen van de critici veel technische
problemen te verduren gehad sinds de
première in september. In mei en juni van
het volgend jaar zou het stuk in een aantal
EG-hoofdsteden worden opgevoerd.
Bema
Nieuw-Vennep
rende kleuren die dan voor een effectief
contrast zorgen.
Jongmans blijft het grotendeels hou
den bij bomen, maar weet ondanks de
schijnbare eentonigheid van onderwerp
wel steeds opnieuw te boeien. Majestu
euze bossen, delicate bomen, soms bijna
Oosters-aandoende landschappen. Vaak
wordt het landschap grotendeels alleen
gesuggereerd waardoor het werk licht
en vrij-ademend werkt.
het lijf hebbende blazersstukjes), boden
dirigent en orkest tenslotte op overtuigen
de wijze artistiek soelaas in de symfoni
sche suite uit Stravinsky’s balletmuziek
De Vuurvogel. Hier sprak de muziek van
binnenuit en verbonden zich innerlijke
kracht ep uiterlijke (klank-)schoonheid
tot een indrukwekkende eenheid, die ein
delijk het wezenlijke doel van de toon
kunst weer in herinnering bracht.
JOHAN VAN KEMPEN
NEW YORK (Reuter). Een schilderij
van Pieter Brueghel de jongere heeft don
derdag op een veiling van 26 oude mees
ters uit de nalatenschap van Helen Jans
sen Wetzel 240.000 dollar opgebracht. De
gehele collectie ging van de hand voor
1.044.850 dollar.
Joop Kobs: acryls, olieverfschilderij
en en grafieken. In St. Joannes de Deo,
Haarlem. Tot en met 24 november.
sell Tribunaal eind november, organi
seert het Frans Halsmuseum/de Hallen
van 25 oktober tot en met 30 november
op de eerste verdieping van de Vleeshal,
de tentoonstelling Er zijn nog india
nen In dit kader tonen vier kunste
naars hun betrokkenheid bij de Ameri
kaanse bevolkingsgroep. Van de Mexi
caan Luis Fileer zijn schilderijen te zien,
van Karel Gomes beelden, van Liesbeth
Peters pentekeningen en Wilke Janssen
exposeert een diaserie gebaseerd op de
vrede van opperhoofd Seattle bij de
landsoverdracht in 1853.
In de Haarlemse Vishal (Grote Markt)
is van 18 oktober tot eri met 23 november
de tentoonstelling 20 In de Hallen te zien.
De twintig regionale kunstenaars die in
dit kader werk tonen zijn: Jurriaan An-
driessen, Bertil, Jan Dirkx, Michiel
Hiep, Jan Honcoop, Marjan Jaspers,
Eva Jorritsma, Roni Klinkhamer, Han
Kuiper, Hans Lodeweegs, Dorothee Ma-
nasse, Pjotr van der Reep, Frans Tegel,
Oscar Verpoorten, Anton Vis en Leidy
Zuurbier.
Een dergelijk tengeleide zet een domper
op de verheugende mededeling dat een
Jury namens de Stichting Jazz en geïm
proviseerde Muziek in Nederland de 38-
jarige pianist Rein de Graaff de eerste
versie van de Boy Edgarprijs heeft toege-
tend. Ten onrechte neemt zo’n omstan
digheid dan wat glans weg van het feit dat
een van Nederlands beste pianisten is
bekroond. De jury, bestaande uit J. Bern-
'ef, Eddie Determeyer, Aart Gisolf, Sipke
Huisman en Han Reiziger, noemt De
Graaff „een van de meest actieve en emi
nente voorbeelden van een musicus die de
tradities van de afro-amerikaanse muziek
°P geheel eigen wijze heeft uitgewerkt.”
Dat Van Zweden het notenbeeld van de
solopartij van Paganini’s Eerste Vioolcon
cert vaak slechts bij benadering realiseer
de, mocht misschien verwondering wek
ken, maar is in feite toch niet van primair
belang. Uit iijn muzikale instelling sprak
echter nu reeds iets van routineusheid;
een hoedanigheid die bij een musicus die
aan het begin van zijn carrière staat en die
dan eigenlijk van hartstochtelijke liefde
voor zijn muziek zou moeten branden,
toch wel fnuikend genoemd kan worden.
Jaap van Zweden heeft voorlopig nog
de glans van het wonderkind. En het is
daarom ook geen kunst om vanuit de bij
hem waargenomen hautaine houding van:
„dom publiek, ik veracht je, ik maak even
een zwaai en je ligt aan m’n voeten” om zo
in een zaal de handen enthousiast op
elkaar te krijgen. Als er bij de forse en
stoere toon die hij maakt, geen subtilitei
ten meer aan bod komen en als er con
stant een geaffecteerd vibrato wordt ge
bruikt omwille van het dramatiserend ef
fect op zich en dus geenszins ten dienste
van de expressie, dan zal geen enkele
muziekkenner zich door welk podium-
aplomb dan ook laten misleiden. Dan is er
maar één conclusie: Jaap van Zweden
speelt muziek waar hij niet van houdt,
ofwel hij verkeert in een psychische
impasse.
