I
wl
Bizar vakwerk van
SF-tekenaar Bilal
bibliotheek
Afscheidsvoorstelling
Toni Boltini in Laren
nieuwe boeken
agelijks opvraagbaar.
10,42%
g
rente en uw geld blijft
Simon Koster en
SchlickSupp met theatercollage over arm en rijk
Johan Fabricius
ereleden PEN
Geen vervolging
tegen opvoering
National Theatre
Nmd
a
n
Halve ton voor doek
van Isaac Israëls
79
25.-
9.-
NMBKapitaalmarkt -Renterekening
Prix d’Aujourd’hui
voor schrijver Schumann
zz
Circusfamilie gaat pretpark leiden
SR
„O
NOG SLECHTS DRIE DAGEN OPHEFFINGSUITVERKOOP
DIJ LOE LAP IN DE KLEINE HOUTSTRAAT 7, HAARLEM
orte
sr
fc
17
KUNST
1980
OKTOBER
WOENSDAG 29
Verhalen Jerry Spring en Jan Kordaat worden herdrukt
geld blijft
opvraagbaar,
opgenomen
berekent de
AMSTERDAM. Der Brotla
den is de titel van enkele door
Brecht in 1929 geschreven toneel
fragmenten en liedjes, die hij
nooit tot een stuk uitwerkte, maar
dat wel gezien kan worden als
voorstudie voor zijn stuk De heili
ge Johanna. De Duitse regisseurs
Karge en Langhoff maakten in
1967 een geheel van de fragmen
ten voor het Berliner Ensemble.
TAe NMB Kapitaal-
U markt-Rentereke
ning geeft een rente die
een half procent boven
het gemiddelde rende
ment op aflosbare Ne
derlandse staatslenin
gen ligt. Een hoog ren
dement dus.
*Uw
dagelijks
Over de
bedragen
NMB een geleidelijk
afnemende retourrente.
Folder met uitge
breide informatie bij
elk NMB kantoor ver
krijgbaar.
De NMB denkt met u mee.
Brechts Brotladen nogal kaal
Simon Koster
(Archieffoto)
(ADVERTENTIE;
Scène uit Der Brotladen, gespeeld door SchlickSupp uit Frankfurt.
ALMA POST
250,-
190,
>90,-
Jerry Spring
>95,-
>90,-
'90,-
WIM ARENDS
4-1
is uitgebuit. We hadden er zo graag
wil
Rente voor de maand november.
1T
3”,
SI
AMSTERDAM (ANP). Een doek van
Isaac Israëls met dansparen tijdens een
kermis in de Jordaan heeft dinsdag op een
schilderijenveiling van Sotheby Mak van
Waay een topprijs van 52.000 gulden opge
bracht. Een paneel uit 1849 van Henri Jan
Augustyn Baron Leys, voorstellende een
bezoek aan de alchemist, ging voor 46.000
gulden van de hand, evenals een doek van
Adolf Stademan met schaatsenrijders op
een bevroren rivier.
Circusdirecteur Toni Boltini tijdens de afscheidsvoorstelling, wanneer de clown Bennie
hem bloemen aanbiedt. Vlnr. Dicky Boltini, dochter Josette, Toni Boltini en dochter Antoinette.
Het Hooggeachte Publiek zal zijn naam
overigens in herinnering houden. Voorzit
ter mr. L. de Vink van de Vriendenkring
Circus Toni Boltini kondigde de oprich
ting van een Stichting Boltini Circusprijs
kijken. Goed, dat is Brecht, maar ik zou
zo’n stuk in deze tijd niet op het repertoire
nemen.
Woordvoerder John Goodwin van het
National Theatre zei over deze beslissing
van Hetherington „zeer verheugd” te zijn.
