Twintigjarige kunsthandel toont beste uit eigen bezit
Tijdelijk theatercomplex op
Grote namen bij
Festival of Fools-terrein
galerie D’Eendt
Licht en verend spel bij
Nederlands Kamerorkest
Stuurloosheid typeert
thans Weather Report
Topbedragen bij
veiling Christie’s
Bekende beelden van licht en donker bij bewegingsgroep
Bewth maakt een veem zichtbaar
Italiaanse instrumentale muziek voor strijkers
Technisch perfecte jazzrock zonder emotie
.MS
13
DINSDAG
KUNST
19 8 0
2 1
OKTOBER
5*
-
I SF
B U
Caballero Filter.
(Van onze kunstredactie)
•ft .Pan'. Marc Chagall, gemengde techniek, 1964
Tapiès,
BOB TADEMA SPORRY
Amsterdam,
19
oktober
ALWIN BAR
JOHN OOMKES
en
donker
opge-
JAN BAART
M-TjBc
Weather Report is misschien wel de
enige band in de jazzrock die naar eigen
vormen heeft gezocht, die het genre blij
vend aanzien zouden verschaffen. De
sterk vervormde unisonopartijen van za-
winul en Pastorius als klankbord voor een
natuurlijk geblazen sax leverden lange
tijd verrassend sterke platen (Stormy
Weather bv.) op. Thans is de spirit van
vernieuwing binnen de groep ingewisseld
voor bescheidener uitgangspunten.
De belangrijkste daarvan vlekkeloos
technisch spelen wordt tijdens een
groot deel van het concert dat dit week
einde werd gegeven ook gehaald. Het an
dere oogmerk dat als het imponeren van
je gehoor kan worden omschreven wordt
AMSTERDAM. Het ziet er bijna afschrikwekkend uit, de kolossale grauwe gevel
van het Oranje-Nassauveem aan de Van Diemenstraat in het Amsterdamse havenge
bied. Voor het gebouw waarin vroeger koffie en cacao verhandeld werd, staat een
groepje mensen te kleumen bij een stalen poort. Ze wachten op een seintje om naar
binnen te mogen; bewegingstheater Bewth geeft hier weer een voorstelling.
Harde pianoklanken, repeterende aan
geslagen akkoorden, roepen een andere
wereld op achter de muren. Een zangstem
maakt een verbindingsgang hoorbaar tus
sen een ruimte ver weg aan de voorgevel
en het trappenhuis aan de achtergevel.
Op het ADM-terrein is een theater be
schikbaar met een speelvloer van 14 bij 14
meter, uitgerust met 750 zitplaatsen. De
nieuwe organisatie wil daar met name
serievoorstellingen brengen door gezel
schappen die elders in Amsterdam niet
terecht kunnen. De eerste bespelers zullen
De Horde en De Mexicaanse Hond zijn, de
twee nieuwe groepen, waarin Hauser Or-
kater voortleeft. Zij zullen beide in decem
ber van start gaan.
Licht én geluid tegelijk ingezet, trans
formeert een bleke rustige wand tot de
buitengevel van een door spanning trillen
de Amerikaanse bioscoop. Even plotse
ling is het weer stil en keren de lichtspel-
letjes terug, in spiegelbeeld, om aan te
geven dat het spel afgelopen is. Na afloop
blijkt de stalen poort nog op slot. Een
medewerker van Bewth komt aanhollen
met de sleutel. Tot op straat probeert men
de bezoekers tot gevangenen van de voor
stelling te maken.
werken uiteindelijk toch minder inspire
rend op de zinnen. Ook de grappen met
luiken en het plotseling opduiken voor het
publiek van één of meer spelers of speel
sters missen hun uitwerking. Dat kennen
we al te lang van Bewth.
Vervolgens het bekende hoboconcert
van Alessandro Marcello, met als uitste
kende hobosolist de Fransman Maurice
Bourgue, die een prachtige toon met een
zeer groot dynamisch bereik combineer
de. Hij gaf geen „authentieke” vertolking,
maar ook het ideaal van de authenticiteit
is per slot een 20e-eeuws concept.
