Goodwill-missie niet-gebonden landen
debatteren
in Italiaans
olieschandaal
Natuurfonds wil
EG eist snel
Slechtste jaar
beperking van
export Japan
Ivan Archipov
vice-premier
Sovjet-Unie
Kandidaten VS
Somber vooruitzicht
Westduitse economie
w
vannacht op tv
Generaal vast
vrijgave schip
Greenpeace
voor luchtvaart”
Onderhandelingen
over verdragen
IRA-gevangenen
met Paramaribo
Directeur IATA in Montreal:
Poging tot coup
Zambia voorkomen
Jamaica spreekt
zich uit over
Hongerstaking
Noordierse
Mogelijk sabotage
bij Westduitse
gasbuisbranden
rol van IMF
Oppositie op
Jamaica: Manley
lokt geweld uit
Prognose economische instituten:
I
1-1
ngin
ppel
leus
BINNEN- EN BUITENLAND
1980
DINSDAG 28 OKTOBER
noet
1
b z'
(Van onze redactie buitenland)
NEW YORK. Irak en Iran hebben ingestemd met een
bemiddelingspoging van niet-gebonden landen om een eind te
maken aan de al vijf weken durende oorlog tussen beide
landen. Dit hebben diplomaten in New York vannacht bekend
gemaakt.
’«s II
I
Irak en Iran eens
worden
opge-
dere buitenlanders.
Minister Haakmat benadrukte giste-
i I
gt een
gezel-
ortge-
lilder-
t Hals
jctuur
s.
/an de
■moed-
m het
n Ver-
Ideren.
maar
ers. Ik
iew in
>rnato-
keken,
en van
tan die
■n toen
eneerd
eergaf.
Karei
n bijna
nilders-
zonder
i herin-
heeft
konin-
•oepen.
adat ik
Brand-
i totali-
n duis-
m Bea-
r heen,
■amma,
i nooit
ten zag
nderen’
ütgeba-
achter
lat het
5 kanti-
er, toen
eef het
Idering,
van de
ch niet
>og van
neente-
n, heeft
an kun-
i deden
zermoe-
er niet
rantefo-
op de
iplisties
obser-
Met die onthulling verklaarde Kaoenda
waarom vorige week donderdag in Zam
bia een avondklok werd ingesteld. Daar
door moest het opsporen van een uit onge
veer veertig man bestaande groep put-
chisten worden vergemakkelijkt, aldus
Kaoenda, die niet liet blijken dat de
(Van onze redactie buitenland)
LOESAKA. De Zambiaanse presi
dent Kaoenda heeft gisteren onthuld dat
tien dagen geleden een poging tot een
staatsgreep tegen zijn bewind de kop is
ingedrukt.
(Van onze redactie buitenland)
BELFAST. Zeven veroordeelde
leden van het Ierse Republikeinse Le
ger (IRA) zijn gisteren in de Noordierse
Long Kesh-gevangenis in hongersta
king gegaan in een poging de status te
krijgen van politiek gevangene.
Veroordeelde IRA-leden hadden tot
hoge olieprijzen (in dat verband wijzen ze
ook op de oorlog tussen Iran en Irak) en
aan de politiek van „krap geld”.
Volgens het gisteren uitgebrachte rap
port is het noodzakelijk dat de CAO-lonen
volgend jaar met niet meer dan vijf per
cent stijgen. Voor dit jaar wordt die stij
ging op 6,7 percent becijferd.
De instituten concluderen dat het voor
het verbeteren van de conjunctuur be
langrijk is dat de loonpolitiek wordt ge
richt op verhoging van de winsten van het
particuliere bedrijfsleven. Investeerders
moeten niet de indruk krijgen dat het
slechte klimaat duurzaam is, zo stelt het
rapport.
Daarnaast raden de economen de cen
trale bank van West-Duitsland, de Bun
desbank, af de geldhoeveelheid te vergro
ten en de rentepercentages te verlagen.
Een eventuele waardevermindering van
de mark ten opzichte van andere valuta
moet dan maar op de koop toe worden
genomen, zo menen de economen.