Dat het NPO, met Jerzy Katlewicz aan
de directielessenaar, zich niet door het
spel van de solist liet inspireren, ligt voor
de hand. Na Webers ouverture tot Der
Freischütz en enkele openluchtmarsen
van Beethoven (vervelende en niets om
autodidact had gevormd in het Groninger
clubcircuit, werd hij in 1961 derde bij het
Loosdrecht Jazz Concours met zijn eigen
trio. Later volgden contracten in Duits
land en Frankrijk, waar hij met groten uit
de jazz jamde, zoals met Albert Mangels-
dorff en Sonny Stitt. In 1964 vormde hij
met Dick Vennik een hecht kwartet dat
nóg bestaat. Rein de Graaff is nog altijd
een pianist die zich binnen de mogelijkhe
den van een modern en weliswaar aan de
tijd aangepast bopidioom uitdrukt en zo
wel een musicus die heel subtiel en tot
filmisch musiceren in staat is met lang
uitgewerkte thematische structuren als
zich een reputatie als begeleider heeft
verworven.
HAARLEM. Toen de nu twintigjarige violist Jaap van Zweden vijf jaar geleden
bij het Noordhollands Philharmonisch Orkest debuteerde, was het resultaat van dien
aard, dat het niet moeilijk was om dit wonderkind een grote toekomst te voorspellen.
Van Zweden maakte die voorspellingen in eerste instantie waar; trad met succes bij
het Concertgebouworkest op en maakte zelfs in Amerika al furore. Merkwaardig
daarom, dat, na alle wapenschilden die de jonge virtuoos inmiddels al aan zijn
zegekar heeft hangen, gisteravond de indrukken bij een hernieuwd optreden bij het
NPO eigenlijk veel minder positief en in zekere zin zelfs enigszins bedenkelijk waren.
Voorstelling: Uitkomst van Herman
Amsterdams
Jules
de
De door de Anti Apartheids Beweging
Nederland geproduceerde tentoonstel
ling Eli Weinberg; fotograaf tegen apart
heid, is van 18 oktober tot en met 23
november te zien in de Haarlemse Vlees
hal aan de Grote Markt. Weinberg is een
Zuid-Afrikaanse persfotograaf die in
1976 naar Tanzania vluchtte. De ten
toongestelde foto’s geven het relaas
weer van het jarenlange verzet van de
zwarte bevolking van Zuid-Afrika tegen
apartheid.
Naar aanleiding van het vierde Rus-
AMSTERDAM. De belangrijkste jazzprijs die in Nederland te vergeven is, werd
dit jaar na d' ’ood van Boy Edgar naar deze arrangeur en bigbandleider vernoemd.
Daarmee v. ,el een even zinvolle mogelijkheid om Wessel Heken - jarenlang
peetvader van de geïmproviseerde muziek van eigen bodem - te gedenken, want de
waarde van Heken doet stellig niet voor die van Edgar ander. Zo'n eigenlijk intrieste
naamwisseling is typerend voor de bedroevend slechte financiële situatie voor deze in
inhoudelijk opzicht belangrijker wordende sector.
Uitkomst zonder sentimentaliteit is
moeilijk: het stuk gaat over Jantje, jong
ste kind uit een straatarm gezin, en door
een val aan beide benen verlamd. Heijer
mans beschrijft het sterven van Jantje via
een droom waarin hij met een zwaan uit
het Vondelpark de sterren van de hemel
gaat plukken. In die droom treden de
buurtbewoners op, gezien door Jantjes
ogen. Jacob, zijn bewonderde grote broer,
krijgt een heldenrol. De bakker, de perso
nificatie van Jantje’s angst dat er op een
dag geen brood in huis zal zijn, wordt een
hebzuchtig monster. Hij is het ook die op
het laatst de zwaan wurgt; kort daarop
sterft Jantje zelf, de droom is voorbij.
Croiset legde zich vooral toe op de rau
we kant van het Jordaanleven. Het huis
van Jantje en zijn familie kreeg van de
decorontwerper een open structuur mee.
Het straatleven dringt voortdurend bin
nen, er is werkelijk constant lawaai in dat
huis. De verbitterde vader, de moedeloze
moeder, ze worden keihard neergezet.
Jantje zelf (Dick van den Toorn) is een
hardpratend, druk en stevig jongetje, niet
in het minst lijdend. Zelfs als hij zegt pijn
te hebben blijft hij de nuchterheid zelve.
Eigenlijk hebben alle spelers een kunst
matig aandoende hardheid om zich heen
hangen, met uitzondering misschien van
Hans van der Gragt als Jantje’s broer, en
van Wim Wama, die een
heid stralende rol speelt
buurman Lammensen.
Ik begrijp die hardheid
Uiteraard doet de taal van een juryrap
port altijd wat gezwollen aan, temeer
waar in dit geval De Graaff wordt geëerd
omdat hij zich „twintig jaar lang conse
quent, integer en op hoog niveau heeft
■taïiggehouden met de ontwikkeling van
n muzikale taal, waarbij zijn enorme
harmonische intuïtie en melodische vin
dingrijkheid opvallen.”