Het werk van Respighi moet men begrij
pen vanuit de herbezinning van Italië op
zijn verleden in die tijd (1931), omdat de
19e eeuw op instrumentaal gebied weinig
had opgeleverd. Ons hebben deze bewer
kingen weinig meer te zeggen. De dikke
instrumentatie en het logge klankbeeld is
voor deze tijd niet meer acceptabel, nu we
meer oog voor de originele werken heb
ben gekregen. Maar Kees Bakels en het
N.K.O. slaagden er wel in dit nadeel zo
veel mogelijk te reduceren door een ui
terst lichte en verende weergave, waarin
vooral ook de magnifieke pianissimi op
vielen.
hoewel het laatste deel iets minder ge
haast had kunnen klinken. Daar waren de
figuren dan ook net niet gearticuleerd
genoeg.
De initiatiefnemers zijn Aty Baardman,
Chris de Jong, Leo van het Schip, Michel
Bezem, Steve Austen, Wim Bogert en
Henk Jansen, van wie laatstgenoemde
voorlopig als directeur van Amsterdam
Theaterstad zal optreden.
De rest van het programma bestond uit
latere werken: naast het reeds genoemde
Verdi-werk de Chemins IV van Berio voor
hobo en elf strijkers en de 3e (en bekend
ste) suite Antiche Danze ed Arie van Res
pighi. De solist van het eerste stuk was
natuurlijk weer Maurice Bourgue, die al
zijn kunnen kon tonen in alle esthetische
en onesthetische capriolen die zijn instru
ment in deze compositie uit 1975 (een
uitwerking van de Sequenza VII voor ho-
bo-solo) moet uithalen. Een echte Berio,
zoals zo vaak bij deze componist op één
bepaald patroon gebouwd, dat dan de
grondslag vormt voor een steeds gediffe
rentieerdere uitwerking. Het orkest gaf
hem schitterend partij, zowel waar het
een klankgordijn moest vormen als in de
actievere „wriemel”-gedeelten.
Het grappige is dat Pastorius na zijn
performance van zo’n dikke twintig minu
ten wegblijft als Shorter en Zawinul een
prachtig soepele calypso inzetten. De voor
Caraïbische klanken onmisbare baspartij
wordt dan niet eens ontbeerd. In een con
cert waarin veel nieuw materiaal te horen
is geweest, wordt daarna afgewikkeld met
Birdland, een must voor de vele fans die
de groep nog steeds heeft. Het gevoel van
richtingloosheid dat Weather Report tot
dan toe heeft opgeroepen, wordt nog ver
sterkt door een kille, van power en esprit
ontblote versie van deze klassieker, die ik
Nederlands Kamerorkest o.l.v. Kees
Bakels. Programma: werken van Bon-
porti, A. Marcello, Respighi, Berio en
Verdi. Concertgebouw, Amsterdam, 18
oktober 1980.
t
Bewegingsspelletjes, simultaan in de
deuropeningen, of als een groep spelende
kinderen tussen de kolommen versterken
de ruimtewerking. Scènische uitbeeldin
gen van nonsens-gesprekken en een ge
zwollen monoloog verrassen even, maar
LAREN (ANP). De najaarsveiling van
Christie’s, maandag in het Singermuseum
in Laren, heeft een totaalbedrag van
3.420.000 gulden opgebracht. Dit heeft een
woordvoerder van Christie’s bekendge
maakt.
Bewegingstheater Bewth. Een veem
zichtbaar gemaakt door licht, geluid
en beweging. Oranje-Nassauveem Van
Diemenstraat Amsterdam. 17 oktober
1980. Nog te zien tot en met 8 novem
ber, om 19.45 en 22 uur.
AMSTERDAM. Het pand valt niet eens bijzonder op. Het is een gebouw uit de
zeventiende eeuw, gelegen op de hoek van de Spuistraat en de Raamsteeg in
Amsterdam. Met een aantal grote ramen biedt het zicht op praktisch altijd zeer
opvallende moderne kunst, plus meestal wel een paar sculptures, hetzij moderne,
hetzij uit een of andere primitieve samenleving. Voor de rest lijdt het pand ook al
onder de zo langzamerhand gebruikelijke resultaten van kladderaars en mensen die
menen dat buiten geplaatste grote beelden er zijn om vernield of beklad te worden. Dit
pand vormt de behuizing van de ook in het buitenland algemeen bekende galerie
D‘Eendt, geopend in 1960 en nu dus twintig jaar oud. De grappige naam dankt de
galerie aan de man die in de zeventiende eeuw het huis bouwde en er die vreemde
naam aan gaf.
De naam van galeriehouder Will Hoog-
straate is onafscheidelijk aan D’Eendt
verbonden want alleen zijn kennis en kun
de en een fijne neus voor hen die ,het
maken gingen’ kon de galerie doen uit
groeien tot wat deze nu is: een plaats waar
men de namen van vele van de allergroot
sten op kunstgebied kan vinden.