Tien dagen geleden hebben Zambiaan
se veiligheidstroepen een gevecht gele
verd met de groep, die volgens president
Kaoenda zou bestaan uit Zambianen en
voormalige guerrillastrijders uit Katanga
De eerste aanwijzing dat er iets aan de
hand was, kwam het afgelopen week
einde, toen uit politiekringen werd verno
men dat een groep van tien vooraanstaan
de Zambianen was gearresteerd.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. De EG heeft gisteren de
Japanse regering dringend gevraagd, snel
met concrete toezeggingen te komen over
de beperking van de Japanse export naar
de EG-landen. Dat gebeurde in een ge
sprek van de vice-voorzitter van de Euro
pese Commissie, Wilhelm Haferkamp,
met de bijzondere vertegenwoordiger van
Japan bij de EG, Okida. De Japanner
beloofde dan Tokio voor 25 november op
het EG-verzoek zal reageren. In het ge
sprek met Okida heeft Haferkamp gezegd
dat als de verstoring van de handelsba-
lans tussen de EG en Tokio blijft bestaan,
„er dingen zouden kunnen gebeuren waar
beide partijen spijt van zouden hebben”.
Overigens heeft Denemarken gisteren
een voorstel van de Europese Commissie
getorpedeerd om het bedrag van 495 gul
den waarvoor reizigers binnen de EG goe
deren zonder belasting uit het buitenland
mee naar huis mogen nemen, te verhogen.
(de rijke koperprovmcie van Zaïre). De
opstandelingen zouden de steun van Zuid-
Afrika hebben gehad, aldus Kaoenda.
De gewapende groep zou inmiddels uit
een zijn geslagen, maar naar de leden
wordt nog intensief gezocht. Daartoe zijn
in het hele land wegversperringen opge
worpen.
MÜNCHEN (DPA). De Beierse po
litie sluit niet uit dat sabotage de oor
zaak is van de enorme brand die giste
ren een gasdistributiestation in For-
cheim bij Ingolstadt in West-Duitsland,
volledig verwoestte.
Bijna zes uur lang sloegen vlammen
met een hoogte van honderd meter uit
de installatie die kort na middernacht
(Van onze redactie buitenland)
PARAMARIBO. Suriname en Ne
derland zijn gisteren in Paramaribo on
derhandelingen begonnen over de situa
tie na 25 november, wanneer een aantal
verdragen tussen beide landen afloopt.
De Surinaamse minister van onder
meer Justitie, A. Haakmat, benadrukte
in zijn openingsrede dat Suriname in
derdaad wenst te onderhandelen en er
geen genoegen mee neemt alleen te wor
den aangehoord.
Belangrijkste onderwerp van gesprek
In asbestpakken gehulde brandweerlieden op weg naar de enorme brand in het
gasdistributiestation bij Ingolstadt
MONTREAL (Reuter). De internationale luchtvaart maakt het slechtste
jaar in haar geschiedenis door en het ziet ernaar uit dat het dieptepunt nog
moet komen.
De gasbuisleiding die het Beierse sta
tion van Russisch aardgas voorziet,
levert 400 duizend kubieke meter gas
per uur. Het ongeluk in Forcheim is het
derde grote gasongeluk binnen vier
weken in de bondsrepubliek. Op 28
september ging een gasopslagplaats in
het Beierse Chiemgau de lucht in en op
15 oktober maakte de Amerikaanse
rampenspecialist Red Adair een einde
aan het branden van een aardgasreser
voir in Frankenthal (Rijnland-Pfalz).
Daar was in 17 dagen 16 miljoen kubie
ke meter aardgas weggestroomd.
ROME (AFP). In het kader van het
onderzoek naar een in 1978 in Italië aan
het licht gekomen olieschandaal heeft de
justitie gisteren een generaal van het Itali
aanse leger, Raffaele Giudice, aangehou
den. Giudice, oud-hoofd van de fiscale
recherche, wordt verdacht van betrok
kenheid bij het schandaal, waarbij tussen
1974 en 1978 ruim vjjf miljard gulden aan
alcoholaccijns niet werd afgedragen.
Al eerder zijn in deze zaak achttien
arrestaties verricht. In de Italiaanse pers
circuleren ook berichten over de ophan
den zijnde arestatie van „een bekende
christen-democraat”.