„Wij hopen dat het kabaal nu zal afnemen
Er zijn echter momenten dat Schlick
Supp, een jong gezelschap uit Frankfurt,
geregisseerd door de Nederlandse drama-
Dit hoeft echter helemaal niet te beteke
nen dat de controverse, een van de groot
ste sinds het rumoer over de musical Oh
Calcutta in het begin van de jaren zeven
tig, nu ten einde is. Mary Whitehouse, de
kruisvaarster tegen de pornografie die er
bij Hetherington op aangedrongen had
het stuk te verbieden, zal nu procureur-
generaal Michael Havers toestemming
vragen een particuliere vervolging te be
ginnen tegen het National Theatre.
De afscheidsvoorstelling in Laren werd,
uniek feit in dit wereldje, bijgewoond
door alle andere vaderlandse circusdirec
teuren. Mr. De Vink deelde mee dat ook
prins Claus naar Laren zou zijn gekomen
als hij niet op de Antillen had vertoefd.
Haya van Someren had graag op de spre
kerslijst gestaan, maar moest verstek la
ten gaan omdat ze vrij ernstig ziek is.
en men het stuk op zijn merites kan beoor
delen.”
een
iets
DEN HAAG. Het Nederlandse PEN-centrum heeft twee nieuwe adoptieleden
toegevoegd aan een lijst van auteurs voor wie de schrijversvereniging zich met
kracht inzet omdat zij gevangen worden gehouden.
Het betreft de Uruguyaanse toneelschrijver en predikant Hiber Conteris en de
Maleise essayist en journalist Samad Ismail, die beiden van hun vrijheid zijn
beroofd. Op de lijst van adoptieleden staan verder de namen vermeld van Rodolfo
Walsh (Argentinië), Wjateslaw Tsjomovil (Sovjet-Unie) en Strini Moodley (Zuid-
Afrika). De Marokkaanse dichter Laabi werd onlangs vrijgelaten en kon van de lijst
worden afgevoerd.
Voor 't weekend moet alles eruit, dus mensen. niet getreuzeld, maar
snel komen!
Wij danken onze Haarlemse vrienden nogmaals voor de klandizie en
hopen dat ze als t mogelijk is, komen shoppen in onze zaak
aan de Reguliersbreestraat 11-13 in AMSTERDAM.
Want er is immers maar één LOE LAP.
>90,-
;90,-
>90,-
295,-
sief
tD
in
CD
o
S:
>95,-
>90,-
>38,-
’50,-
’95,-
>95,-
290,-
>90,-
I90,-
990,-
795,-
750,-
895,-
>95,-
’40,-
590,-
595,-
990,-
590,-
>ruin of
erke en
eroemd
Beter bekend onder zijn pseudoniem
JIJé is Gillain te beschouwen als de
grondlegger van het Europese beeldver
haal. Hij was de leermeester van een
generatie striptekenaars waartoe beken
de namen behoren als Franquin (Guust
Flater), Morris (Lucky luke), Peyo (Jo
han, Pirrewiet en de Smurfen), Roba
(Bollie en Billie), Will (Baard en Kale), en
Paape (Luc Oriënt en Flip Flink). JIJé
zelf heeft als bekendste strip voortge
bracht Jerry Spring, Blondie en Blinkie
en Jan Kordaat. Het ligt in de bedoeling
van de uitgeverij de series Jerry Spring
en Jan Kordaat volledig te herdrukken.
De eerste Jan Kordaat-herdruk is er
inmiddels: „Zwarte Zon”.
Ook herdrukt werden de eerste twee
delen uit de Flip Flinkserie van Eddie
Paape. Flip, een jonge ambitieuze knul,
wil dolgraag reporter worden. Hij krijgt
van de directeur van het blad Tempo een
kans, maar hij moet daarvoor in 40 da
gen een reis rond de wereld maken zon
der geld op zak. De eerste twee albums
bevatten dan ook veel wilde avonturen
die Flip Flink op deze reis beleeft.