In de loop van die twintig jaren ervoer
men dat hier een zeer gevoelige vinger op
de pols der moderne kunst werd gehou
den. Nu het begrip .galerie’ dusdanig is
ingeburgerd dat menigeen meent er ook
best eentje te kunnen beginnen, kan men
zich moeilijk voorstellen dat Amsterdam
in 1960 slechts een gering aantal van die
instituten binnen haar muren borg.
Kunsthandels, min of meer plechtstatige
en sjieke instellingen, waren er wél maar
wat wij nu als galerie betitelen was er
beslist niet bij. Het vroeg dus wel om
ondernemingslust en moed om iets derge
lijks te gaan opzetten. Hoogstraate, die
van zichzelf zegt dat hij alles kan verko
pen, zag de kansen die een goede galerie
met mooie contacten kon bieden en omdat
hij al sinds zijn zestiende jaar voor zich
zelf verzamelde kwam hij via wat men de
.gewone’ handel zou kunnen noemen te
recht in de kunsthandel. Verzamelaar is
Hoogstraate gebleven tot op de dag van
vandaag, maar dan een verzamelaar die
afstand kan doen van zijn bezit en dat
wordt hem soms vreemd genoeg kwalijk
genomen. Te vaak wordt dan vergeten dat
alleen door iets weg te doen om er iets
beters voor in de plaats te kopen kan
leiden tot een inderdaad heel mooie col
lectie, die echter altijd voor verbetering
vatbaar blijft.
Maar niet alleen de moderne kunst in
alle geledingen bezit het hart van Hoog-
AMSTERDAM. In tien jaar tijd kan de importantie van een volledige muzikale
stroming ingeslonken of teniet gedaan zijn. Met de onder inspiratie van Miles Davis
ontstane fusie tussen jazz en rock, die jazzrock of rockjazz wordt genoemd, is dat ook
het geval. De verdie sten van deze op een vaak absurd hoog technisch niveau van
musici steunende samensmelting van twee genres zijn zeer beperkt gebleken. Eén van
de twee vlaggedragers van de jazzrock legde al snel het loodje (Mahavishnu
Orchestra), de andere vervult de rol van de laatste der Mohikanen.
Jaco Pastorius: mooie momenten met onestetische fragmenten afwisselend
(foto Lex van Rossen)
ters, maar mag je zoiets eigenlijk wel
verwachten? Een figuur als Bernard Buf
fet, tijdenlang goedgekeurd om menig
Hollands binnenhuisje te tooien met zijn
doorgesneden meloen of een wat spichtig
landschap of stilleven, is toch ergens blij
ven steken en heeft (nog) geen nieuwe weg
kunnen vinden. Een minder geslaagde ex
positie was ook die van de Eskimo-kunst
die in de tweede galerie, aan de Nieuwe-
zijds Voorburgwal tussen 1973 en 1979
bestaande, werd gehouden.
Werd het eerste lustrum gevierd met de
eerste tentoonstelling in Nederland van
Picasso’s werk, een hele gebeurtenis in
een tijd waarin ,Men’ die Picasso maar
een rare snuiter vond, op één lijn te plaat
sen met de rotzooiende’ Karei Appel, de
,dure’ Lataster, de exploderende’ Arman,
nu met het vierde lustrum is het publiek
wel het een en ander gewend en men zal
zeker de weg weten te vinden naar al het
schoons dat er bij deze expositie te genie
ten valt: een prachtig bloemenplukkend
meisje van Appel, een magistrale Horst
Antes, de bekende Mandoline van Etienne
Martin, twee bronzen kinderkopjes van
Epstein, een forse gewassen tekening van
Chagall en veel, veel meer.
Een speciaal kunstwerkje vond ik wel
de strijkorkestversie van het strijkkwar
tet van Verdi. Niet dat naar mijn idee de
originele versie niet verre te prefereren
valt. Mijns inziens blijft die voor strijkor
kest verre ten achter bij de oorspronkelij
ke zowel wat betreft brille in de spitse,
snelle gedeelten als zangerige intensiteit
in de cantabilemomenten. Maar toch: zo
als bijvoorbeeld de uiterst gevaarlijke
unisoni (oorspronkelijk dus voor één
strijkinstrument) in het Prestissimo en in
het Scherzo puntgaaf klonken, en boven
dien prachtig uitgebalanceerd van klank -
dat was een compliment waard. Hulde
ook voor de prachtige solo van cellist
Herre-Jan Steginga.
