Wel troepen naar Koerdistan
Nederland wil rem op
Euro-arabische dialoog
Van Agt in China: Gelijke
opvattingen over vrede
bezet
Volgens waarnemers bij EG
VS: Bonn moet
defensiegelden
Felle aanval Zhao op Sovjet-Unie
Acties Britse
Israel ontkent
annexatie deel
Zuid-Libanon
Zestig miljoen Amerikanen keken naar televisiedebat
Media blijven
in aandacht
cipiers nu ook
in N-Ierland
Veiligheidsraad
in Zuid-Korea
geïnstalleerd
van UNESCO
opvoeren
id
99
i
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 8 0
O K T O B F R
WOENSDAG
2 9
(Van onze redactie buitenland)
om
den
mie
AMAN-BAGDAD-TEHE-
RAN. De Jordaanse koning
Hoessein heeft gisteren tijdens
een bezoek aan Irak herhaald,
dat zijn land „met al zijn ener
gie en hulpbronnen” Irak zal
steunen in de strijd tegen Iran.
Van directe militaire inmen
ging door Jordanië in de strijd
zal evenwel geen sprake zijn.
Amman: leger niet
onder bevel Irak
(Van onze redacteur in Belgie Jan Gerritsen)
■w
en
Reagan
Carter
;t niet
rzijds
et de
at hij
holie-
r ont-
roliek
iw en
onze
1 niet
hele
entjes
en je
s fok-
een
paus:
vrou-
man
moet
Intussen maakt een vredesmissie van de
niet-gebonden landen zich gereed een be
zoek te brengen aan Teheran en Bagdad.
Dit is vernomen van arabische diploma
ten in Bagdad en van de zijde van de
Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO.
Volgens PLO-leider Arafat zal de vredes
missie tenminste leiden tot een staakt-het-
vuren, maar in kringen van buitenlandse
diplomaten in Bagdad laat men zich scep
tisch uit over de kans op succes van de
missie. Tot nu toe zijn pogingen van ver
schillende kanten om te bemiddelen in het
conflict mislukt. Overigens heeft ook Tur
kije gisteren aangeboden te bemiddelen in
het conflict tussen Iran en Irak.
„Ik wil koste wat het koSt voorkomen
dat een nieuwe generatie Amerikanen
haar bloed zal moeten vergieten", aldus
Reagen in het televisiedebat dat plaats
had in de Convention Hall in Cleveland
(Ohio) en door naar schatting 55 tot 60
miljoen Amerikanen werd bekeken. Alge-
CLEVELAND. Ronald Reagan
heeft zich in het televisiedebat met
president Carter vannacht nadrukke
lijk verdedigd tegen beschuldigingen
dat hij de neiging zou hebben al te
krachtig met militaire middelen te
reageren op ontwikkelingen in de we
reld, als hij president zou worden.
Een jury van discussiedeskundigen riep
na afloop Reagan uit tot winnaar van het
debat. De „overwinning" was echter mini
maal: Reagan kreeg 161 puntennn. Carter
Twintig leden van de nieuwe raad zijn
afkomstig uit de Republikeinse Partij
(pro-regering) en uit de nieuwe Democra
tische Partij (oppositie). Verder maken
een gematigde socialist, drie weinig be-
gehan-
akken,
veg of
unnen
orbert
ja Ba
tt den
Irusse,
iewijn
Raitt,
Kley-
Rest,
:e Ru-
Hee-
iderer,
)imitri
a van
ty Ro-
net de
ik er
i zijn,
tinnen
‘lijk in
i geen
inisge-
me in
keling
lat hij
raden,
rof en
p had-
ar niet
ie hen
al niet
Joop
lie uit
graag
t één
ik ook
SEOEL (AFP). De president van
Zuid-Korea, Chun Doo-Hwan, heeft giste
ren de 81 leden gekozen van een nieuwe
wetgevende raad voor de nationale veilig
heid. die de plaats van het parlement zal
innemen tot aan de algemene verkiezin
gen die in het voorjaar van 1981 gehouden
moeten worden.
kende tegenstanders van het regime en
vijf generaals deel uit van de raad. De
overige leden zijn mensen uit de weten
schap, de pers, de geestelijkheid, de recht
spraak en de industrie.
bedenkingen getoond tegen eventuele
beperkingen van de persvrijheid zoals
die in de meeste Westerse landen geldt.