Nadat De Graaff zich grotendeels als
De' Haarlemmer Joop Kobs is een au
todidact die pas op latere leeftijd begon
te exposeren, maar toen toch in zeer
korte tijd grote vakmanschap verwierf.
Oorspronkelijk tekenaar, ging hij pas
later ook schilderen.
Het werk dat nu in de Deo hangt geeft
een goed voorbeeld van zijn beheersing
van beide technieken. Het merendeel
bestaat uit portretten met vervreemde
achtergronden, meestal landschappen.
De symboliek speelt een sterke rol daar
bij. Kobs werk laat ook invloeden zien
van het magisch realisme en het klassie
ke surrealisme.
In de olieverfschilderijen en aquarel
len is vooral gebruik gemaakt van lichte
re kleuren en een goede nuancering in
kleurverhoudingen. Adembenemend
mooi voorbeeld hiervan is de olieverf
Wintermiddag; een vervreemd winters
landschap met loerende nieuwbouw op
de vage achtergrond.
Jammer is alleen dat de stille, rustge
vende werken van deze fijnschilder op
een even zo stille plek zijn opgehangen.
In verband met het nieuwe medische
centrum in het ziekenhuis is de exposi
tieruimte verhuisd naar een verborgen
gang waarvan het bestaan blijkbaar
aleen bekend is aan het personeel.
B.S.
Noordhollands Philharmonisch Or
kest: eerste concert serie B. Dirigent:
Jerzy Katlewicz. Solist: Jaap van
Zweden, viool. Programma: Weber,
Paganini, Beethoven, Stravinsky.
Concertgebouw Haarlem, 10 oktober
1980.
wel, het is een
streven naar een bewust acteren, dat af
standelijkheid vereist. Croiset is op de
goede weg, maar hij is er nog niet. Juist in
dit stuk doet dat hem de das om: Uitkomst
is als tijdsbeeld niet interessant meer,
maar het kan ontroeren door zijn mense
lijkheid en door de mengeling van sprook-
jesachtigheid en realiteit in de droom,
maar dat vereist heel precies en uitge
kiend spel, met op een goudschaaltje ge
wogen gevoelens. Zoiets brengt dit nieuwe
ensemble nog niet op.
Aan vuur en geestdrift ontbreekt het
Het Amsterdams Volkstoneel in ieder ge
val niet, en hun enthousiasme geeft de
De Zandvoorter Wilfried Put en de
IJmuidenaar Ab Jongmans zijn beiden
bekende en gevestigde kunstenaars in
deze regio. Het opstellen van beider
werk in één ruimte heeft een comple
mentaire werking: de kracht in fysische
vorm bij Put sluit aan bij de psychische
kracht van Jongmans.
Van Put zijn grote massale sculpturen
in diverse materialen afgewisseld door
kleinere beelden en reliëfs. Vooral in
laatstgenoemde genre zijn wat interes
sante werken te zien. In twee verschil
lende reliëfs, die beide de titel Ijshockey'
dragen, heeft Put gebruik gemaakt van
losse, hoekige delen die op eerste gezicht
een chaotische puzzel zonder vorm voor
stellen. Bij nadere beschouwing een tref
fende blik op een vechtende massale
groep sportlieden.
Jongmans, is tevens ereburger van Rio
de Janeiro een band die men vaak
aantreft in zijn werk. Een groot aantal
van de thans geëxposeerde werken ge
ven een expressionistische blik op de
tropische Zuidamerikaanse bomen.
Jongmans blijft meestal bij een klein
aantal, op elkaar afgestemde kleuren,
wat heel subtiel maar daardoor extra
krachtig kan werken. In sommige wer
ken heeft hij echter, zoals in het uit vier-
panelen bestaande (een „kamer
scherm”). Aan de rand van ’t bos, ge
bruik gemaakt van enkele sterk domine-
Leerlingen van de Grafische School in Haarlem verzorgden een kunstzinnige versiering
voor de schutting, die opgetrokken is rond het te verbouwen gedeelte van het Frans
Halsmuseum. De scholieren vervaardigden kunstwerken en de Haarlemse beeldend
kunstenaar Ger Daniels bracht deze samen met hen op de schutting aan. Daniels heeft
verder gezorgd voor verbindende lijn-elementen, waardoor een geheel ontstaan is. Op de
schutting die ongeveer vijftien rrP ruimte biedt, zijn ook open plaatsen gereserveerd,
waarop passanten zich expressief mogen uitdrukken.
Ab Jongmans: schilderijen en teke
ningen. Wilfried Put: sculpturen en re
liëfs. Gebouw Noord-Holland, J. J. Ha-
melinkstraat, Haarlem. Tot en met 31
oktober.
Groep:
Regie: Jules Croiset.
Hannah de Leeuwe.
Liedjes: Martin Kesseler. Decor: Lou
Steenbergen. Kostuums: Marianne
Batavier. Met: Lou Steenbergen, Syl
via de Leur, Hans van der Gragt, Han
nah de Leeuwe, Dick van den Toorn,
Wim Wama, Teuntje de Klërk en ande
ren. Première 10 oktober in de Haar
lemse Stadsschouwburg.