AMSTERDAM. Al vaker is de fraaie strijkersgroep van het Nederlands Kamer
orkest opgevallen Deze munt uit door klankschoonheid en door een schier volmaakte
discipline. Voeg daar dan nog bij de elastische en alerte dirigeerkunst van Kees
Bakels en men kan zich van het resultaat een goed beeld vormen.
AMSTERDAM. Het vroegere bedrijfscomplex van de Amsterdamse Droogdok
Maatschappij aan de Meeuwenlaan in Amsterdam-Noord, waar afgelopen zomer vele
tienduizenden de voorstellingen in het kader van het Festival of Fools/Théatre des
Nations kwamen bijwonen, blijft voorlopig behouden als theatercomplex. Omdat
Amsterdam kampt met een acute noodsituatie met betrekking tot de theateraccom
modaties, heeft een zevental mensen uit de theaterwereld het initiatief genomen om
het ADM-terrein als tijdelijke voorziening in te richten. De nieuwe organisatie werkt
onder de naam Amsterdam Theaterstad.
(ADVERTENTIE)
Smaak
voortwee
In de gebouwen op de voormalige werf
worden momenteel voorzieninrdam Thea
terstad onder meer Theatergroep Kier,
Onk Theater Overal, De Horde, Het
Werkelozentheater, De Friends Roads
how, Kristina de Chatel, Bram Vermeu
len, Ischa Meier, het Willem Breuker-pro-
jekt en een projekt van het Poppenthea-
terkollektief en Popstudio Hinderik.
Het gehele programma bestond uit Ita
liaanse instrumentale muziek voor strij
kers. Vanzelfsprekend kwam dan ook de
Barokperiode ter sprake, waarin de in
strumentale compositie in Italië het meest
gecultiveerd werd. Eerst een concerto a
quattro van Bonporti (met knap gespeelde
solopartijen van Jean-Jacques Kanto-
row), dat voortreffelijk werd gespeeld,
zelfs in de uitvoering van Buddy Rich zou
hebben geprefereerd.
weliswaar ook gerealiseerd, maar levert
op de keper beschouwd weinig op. Een
voorbeeld voor laatstgenoemd uitgangs
punt mag de solo van Pastorius zijn, zo
langzamerhand een dogma waaronder de
Weather-Report-concerten gebukt gaan.
Jaco deelt zijn solo op in vier of vijf
delen, die telkens anders worden opge
bouwd. Zijn melodische omspelen van
een thema als Fool on the Hill kent nog
steeds geen werkelijke concurrentie. Half-
tonen, boventonen, flageoletten; alles
komt er met scherpte en raffinement uit.
Een later met echo, feedback opge
schroefd stukje Hendrix slaat daarna als
een tang op een varken en is onesthetisch
te noemen.
Behalve accommodatiefaciliteiten bie
den wil Amsterdam Theaterstad een bij
drage leveren aan de meningsvormen met
betrekking tot de podiumkunsten in de
hoofdstad en daarbuiten. Op het terrein
worden om die reden eenvoudige congres
faciliteiten geschapen. Om de plannen te
realiseren heeft de nieuwe organisatie een
eenmalige bijdrage aan de gemeente Am
sterdam gevraagd voor de inrichtingskos
ten. Daarnaast is een beroep gedaan op
het bedrijfsleven, met name in Am
sterdam-Noord.
Op de eerste dag van de veiling, die de
hele week duurt, kwamen uitsluitend
schilderijen onder de hamer. Volgens de
woordvoerder was met name de zogehe
ten Haagse School erg in trek bij het
publiek. Topstukken die maandag wer
den geveild waren onder andere een schil
derij van Jacob van Ruysdael (300.000
gulden) en een doek van Jacob Maris
(155.000 gulden). Ook voor schilderijen
van Josef Israels eh Willem Roelofs wer
den hoge bedragen, respectievelijk 88.000
en 80.000 gulden, neergeteld.
Concert: Weather Report. Bezet
ting: Jaco Pastorius (bas), Joe Zawi
nul (keyboards, synthesizers), Wayne
Shorter (sopraan en tenorsax), Peter
Erskine (drums) en Bobby Thomas
(percussie).