Met name bestond verzet tegen beper
kingen van de vrije nieuwsgaring.
Het Westen ging uiteindelijk wel ak
koord met een plan voor hulp aan arme
r van
teren
i van
vol-
jarig-
r.
jelijk
jaar
trou-
ech-
hun
s be
staat
s per
aven.
rege-
idien
iciale
ik dat
elf en
iverla-
or de
ik nu
i hele-
l niks,
lengel
n heb
is een
ld het
ten ze
of het
waad,
adden
waar-
als ze
lar te
keer,
„JÜ
n niet
er zit
it, een
atuur-
deeën
paus
ukkig
1 even
I eens
eping
lat de
wor
ts om
b het
ft mij
Klom-
Smit-
n der
pleeg-
irofes-
1 een
ichtte
De Iraanse leider Khomeini zei gisteren
dat vrede met Irak „onaanvaardbaar" is
vanwege de "misdaden" die dit land in de
nu al vijf weken durende oorlog heeft
begaan.
160. De voorzitter van de commissie, dr.
James Unger van de Universiteit van
Georgetown noemde het debat „een van
de meest gelijk opgaande die ik ooit heb
gezien." Een groot aantal commentatoren
daarentegen riepen Carter uit als winnaar
van het debat
aan te nemen door aan te dringen op
annulering van het Salt Il-verdrag. Rea
gan noemde het Salt Il-verdrag opnieuw
onevenwichtig en onwettig. Reagan, die
de laatste tijd de economische situatie in
de VS als wapen tegen Carter in de strijd
heeft geworpen, becijferde dat 8 miljoen
Amerikanen zonder werk zitten en legde
de schuld hiervan bij de regering „die te
rijk leeft”. Opmerkelijk in het debat was
verder dat de positie van de Amerikaanse
gijzelaars in Teheran nauwelijks ter spra
ke kwam.
Een ministersconferentie met de arabi
sche landen en de PLO zou voor minister
Van der Klaauw (Buitenlandse Zaken),
die dan voorzitter is van het EG-overleg,
politieke problemen met zich meebren
gen. Het zou waarschijnlijk zijn dat PLO-
leider Arafat of een van diens vertegen
woordigers aan de conferentietafel zal
plaatsnemen naast de Nederlandse be
windsman. die als voorzitter van het
overleg zal optreden. Dat zou niet alleen
publicitair maar ook politiek allerlei pro-
De Jordaanse minister van Voorlichting
sprak gisteren berichten tegen als zou
koning Hoessein het Jordaanse leger on
der rechtstreeks opperbevel van Irak heb
ben geplaatst, zoals het persbureau UPI
eerder had gemeld op grond van een be
richt van de Jordaanse radio.
Het franse dagblad Le Monde meldde
gisteren dat de Jordaanse vorst Irak heeft
aangeboden, Jordaanse troepen in te zet
ten tegen opstandige Koerden in Irak. Dit
zou kunnen betekenen dat Irak een deel
van zijn eigen troepen kan terugtrekken
uit de provincie waar de Koerden wonen,
on kan inze-H-o- de oorlog tegen Iran.
Inmiddels is de strijd tussen beide lan
den onverminderd hevig. Radio-Teheran
meldde gisteravond dat de Iraakse op
mars in het oostelijk deel van de haven
stad Khorramsjar tot stilstand zou zijn
gebracht.
Saoedi-Arabië heeft gisteren zijn diplo
matieke betrekkingen met Libië verbro-
blemen kunnen opleveren, met name met
de verkiezingen voor de Tweede Kamer in
het vooruitzicht.