(Van onze redactie buitenland)
MOSKOU. De 73-jarige Ivan Archi
pov is gisteren benoemd tot eerste vice-
premier van de Sovjet-Unie. Hij volgt in
deze functie Nicolai Tichonov op, die vori
ge week tot premier werd benoemd. Dit
heeft het Russische persbureau TASS gis
teren bekendgemaakt.
men-
n Ver
ter tot
schien
weer
>eurde
m be-
1 Dou
waar-
•grond
derd.
jbeerd
■t niet,
et het
i, om-
n heb.
dat ik
n heb
jn hoe
e torna-
in aflo-
leid) de
ond het
ior Ton
het ge
bannen
tlandse
;ebeeld.
4 heeft
eeg het
slefoon,
■t schil-
sch of
eel, hij
Iden in
sch en
n. Alle
■n, be-
>fd van
bolle
ns ook
et lijkt
(Door Rob Sprenkels)-
„Dit zijn de belangrijkste verkiezin
gen in de geschiedenis van Jamai
ca,” aldus premier Michael Man-
ley toen hij begin deze maand de
definitieve stemdatum vaststelde
op donderdag 30 oktober.
1976 een „speciale categorie”-status. In
maart van dat jaar werd deze status
echter afgeschaft. Een groot aantal
IRA-leden- houdt sindsdien het zoge
noemde „deken”-protest vol. Zij zitten
naakt, slechts gehuld in een deken, in
hun cel, omdat zij hun eigen kleren
willen dragen. Verder weigeren zij ar
beid te verrichten.
In een poging de staking af te wen
den heeft de Britse minister voor
Noord-Ierland de IRA-leden afgelopen
donderdag toegestaan voortaan bur
gerkleding te dragen. Dit heeft de sta
king, die door zal gaan tot „het bittere
hoogtepunt van de dood”, niet kunnen
tegenhouden.
A
NEW YORK (Reuter). Edward Seaga,
de oppositieleider van Jamaica, heeft be
gin deze week gezegd dat aanhangers van
premier Michael Manley wapens van Cu
ba ontvangen met het oog op de verkiezin
gen van komende donderdag. „Het ge
weld is een onderdeel van de regerings-
strategie om onze mensen weg te houden
van de stembus”, aldus Seaga in een inter
view met het Amerikaanse tijdschrift
Newsweek.
Afgelopen vrijdag werden op Jamaica
zeven mensen, onder wie een politieman,
doodgeschoten. Het politieke geweld in
het land, dat in de verkiezingscampagne
alleen maar is toegenomen, heeft dit jaar
al aan bijna 450 mensen het leven gekost.
Vorige week nog werd premier Manley
zelf beschoten.
Het gaat om het sturen van een „good
will- en onderzoekmissie”. Het initiatief
binnen de beweging van niet-gebonden
landen is uitgegaan van de Palestijnse
Bevrijdingsorganisatie PLO.
Naar in New York verluidt zal de missie
bestaan uit de ministers van Buitenlandse
Zaken van Algerije, Cuba, India, Pakis
tan, Joegoslavië, Zambia en een vertegen
woordiger van de PLO. Niet bekend is
wanneer de missie naar Bagdad en Tehe
ran gaat, maar naar verluidt is het op
korte termijn. De Cubaanse minister van
Buitenlandse Zaken Peoli, wiens land mo
menteel het voorzitterschap van de bewe
ging van niet-gebonden landen bekleedt,
kondigde de missie aan tijdens een privé-
ontmoeting van vertegenwoordigers van
de beweging van niet-gebonden landen bij
de VN.
Intussen is het Iraakse offensief bij de
Iraanse havenstad Khorramsjar in een
(Van onze redactie buitenland)
BONN. De Westduitse economie zal volgend jaar niet groeien, het aantal
werklozen zal tot ruim 1,1 miljoen toenemen en het inflatiepercentage zal
dalen tot beneden de vier percent.
Dat is de verwachting van vijf belang
rijke economische instituten in West-
Duitsland, die hun traditionele najaars-
rapport gisteren hebben gepubliceerd.
Volgens het rapport zal de economie in de
tweede helft van volgend jaar weliswaar
weer iets aantrekken, maar naar ver
wachting zal de werkloosheid ook dan
blijven stijgen.