Edenhal
1980.
bouwd, blijkt tijdens de voorstelling van
Bewth vooral het intrigrerende lichtspel
van grote suggestieve kracht. Vensters en
deuropeningen lichten op en markeren de
wanden van een grote afgescheiden ruim
te. Vloerdelen, balklagen en plafondbe-
timmeringen worden bijna tot een leven
de structuur door een ingenieus bewe
gend schijnsel. Strijklicht en schaduw
werking geven een dramatische werking
aan de polsdikke stalen kolommen, die
hun functie van balkdragende ondersteu
ning lijken in te ruilen voor fascinerende
perspectievische objecten. Veranderde
lichtval suggereert schaalverandering
geeft contrasten in dieptewerking.
Een donkere hoge steeg voert naar de
achtergevel, die somber neerkijkt op en
kele kleine vaartuigen in de oude Houtha
ven. Het schijnsel van kale peertjes wijst
de weg langs een smal trappenhuis naar
de zolderverdieping. Daar doet achter me
ters duisternis een lamp dienst als baken
voor het vinden van de zitplaatsen, houten
banken met een stapel moltondekens te
gen de avondkilte. Het continue gerinkel
van (brekend) aardewerk, onzichtbaar
achter een muur en de dof naderende
voetstappen van wat later komende be
zoekers vormen het desoriënterende ge
luidsdecor.
Vanuit het volslagen
Berrocal en anderen, die het pu
bliek kennis deden maken met het moder
ne sieraad. Van de beeldhouwers noemen
we alleen maar Lynn Chadwick, Henry
Moore, Marino Marini, Levi-Bianchi, Ma-
ja van Hall, Epstein en Arman, terwijl een
in Nederland totaal onbekende Cornelio
(Cornells) Zitman uit Zuid-Amerika een
ware onthulling bleek met een geheel
nieuwe visie op het bestaan van de vrouw
in Zuid-Amerika.
Het vierde lustrum van D’Eendt wordt
magistraal .gevierd’ met een tentoonstel
ling in het oude en het nieuwe pand
buitengewoon fraai verbouwd vanuit een
verwaarloosd huisje van het beste uit
eigen bezit. Deze expositie geeft een uit
stekend beeld van wat er al zo in die
twintig jaar werd bijeengegaard maar je
wordt er ook ineens met je neus op het
merkwaardige feit gedrukt dat alles wat
hier staat opgesteld, van zéér hoog niveau
is, maar dat er weinig te bespeuren valt
van wat men tegenwoordig zo graag ,een
lijn’ noemt. Will Hoogstraates keuze blijkt
dan een zeer persoonlijke en misschien
zelfs wat grillige te zijn, met het grote
voordeel dat je voor onverwachte verras
singen kan komen te staan. Natuurlijk
zijn al die nieuwe figuren in de moderne
kunst lang niet altijd uitgegroeid tot mees-
straate. Wie de kans heeft gehad om zijn
collectie Polynesische, Afrikaanse, Zuid-
Amerikaanse en Melanesische kunst te
mogen bezichtigen weet dat zijn interes
ses vele kanten uitgaan.
Als we aan de hand van de talloze expo
sities uit die twintig jaren eens de namen
gaan natrekken van wie daar heeft ten
toongesteld, komen we terecht bij tal van
belangrijke namen uit de moderne kunst,
zowel uit Nederland als uit de rest van de
wereld.
Hoogstraate begon oorspronkelijk met
buitenlanders te presenteren tussen een
aantal kunstenaars van eigen bodem. Dat
daarbij fouten werden gemaakt viel niet
te verbazen maar al doende leert men,
zeker een man als Hoogstraate, en de lijst
van namen van nü is alleszins indrukwek
kend, want via D’Eendt kwam Nederland
dan eindelijk in aanraking met hen waar
men, en dan zeker het grote publiek, om
moest lachen: Picasso, Karei Appel, Miró,
maar ook Hollanders als Ger Lataster
die men wonderlijk genoeg ondanks zijn
Parijse successen in Haarlem ,veel te
duur’ vindt Kees van Boheemen, Con
stant, Campendonck en vele anderen.
Vanuit het buitenland kwamen er Matta,
Wunderlich, David Hockney, Segui, Allen
Jones, Bernard Buffet, Horst Antes.
Natuurlijk zijn de kunstenaars die men in
D’Eendt kan vinden nooit mannen en
vrouwen aan wie men een voordeeltje kan
behalen, maar in het begin waren en zijn
velen van 1 toch zeer betaalbaar als ze
in D’Eendt o gonnen. Nu hebben ze we
reldnaam gemaakt en moet men dus we-
reldprijzen betaien.
Ook de beeldhouwers kwamen bij
Hoogstraate aan hun trekken en een enke
le maal ook keramisten en edelsmeden als