De Brusselse correspondente van het
Kuwait News Agency meldde vorige week
dat Den Haag weinig voelt voor een minis
tersconferentie tussen de Negen en de
Arabische landen waarbij ook de PLO
aanwezig zou zijn. Afgelopen weekeinde
werd dit nog eens bevestigd door een
Engelse zegsman. Na afloop van een twee
daags informeel overleg van de ministers
van buitenlandse zaken van de Negen in
Luxemburg, werd uit Engelse bron ge
meld dat Nederland de boot zoveel moge
lijk afhield.
Engeland volgt Nederland op als voor
zitter bij het EG-overleg, waarbij een elk
van de negen EG-landen telkens een half
jaar voorzitter is. Ook de Engelse regering
is er weinig op gebrand met de PLO-
vertegenwoordigers aan één tafel te zit
ten, zo bleek na het gesprek tussen minis
ters van Buitenlandse Zaken van de Ne
gen afgelopen weekeinde in het Luxem
burgse Echternach. Het gaat hier immers
om een politiek zeer gevoelige zaak.
landen bij het opbouwen van een eigen
communicatiesysteem. Instelling van
een internationaal financieel fonds voor
betaling van dit project stuitte op Wes
terse bezwaren. Niettemin werd gisteren
met Westerse steun een resolutie aange
nomen die M'Bow in staat stelt verder
onderzoeken te verrichten over de moge
lijkheden van zo’n fonds.
De UNESCO-vergadenng nam giste
ren ook een resolutie aan waarin Israel
werd veroordeeld wegens de annexatie
van Jeruzalem. Tegen de resolutie stem
den, naast Israel, de Verenigde Staten en
Canada. De meeste Westerse landen ont
hielden zich van stemming.
In Israel is inmiddels opwinding ont
staan over het optreden van de Israëlische
oud-minister van Defensie Weizman in de
Amerikaanse verkiezingscampagne.
Weizman, die in Amerika grote populari
teit geniet, voerde maandag campagne
met president Carter. Premier Begin
heeft openlijk zijn spijt betuigd over deze
inmenging in een buitenlandse verkie
zingsstrijd.
(Van onze redactie buitenland)
TEL AVIV. Israel heeft gisteren ont
kend dat het een gebied van vijf vierkante
kilometer in Zuid-Libanon, direct gren
zend aan Israel, heeft ingelijfd. Eerder
had de gouverneur van Zuid-Libanon, Ha-
liem Fajjad gezegd dat de Israëliërs het
Libanese gebied tussen Metoellah en Al
Wazzani bij hun territorium hebben ge
trokken. Het gaat om een vruchtbaar ge
bied met een strategische ligging. Een
woordvoerder van de VN-vredesmacht in
Zuid-Libanon maakte gisteren ook mel
ding van wat hij noemde „een nieuwe
scheidslijn die de Israëliërs aan het schep
pen zijn”. De VN-vredesmacht stelt een
onderzoek in naar de beweerde annexatie.
Overigens heeft Israel gisteren bij de
TrN een voorstel ingediend waarin alle
staten in het Midden-Oosten en de niet-
kernwapenstaten die aan dit gebied gren
zen worden opgeroepen, zo snel mogelijk
een gesprek te beginnen over de instelling
van een kernwapenvrije zone in het
Midden-Oosten
BELGRADO. „Hoewel er Westerse
bezwaren zijn tegen bemoeienissen van
de UNESCO met bepaalde media-aan-
gelegenheden, zal deze VN-organisatie
zich bezig blijven houden met zaken
betreffende de nieuwsmedia”. Dit zei
Ahmadou Mahtar M’Bow, de Sengalese
secretaris-generaal van de UNESCO gis
teren op de laatste dag van de 21-ste
algemene vergadering van de UNESCO
in de Joegoslavische hoofdstad Bel
grado.
De UNESCO-conferentie heeft zich in
de afgelopen vijf weken bezig gehouden
met pogingen om de nieuwsstroom in de
wereld in een andere vorm te gieten.