Het blijft, ook in die laatste versie, een
wat kale boel. Der Brotladen vertelt over
de onrechtvaardige dood van Washington
Meyer, een arme knaap die het opneemt
voor de met haar hele bezit op straat
gezette weduwe Queck. Iedereen, arm en
rijk, vecht voor zichzelf in dit stuk, en wie
dat niet doet, zoals Meyer, die gaat er aan
kapot. Datzelfde gebeurt later met de hei
lige Johan, een voortzetting van Washing
ton Meyer. Naast arm en rijk gebruikt
Brecht nog een derde stand: de liefdadig
heid, die hij als een huichelachtige instel
ling afschildert, meer op eigen gewin dan
op helpen uit. Een verlengstuk van de
rijken, omdat ze de armen koest weten te
houden, door dreigen met kerk en dank
baarheid. In de oorspronkelijke tekst is de
liefdadigheid aanwezig in de vorm van het
leger des Heils (evenals in de heilige Jo
hanna). SchlickSupp teatertrup maakte
er een Gooise dame van.
Ik vind het een kaal stuk omdat het niet
méér vertelt dan wat er globaal over arm
en rijk te vertellen valt. Je zit eindeloos te
kjjken hoe de rijke bakker een arme we
duwe op straat zet, zonder dat je over die
bakker of die weduwe iets meer gewaar
wordt; je blijft er van buiten tegen aan
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
voorbij is, gaat hij dan toch kijken wat
er van Cyprus Lodge is overgebleven.
Het tweede deel van de uit Eppo af
komstige strip Willem Peper van Henk 't
Jong voert de hoofdpersoon Willem en
zijn vriend Lucas naar Venetië, waar zij
het moeten opnemen tegen de laatste
doge. Ook hier is een erfenis de oorzaak
van alle ellende.
De honger heiligt de middelen is de
titel van het eerste Premolenaar-album.
Premolenaar, een krokodil met een
handvat op de rug is dan ook veelvuldig
te vinden bij een vreettentje in de buurt
om zich te beklagen over de misstanden
in de wereld en ondertussen iets te eten
los te krijgen.
PARIJS (AFP). De in 1962 ingestelde
Prix d’Aujourd’hui is dinsdag in Parijs
toegekend aan Maurice Schumann van de
Academie Fran^aise voor zijn werk Un
certain 18 Juin.
De prijs, die wordt toegekend door een
jury van journalisten en historici, is be
doeld om een historisch of politiek werk
over een jong tijdperk te bekronen. In zijn
boek schrijft Maurice Schumann aan de
hand van archieven over de situatie op 18
juni 1940, gezien door de ogen van Petain,
Hitler, Mussolini, Churchill, Roosevelt,
Stalin, Franco, toen Charles de Gaulle in
ballingschap in Londen probeerde Frank
rijk op te wekken tot de strijd en tot hoop.
(ADVERTENTIE)
Solidair met vader Toni stappen ook
echtgenote Dicky en dochters Josette en
Antoinette het circusleven uit. De doch
ters gaan samen met hun man leiding
geven aan het pret- en recreatiepark Oud
Valkeveen. Josette beloofde overigens on
der grote bijval „dat wanneer CRM van
daag subsidie aan Nederlandse circussen
geeft, de familie Boltini morgen weer op
tournee gaat”.
turg en Brecht-kenner Paul Binnerts, juist
die buitenkant heel mooi weergeeft. Nooit
zag ik fraaier de uitdrukking van het
gezicht van een rijke die een arme afperst.
Dat gebeurt bij SchlickSupp niet wreed
grijnzend of met een pokerface, nee, met
een iets verlegen lach, alsof het gezicht
moet goedmaken wat de hand wegneemt.
Heel goed gezien van SchlickSupp. Er zijn
meer van die momenten die heel echt zijn:
Het optreden van de schuchtere Herr Böl-
ke; De manier waarop de liefdadige me
vrouw, Diana Hippier, steeds de zonzij
blijft zien.