De instituten menen dat de verzwak
king van de economie te wijten is aan de
1975. Een recessie als gevolg van de stij
ging van de energiekosten werd toen snel
gevolgd door omvangrijke kapitaaluitga
ven ter uitbreiding van de capaciteit. Rei
zigers hadden minder uit te geven, het
zakelijk reisverkeer verminderde en de
markt was niet in staat de stijging van de
tarieven als gevolg van de oliecrisis op te
vangen. We zien nu iets dergelijks, maar
dan op grotere schaal, zo meende Ham
marskjöld.
beslissende fase gekomen. Iraakse troe
pen winnen voorts terrein in de richting
van de oliestad Abadan. Het Iraakse pers
bureau meldde gisteren dat de installaties
van de havenstad Bandar Machahr, 100
kilometer ten oosten van Abadan, door de
Iraakse luchtmacht zijn gebombardeerd.
Voorts zouden Iraakse vliegtuigen Iraan
se tankconcentraties ten noorden van
Dezfoel hebben bestookt.
Intussen is in Teheran bekendgemaakt,
dat het Iraanse parlement morgen op
nieuw zal debatteren over de Amerikaan
se gegijzelden in Iran. Na twee bijeenkom
sten werd de discussie gisteren wederom
verdaagd. De VS hebben gisteren laten
weten dat vrijlating van slechts een deel
van de in totaal 52 gegijzelden „onaan
vaardbaar” zou zijn. Washington gelooft
overigens niet dat de vrijlating nog voor
de presidentsverkiezingen (4 november)
zal plaatsvinden.
Dit heeft de algemeen directeur van de
internationale organisatie van lijndienst-
maatschappijen (IATA), Knut Ham
marskjöld, verklaard in Montreal, waar
gisteren de jaarvergadering van IATA is
begonnen.
Volgens Hammarskjöld wordt het vlieg-
toerisme getroffen door de economische
recessie, de inflatie, de stijging van de
brandstoffen, grillige schommelingen in
de wisselkoersen en onvoldoende coördi
natie van de voorschriften. De bij de IA
TA aangesloten maatschappijen streef
den in 1979 naar een rendement van ge
middeld 13 procent op hun investeringen.
Voor betaling van rente was er echter
slechts een rendement van 2,1 procent. Na
aftrek van de rentebetalingen resulteerde
voor veel maatschappijen zelfs een nega
tief saldo.
Op de drukke Noordatlantische route
nam het passagiersverkeer met zestien
procent toe en stegen de inkomsten met 27
procent. Niettemin kwamen de maat
schappijen 800 miljoen dollar tekort om
het beoogde rendement te bereiken. Vol
gens Hammarskjöld is de huidige situatie
vergelijkbaar met die in de jaren 1974 en
De luchtvaarttarieven zullen in de toe
komst in toenemende mate worden be
paald door de energiekosten. De brand
stofprijzen zullen op zijn minst gelijke
tred houden met de inflatie en de schom
melingen in de wisselkoersen. Ham
marskjöld zei dat het ontbreken van stabi
liteit op de internationale wisselmarkten
aanleiding is geweest tot het overwegen
van een nieuwe manier van tariefbereke-
ning, waarbij behalve de wisselkoersen
ook de bijzondere trekkingsrechten
(SDR’s) van het Internationale Monetaire
Fonds als basis dienen. Dit is een van de
kwesties die aan de orde zullen komen op
de LATA-bijeenkomst. die donderdag
eindigt.
ihuwen
mooier
it-grijze
ld, om-
cherper
ogen in
en om-
n vaak
grijzen
;o zo’n
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON/CLEVELAND. De
twee belangrijkste kandidaten voor het
Amerikaanse presidentschap, Reagan en
Carter, hebben gisteren en vandaag de
laatste voorbereidingen getroffen voor
hun rechtstreekse televisiedebat, dat van
nacht om 3.30 uur (Nederlandse tijd)
wordt gehouden.