Daarbij heeft het Westen steeds grote
Naast globale eensgezindheid over de
internationale politieke verhoudingen
voerde Van Agt tijdens het diner (door een
militaire kapel opgeluisterd met authen
tieke Nederlandse volksliedjes) ook het
belang van wederzijdse politieke en voor
al economische samenwerking tussen
China en Nederland aan. Minister Van
der Klaauw voert daarover vandaag be
sprekingen met zijn Chinese collega Hu
ang Hua.
LONDEN-BELFAST (Reuter). Tege
lijk met de uitbreiding van de langzaam-
aan-actie van Brits gevangenispersoneel
naar Noord-Ierland. zijn gisteren 140 ge
detineerde „extremisten" uit solidariteit
met hongerstakende IRA-leden een „sme
rig protest” begonnen.
De Ierse gevangenen steunen de.actie
van de IRA-leden, die nu al sedert 1976
strijden voor erkenning van hun status als
politiek gevangene en daarom weigeren
gewone gevangeniskleding te dragen en
geen gebruik maken van de normale sani
taire voorzieningen. Deze gevangenen zit
ten naakt in hun cel. die zij met hun
uitwerpselen bevuilen, slechts gehuld in
een deken.
De Britse regering heeft verklaard in
geen geval het invoeren van de status van
politiek gevangene voor de Ieren te
overwegen, zelfs al zou een hongerstaker
sterven. In 1976 werd die speciale status
afgeschaft.
De actie van het Britse gevangenisper
soneel duurt nu drie weken en de eis van
de 21.000 man voor betere betaling is
afgewezen. Minister van Binnenlandse
Zaken Whitelaw heeft het parlement toe
stemming gevraagd voor het inzetten van
het leger om aan de moeilijke situatie in -
de gevangenissen het hoofd te bieden.
Door de actie zitten vele gevangenen lan
ger dan 24 uur zonder luchten in hun cel.
In politiebureaus zitten 3500 gedetineer
den vast, die door de gevangenisbewakers
niet worden toegelaten. De spanning
neemt toe.
Een langzaam-aan-actie in Noord-Ier
land zou de al ernstige problemen in de
gevangenissen daar nog groter maken. De
hongerstakers in Noord-Ierland en hun
solidaire collega’s zijn van plan niet toe te
geven. Indien een hongerstaker overlijdt,
neemt een ander zijn plaats in. zo hebben
de gevangenen laten weten.
De IRA-strijders willen dat de conventie
van Genève met betrekking tot krijgsge
vangenen op hen wordt toegepast en dat
zij niet worden behandeld als gewone
misdadigers.
ken. Het is het tweede arabische land dat
binnen een maand een dergelijke maatre
gel tegen Libië neemt. Irak brak al eerder
met Tripoli uit protest tegen de vermeen
de militaire steun die Libië zou geven aan
Iran. Saoedi-Arabië verbrak de betrek
kingen met Libië uit protest tegen de felle
Libische kritiek op het stationeren van
Amerikaanse radarvliegtuigen (AWACS)
in Saoedi-Arabië. Volgens Libië betekent
deze stationering dat de heilige plaatsen
Mekka en Medina in Saoedi-Arabië in
feite door de Amerikanen bezet zijn.
De Nederlandse parlementsleden Gual-
thérie van Weezel en J. de Boer (beiden
CDA) hebben minister Van der Klaauw
van Buitenlandse zaken opheldering ge
vraagd over berichten als zou ons land
met medewerking van Nederlandse wa
penhandelaren en chartermaatschappij
en fungeren als doorvoerstation van wa
pentuig bestemd voor Irak en Iran. Het
zou gaan om wapens afkomstig uit West-
duitse, Canadese en Franse oorlogsvoor-
raden.
De president van de Iraakse centrale
Bank, Hassan Nafaji heeft gisteren ver
klaard dat Irak zeker een jaar vooruit kan
met zijn reserves ook als geen geld meer
zou worden verdiend uit de export van
olie.
De Negen en de landen van de arabische
Liga (inclusief dus de PLO) ontmoeten
elkaar over twee weken in Luxemburg.