Voor het overige zoekt de groep het in
een clowneske aanpak, met veel instru
menten die soms afgrijselijk en hard ge
bruikt worden, met kleurige vodden aan
het lijf en een springerige regie. Overtui
gend wordt het niet, behalve aan het eind
misschien: het stuk eindigt met de overval
op een bakkerswinkel, door SchlickSupp
realistisch uitgevoerd in een brood- en
meeloorlog, die alles witbestoven achter
laat: hier laat de clowneske smijtpartij
precies zien hoe zoiets in het echt gebeurt,
en dat werkt heel suggestief.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. De 80-jarige toneelhis-
toricus en oud-hoofdredacteur van deze
krant, Simon Koster, en de 81-jarige
schrijver Johan Fabricius zijn tijdens de
algemene ledenvergadering van het Ne
derlandse PEN-centrum afgelopen week
einde tot erelid benoemd.
niet-gedelegeerde krachtig gedistancieerd
van het pro-Duitse standpunt dat de Ne
derlandse afvaardiging innam.
LONDEN (AP). Thomas Hethering
ton, de officier van justitie van Engeland,
heeft dinsdag laten weten dat hij geen
stappen zal ondernemen tegen het Natio
nal Theatre in Londen, dat met De Romei
nen in Engeland een omstreden stuk
speelt waarin schuttingtaal gebezigd
wordt, mannelijk naakt voorkomt en in
een scène een man verkracht wordt.
In een verklaring zegt Hetherington dat
hij Scotland Yard heeft aangeraden, dat
vervolging krachtens de Theaterwet van
1968 „niet gerechtvaardigd zou zijn”.
„Cicero, gesprekken in Tusculum”
vertaa’d en van aantekeningen voorzien
door Cornells Verhoeven, uitg. Ambo,
prijs 29,50, gebonden 39,50.
„Grondslagen van een krytische psy
chologie”, door Theo de Boer, uitg. Am
bo, prijs 29,50.
„Leven, strategie in de kosmos”, door
Clifford Grobstein, uitg. Unieboek, prijs
24,50.
„Kronieken van Spaansche soldaten
uit het begin van den tachtigjarigen oor
log”, door dr. Joh. Brouwer, uitg. Thie
me, prijs 49.
„De Roos van Dekama”, door mr. J.
van Lennep met photogravures naar te
keningenvan Ch. Rochussen, facsimile-
uitgave van De Kern 59,50).
„Sonnetten” door N. E. M. Pareau,
uitgave Em. Querido in de serie De
Boekvink 9,90).
„Strafwerk”, dichtbundel door T. van
Deel, uitgave Em. Querido in de serie De
Boekvink 9,90).
„Ik zoek het hier”, dichtbundel door
Willem Jan Otten, uitgave Em. Querido
17,50).
„De zwerftocht van Belcampo”, uit
gave Em. Querido; tiende druk.
„Denkend aan de dood kan ik niet
leven”, roman door Maria Erlenberger,
uitgave Hollandia 29,50).
„de nacht van de revolutie”, de staats
greep in Suriname op 25 februari 1980.
door Jozef Slagveer, uitgave C. Kersten
Co in Paramaribo.
„Wie mag sterven?”, gewetensvragen
over stervensbegeleiding, euthanasie, de
waarheid aan het ziekbed, het recht op
suïcide, orgaantransplantatie en de me-
In de Storm-serie van Don Lawrence
kwam het deel „De groene hel” uit. Een
erg goed verhaal dat zich afspeelt in een
dichte jungle van kilometers dik op de
plaats waar eens Zuid-Amerika was.
Roodhaar en Storm komen diep in dat
immense oerwoud in aanraking met de
angstaanjagende bewoners van „de
groene hel”. De tekst kwam ditmaal van
Dick Matena.
Uitgeverij Dupuis: reeks jeugdzonden,
Blondie en Blinkie, Kamiliola, 5,75. Jan Kor
daat, Zwarte zon, 5,75. Flip Flink, als repor
ter de wereld rond, 5,75. Flip Flink, koers
naar het oosten, 5.75. Premolenaar, honger
heiligt de middelen, 5,75. Uitgeverij Oberon:
Storm, de groene hel, 5,75. Archie, de man
van staal, als ridder; de gepantserde struikro
ver, 5,95. Jim Cutlass, Mississippi river
6,95. Willem Peper, de laatste doge, 5,95.