Bijgestaan door oud-president Ford be
reidde de republikeinse kandidaat Rea
gan zich voor in zijn tijdelijke hoofdkwar
tier in Washington. Hij lijkt vooral te
vertrouwen op zijn jarenlange ervaring
als acteur. Bovendien menen waarnemers
dat wanneer Iran de Amerikaanse gegij
zelden niet voor de verkiezingen van 4
november vrijlaat en daarvoor zijn vele
aanwijzingen dit in Carters nadeel en
dus ten voordele van Reagan zal zijn.
Daarom ook waarschuwt Carter de
laatste dagen voortdurend voor teveel op
timisme over de vrijlating. Anderzijds
denken waarnemers dat als de gijzelings-
kwestie de aandacht blijft beheersen, dit
kan voorkomen dat Reagans belang
rijkste campagne-onderwerp, het econo
misch beleid, al te zeer op de voorgrond
komt tijdens het tv-debat.
Plaats van handeling vannacht is de
stad Cleveland in Ohio, waar Carter giste
ren al is gearriveerd.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG. De Nederlandse afde
ling van het Wereld Natuurfonds heeft de
Spaanse regering gisteren dringend ver
zocht om de Rainbow Warrior, het actie
schip van de milieu-organisatie Greenpea
ce, vrij te geven. Het schip ligt sinds 18
juni in Spanje aan de ketting omdat het
Spaanse schepen zou hebben gehinderd.
Bij de walvisvangst.
In een aan de Spaanse premier Suarez
gerichte brief schrijft Het Wereld Natuur
fonds Nederland dat het vasthouden van
het schip in strijd is met het op natuurbe
houd gerichte beleid van Spanje. Ook
wordt geconstateerd dat het actieschip op
juridisch onjuiste gronden is aange
houden.
De Rainbow Warrior ligt nog steeds aan
de ketting in de haven van El Ferrol.
Greenpeace kan een door een rechter
vastgestelde borgsom van 280.000 gulden
niet opbrengen en wacht inmiddels de
behandeling van het ingestelde hoger be
roep af. Het Wereld Natuurfonds Neder
land voelt zich medeverantwoordelijk
voor de Rainbow Warrior, omdat het
schip in 1977 kon worden aangekocht met
financiële steun uit de actie Geef om de
Natuur.
Middelpunt van de 14 maanden ver
vroegde verkiezingen is de rol die het
Internationale Monetaire Fonds (IMF)
op Jamaica moet spelen. Manley heeft
in maart van dit jaar met het IMF
gebroken, terwijl zijn opponent Seaga
zweert bij gehoorzamen aan deze „po
litieagent van de Derde Wereld”.
De verkiezingsstrijd gaat gehuld in een
sfeer van moord en doodslag, wan
trouwen over en weer, een verlam
mende economische crisis en angst
voor staatsgrepen. Terwijl tot in alle
uithoeken van het Caribisch eiland
politieke vetes zonder pardon met ko
gels worden beslecht, vóórspellen opi
niepeilingen een nek-aan-nek-race tus
sen Manley’s National People’s Party
(PNP) en de Jamaica Labour Party
(JLP) van Edward Seaga, wiens naam
door PNP-functionarissen als CIAga
wordt gespeld.
Vanaf de noordelijke stranden van Ja
maica kan men Cuba uit de helblauwe
zee zien verrijzen. Een van de redenen
waarom de Verenigde Staten hun in
vloed op het rum- en reggea-eiland
van het grootste belan g achten sinds
Groot-Brittannië de Jamaicanen in
1962 het heft in eigen handen gaf. De
eerste tien jaar van het zelfbestuur
zorgde de Labour Party ervoor dat de
Noordamerikanen zich nergens zor
gen over hoefden te maken. Over de
ruggen van de voornamelijk uit Afrika
stammende bevolking heen, werd er
geregeerd in samenspraak met de
Amerikaanse bauxiet-maatschappijen
en de almachtige grootgrondbezitters.
Michael Manley, vaak spottend de „pro
feet van de Derde Wereld” genoemd,
verwierf in 1972 de steun van de kie
zers, De voormalige journalist en vak
bondsleider had de JLP tijdens zijn
verkiezingscampagne van een „natio
nale uitverkoop aan het imperialisme”
beschuldigd en trok, eenmaal aan de
macht, zijn volledige registers open
om de Jamaicaanse belangen veilig te
stellen.