Maar het betreft dan de ambtelijke voor
bereiding van een nieuwe fase van de
Euro-arabische dialoog, die vorig jaar
enigszins op dood spoor was geraakt. Ver
wacht wordt dat de arabische landen dan,
verwijzend naar de verklaring van Vene
tië, zullen aandringen op overleg op minis
tersniveau. Dat zou dan volgend voorjaar
gehouden moeten worden.
BONN. De Verenigde Staten willen
de Bondsrepubliek vragen zijn militaire
inspanningen op te voeren, zodat dit
NAVO-lid de binnen het bondgenoot
schap overeengekomen jaarlijkse stijging
van zijn defensiebegroting met drie pro
cent haalt. De Amerikaanse ambassadeur
in Bonn, Walter Stoessel, zal binnenkort
een gesprek hierover hebben met de West-
duitse minister van Defensie, Hans Apel.
Verwacht wordt dat Washington er in
Bonn op zal aandringen de bases van de
300.000 Amerikaanse militairen waar
voor West-Duitsland ais uitvloeisel van
het Viermogendhedenakkoord verant
woordelijk is te moderniseren. Dit zou
de paraatheid en mobiliteit, mede vereist
door de nadrukkelijke Amerikaanse aan
wezigheid in het arabisch gebied, ten goe
de komen.
Een van de eerste taken van de raad zal
zijn het bestuderen van de door de rege
ring ingediende begroting voor 1982. Ook
zal hij zich moeten bezighouden met een
wet tegen de corruptie van politici.
Lee Ho, de voorzitter van het Zuidkore-
aanse Rode Kruis, is gekozen tot voorzit
ter van de wetgevende nationale veilig
heidsraad. Lee, die onder wijlen president
Park Chung-Hee minister van Binnen
landse Zaken en Justitie is geweest, werd
met grote meerderheid door de raad
gekozen.
tenlandse Zaken beschreven als „infor
matief’. Zhao drong daarna niet aan op
spoedige stationering van de nieuwe crui
se- en Pershing 2-raketten in Nederland
en andere NAVO-landen, hoewel Pekings
standpunt is dat hiermee niet mag worden
geaarzeld.
Van Agt, de eerste Nederlandse premier
die de Volksrepubliek China bezoekt, on
derstreepte de door Zhao aangegeven
ernst van de militaire invasie in Cambod
ja en Afghanistan en de noodzaak tot
onmiddellijke terugtrekking van buiten
landse troepen. Maar toen Zhao daarna
opriep tot meer hulp aan de door China
gesteunde Afghaanse vluchtelingen in het
grensgebied met Pakistan en aan Paki
stan zelf, gaf hij niet thuis. Van Agt merk
te alleen op dat Nederland reeds humani
taire- en ontwikkelingshulp aan Pakistan
geeft. „Andere hulp” (een eufemisme voor
wapensleveringen) moest volgens de pre
mier in de eerst plaats van de islamitische
niet-gebonden landen komen.
LUXEMBURG Nederland wil ministerieel overleg tussen de Europese
Negen en de arabische landen, waaraan ook de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie (PLO) zal deelnemen, op de lange baan schuiven.
Dit werd gisteren bevestigd door een
zegsman die in Luxemburg had deelgeno
men aan een politiek overleg tussen de
Negen, waarbij de problemen in het Mid
den-Oosten centraal stonden.
Nederland is vanaf 1 januari gedurende
een half jaar voorzitter in de Europese
Gemeenschap. Het ziet er naar uit dat in
deze periode opnieuw een Euro-arabische
dialoog zal plaatsvinden. Van de kant van
de arabische landen, alsmede van sommi
ge EG-partners (Frankrijk) wordt een
conferentie op het niveau van ministers
nagestreefd. Nederland wil dat zoveel mo
gelijk vermijden, zo werd gisteren in
Luxemburg bevestigd.