Uitgeverij Dargaud/Oberon: verhalen van Bi
lal, ver van hier, 8,50. Exterminator 17,
15,95.
Simon Koster zette zich na de Tweede
Wereldoorlog in voor het heraktiveren
van de schrijversvereniging. Hij heeft als
lid van het dagelijks bestuur zich jaren
lang ingezet om het PEN-centrum op te
bouwen. Johan Fabricius staat bekend als
een krachtig pleitbezorger van het vrije
woord. Zo heeft hij zich tijdens de Inter
nationale PEN-conferentie in 1933 als
Andere prijzen waren: 40.000 gulden
voor een gezicht op de Amsterdamse
Groenburgwal van Johannes Christiaan
Karei Klinkenberg, 44.000 gulden voor
een paneel met poelierster in een venster-
nis van Elisabeth Alida Kiers-Haanen,
38.000 gulden voor een doek met beurt
schepen van Johan Jongkind en 32.000
gulden voor een schilderij van Jean Toor-
op, waarop een spittende boer en een
vrouw met kind staan afgebeeld.
Voorstelling: Der Brotladen van
Bertolt Brecht. Groep: Schlick-Supp
teatertrupp. Regie: Paul Binnerts.
Muziek: Alfred Harth. Gezien op 28
oktober 1980 in het Shaffy theater,
Amsterdam. Het stuk blijft tot en met
1 november in Shaffy en is op 4 novem
ber in de Toneelschuur in Haarlem te
zien.
20, achtste herziene en uitgebreide
druk).
Bij uitgeverij Christofoor verschenen
vijf boekjes die het creatief bezig zijn
van ouders met hun kinderen willen
bevorderen. De titels zijn: „Jan Klaassen
en de poppenkast”, achtergronden, pop
pen maken en poppenkastspelen, door
A. Weissenberg-Seebohm, C. Taudin-
Chabot en Christja Mees-Henny
17,50); „Vier grote Jan Klaassenspe-
len” door A. Weissenberg-Seebohm
9,50); „Wij spelen schimmenspel”, een
handleiding voor het maken van een
eenvoudig schimmentheater met kleien
spelletjes en twee langere sprookjesspe
len, samengesteld en geïllustreerd door
Erika Zimmermann 11,50); „Advent”,
ideeën voor de adventstijd, door Freya
Jaffke 12,50) en „Speelgoed om zelf te
maken” door Freya Jaffke 12,50, der
de druk).
„Het zwevende schaakbord”, door
Louis Couperus, Salamanderreeks, der
de druk, uitg. Querido, prijs 6,50.
„Droomkoninkje”, door Herman
Heijermans, Salamanderreeks, achtste
druk, uitg. Querido, prijs 6,50.
„Het godgeklaagde feest”, door Wil
lem Brakman, Salamanderreeks, twee
de druk, uitg. Querido, prijs 6,50.
„Indische mensen in Holland”, door
P. Daum, Salamanderreeks, derde druk,
uitg. Querido, prijs 6,50.
„De blinde Venus”, door Theun de
Vries, uitg. Querido, prijs 32,50.
„Vuurvlindertje”, door Herman Heij
ermans, Salamanderreeks, vijfde druk,
uitg. Querido, prijs 6,50.
„De gehoorzame dode”, door Willem
Brakman, tweede druk, uitg. Querido,
prijs 37,50.
De serie stripverhalen die onder de naam „reeks jeugdzonden” door uitgeverij
Dupuis op de markt wordt gebracht, werd onlangs uitgebreid met het negende deel.
Ditmaal een verhaal over Blondie en Blinkie, van de in juni van dit jaar overleden
striptekenaar Joseph Gillain.