De vestigingen van de internationale
mijnbouwmaatschappijen - Alumini
um Company, Reynolds Metal, Kaiser
Aluminium en Aluminium of Canada -
werden voor 51 procent genationali
seerd. De produktie en verhandeling
van bananen plaatste Manley onder
staatscontrole. Verder gaf hij het
startschot voor een landbouwhervor
ming, gebaseerd op het principe van
gemengde coöperaties en nam hij het
onderwijs danig onderhanden.
Op Jamaica groeide de nieuwe premier
al snel uit tot de „grote verlosser”.
Ondanks de stop van economsiche
hulp uit de Verenigde Staten in ant
woord op Manley’s nationaal gezinde
politiek, ging het Jamaica voor de
wind. Maar in de loop van 1974 begon
nen de stijgende internationale olie
prijzen aan de gezondheid van de Ja
maicaanse economie te knagen en
Manley’s pretentieuze hervormings
plannen kwamen ernstig in het
geding.
Manley besloot de tekorten die de olie-
import opleverde, op te vullen door
een drastische verhoging van de eigen
lijk belachelijk lage belasting op de
bauxiet-export. Een nogal oppertune
maatregel, zo zou spoedig blijken,
want de internationaal verspreide alu-
miniummaatschappijen verklaarden
hem de oorlog. Met allerhande smoe
zen werd op Jamaica de produktie
aanzienlijk teruggebracht, hetgeen
niet alleen een deuk in de staatskas
opleverde, maar ook duizenden werk
lozen en een onbeteugelbare inflatie.
Als gevolg van het bauxiet-conflict, een
felle publiciteitscampagne rond de
vriendschap tussen Manley en Fidel
Castro en de introductie van een paar
honderd Cubaanse onderwijzers en
technici op Jamaica, bestond er een
soort van ongeschreven boycot van de
internationale bankierswereld. Man-
ley, vastbesloten om op Jamaica een
aluminiumindustrie van de grond te
krijgen en geïrriteerd door het feit dat
zijn „democratisch socialisme” werd
afgeschilderd als zijnde „communis
me”, besloot alle twijfels uit de wereld
te nemen en het op een akkoord te
gooien met het Internationale Mone
taire Fonds, het IMF.
Het IMF dwong Manley in ruil voor 300
miljoen dollar echter tot een economi
sche politiek van forse devaluaties van
de nationale munteenheid en een ste
vige koopkrachtvermindering voor de
gemiddelde arbeider. Handelaren
konden plotseling hun produkten niet
meer kwijt, tal van fabrieken moesten
sluiten, duizenden mensen kwamen op
straat te staan.
Voor het IMF was dat echter nog niet
voldoende. Bij de onderhandelingen
van begin dit jaar, eiste het fonds een
inkrimping van het ambtenarenappa
raat met 11.000 man en verregaande
bezuinigingen op het onderwijs. Voor
Manley deed dat de emmer overlopen
en hij hakte de knoop door. De onder
handelingen werden afgebroken en de
door zijn tegenstander als „commu
nist” gekarakteriseerde Manley ver
vroegde de verkiezingen om het volk
overmorgen het laatste oordeel over
het IMF te laten uitspreken.
met bemiddeling
Ronald Reagan.
na een explosie in brand vloog. Een
groep van 250 brandweermannen en
120 politieagenten bestreed het vuur.
ren echter nogmaals dat Suriname daar
niets voor voelt. Hij toonde zich ook
geprikkeld door opmerkingen van Ne
derlandse politici als zou de Surinaamse
democratie aan erosie onderhevig zijn.
Haakmat kaatste de bal terug en wees
op de situatie waarin zich allerlei min
derheidsgroepen in Nederland be
vinden.
Haakmat kondigde aan dat Suriname
tijdens het overleg een aantal concrete
Voorstellen op tafel zal leggen. De Ne
derlandse delegatie blijft tot vrijdag in
Paramaribo.
Surinamers die naar Nederland reizen.
Den Haag heeft er de afgelopen tijd geen
misverstand over laten bestaan dat Suri-
ornamers na 25 november aan de grens net
is de regeling die er moet komen voor *zo zullen worden behandeld als alle an-
avondklok spoedig zal
heven.