Mr. De Vink was even fel als de schei
dende directeur over de rol van de
overheid, „die miljoenen uitgeeft aan
kunst voor de happy few, maar de volks
cultuur van het circus in de kou laat
staan”. Fred Jelsma van de Nederlandse
Circusvrienden getuigde van de grote
waardering die er ook in zijn kring be
staat voor Toni Boltini. „Toni, je hebt niet
voor niets geleefd”.
(Van onze kunstredactie)
LAREN „We hebben gevochten, maar we hebben verloren”, zei Toni Boltini aan
het slot van de allerlaatste voorstelling van zijn circus. Ondanks de ovaties in de
uitverkochte tent toonde hij zich na 34 jaar circusdirecteur te zijn geweest
verbitterd, moegestreden man. „Het circus
veel mooiers van gemaakt”.
aan, die jaarlijks een soort Oscar
uitreiken aan een artiest of groep die zich
in de circuswereld heeft onderscheiden of
aan iemand die zich op andere manier
verdienstelijk voor het circus heeft
gemaakt.
dische begeleiding in de topsport, door
prof. dr. Helmut Thielicke. Uitgeverij
Zomer en Keuning, prijs 19,50.
„David en Absalom”, hoofdstukken
13-24 van 2 Samuel in eenvoudig Neder
lands. Uitg. Nederlands Bijbelgenoot
schap, prijs 6,75.
„Berlijn Alexanderplatz” door Alfred
Döblin, vertaald door Nico Rost, uitgave
Athenaeum-Polak Van Gennep
(ƒ43.50; tweede druk).
,,’t Zit in de lucht”, het evangelie en
het moderne levensgevoel”, door dr. J.
D. te Winkel. Uitgeverij Zomer en Keu
ning, prijs 17,50.
„De gesloten deur”, roman door Wija
Bergman. Uitg. Zomer en Keuning, prijs
18,90.
„Kovak”, door Joe Eszterhas, roman,
uitg. Van Holkema en Warendorf, prijs
24,50.
„De nieuwe handwerkencyclopedie”,
door Judy Brittain en Anne Rose Ooster-
baan. Uitg. Zomer en Keuning, prijs
79,50.
„De Leonberger”, in kynologische se
rie, door Helga Schindler, uitg. Thieme,
prijs 12,50.
„Rechercheur Baantjer vertelt
uitg. Teleboek, prijs 12,50.
„Beurs en effecten in kort bestek”
door S. G. Lettinga-Vegter, uitgave De
Financieele Koerier B.V. in Amsterdam
Tekenaar Bert Bus maakte in 1971
voor het eerst een verhaal van Archie, de
man van staal, een oorspronkelijk En
gelse strip. In 1973 verscheen één avon
tuur in boekvorm. Nu is gestart met een
nieuwe serie verhalen van de stalen man
die iets meer dan alles kan waarvan het
eerste deel twee verhalen bevat: Archie
als ridder en de gepantserde struikr
over.
Pure Science Fiction is te vinden in
twee albums van tekenaar Enki Bilal.
Erg mooie en bizarre verhalen van een
duidelijk natuurtalent. Niets vindt hij
fijner dan zich in zijn fantasieën uit te
leven: „Dan schep ik mijn eigen wereld.
De totale vrijheid die je je als tekenaar
en als schrijver van Science Fiction kunt
veroorloven, dat fascineert me...”. Exter
minator 17 en Ver van hier zijn beide in
harde kaft uitgevoerd.
De Amerikaanse burgeroorlog van
ruim een eeuw geleden schijnt een ge
wild onderwerp voor striptekenaars te
zijn. De nieuwste verschijning in deze
Westem-tak is de figuur Jim Cutlass,
een creatie van Jean Giraud (die ook de
anti-held van de burgeroorlog Blueberry
tekent). De oorlog verhindert Jim het
landgoed dat hij samen met zijn nichtje
geërfd heeft, op te zoeken. Als de oorlog
el
4