De Europese Negen kondigden op hun
topconferentie in Venetië in juli jl. aan dat
ze de Euro-arabische dialoog op minis
tersniveau wilden voortzetten, als bijdra
ge tot vermindering van de spanning in
het Midden-Oosten. Tot nu toe werd de
Euro-arabische dialoog over samen
werking tussen de Negen en de arabische
landen in brede zin op ambtelijk niveau
gevoerd. Het gesprek had tot nu toe wei
nig concrete resultaten opgeleverd.
Het debat verliep echter vrij lauw
slechts enkele malen haalden Carter en
Reagan scherp naar elkaar uit. Geheel
volgens verwachting probeerde Carter
voordeel te behalen uit zijn grotere feiten
kennis, terwijl ex-acteur Reagen met goed
geplaatste opmerkingen bewees het medi
um televisie te kunnen hanteren. Carter
en Reagan waren met name fel over mili
taire- en economische beleidszaken.
(Van onze speciale verslaggever Hans Geleijnse)
PEKING Terwijl Neérlands regeringstop in Peking met de etensstokjes
worstelde, deed de Chinese premier Zhao Ziyang gisteravond een felle aanval
op de Sovjet-Unie.
Zhao moet een goed gevoel voor de
politieke verhoudingen in Nederland heb
ben. Want zijn beschuldigingen aan het
adres van de Sovjets (in de Chinese termi
nologie aangeduid met „hegemonisten”)
werden even later door premier Van Agt
beantwoord met de conclusie dat China
en Nederland over zaken als vrede en
veiligheid in de wereld „vaak gelijkgerich
te, zo niet identieke” opvattingen hebben.
Van Agt zei dit tijdens het diner dat de
Chinese i regering hem en minister van
Buitenlandse Zaken Van der Klaauw gis
teravond aanbood in de grote Hal van het
Volk. Een paar uur eerder had hij met
Zhao de knelpunten in de internationale
politiek besproken. Zhao had daarbij als
zijn mening gegeven dat de oorlog tussen
Iran en Irak de aandacht afleidde van de
marsroute die de Sovjet-Unie zou hebben
uitgestippeld naar de voor het Westen en
Japan van levensbelang zijnde olieroutes
door de Arabische Golf en de Straat van
Malakka.
Zhao stelde bij die opvatting de Russi
sche invasie in Afghanistan en de door
Moskou gesteunde Vietnamese inval in
Cambodja op één lijn. De Chinezen gelo
ven dat de Sovjet-Unie met de ontspan-
ningspolitiek het Westen een rad voor de
ogen draait. Zo merkte Zhao op dat vrede
in de wereld „ondeelbaar” is, daarmee de
Chinese afkeer aangevend van de in West-
Europa heersende opvattingen dat de dia
loog met Moskou over vrede en veiligheid
in Europa gaande moet worden gehou
den, ook wanneer de Sovjet-Unie in ande
re delen van de wereld (Afghanistan, Ethi
opië) politieke en militaire macht gebruikt
om zijn invloedssferen te behouden of uit
te breiden.
Van Agt (volgens delegatiekringen
„goed op dreef’) benadrukte dat Neder
land zich als NAVO-lid baseert op ont
spanning, wapenbeheersing en uiteinde
lijk ontwapening, maar voegde daar di-
rekt aan toe dat van „eenzijdige ontwape
ning” door Nederland en zijn bondgeno
ten geen sprake kan zijn. In dat kader gaf
de Nederlandse premier een uiteenzetting
over het debat in de Tweede Kamer vorig
jaar november over de modernisering van
de nucleaire middellange-afstandsraket-
ten. Die uiteenzetting werd door de
woordvoerder van het ministerie van Bui-
Carter bescnuidigde Reagan ervan een
Debat Carter-Reagan „gelijk op
(Van onze redactie buitenland) meen werd verwacht dat deze enige direc- gevaarlijke en oorlogszuchtige houding 160. De ^voorzitter van decommi
te confrontatie tussen beide presidents
kandidaten een keerpunt zou kunnen be
tekenen in de tot nu toe als nek- aan
nekrace bestempelde strijd om het Witte
Huis.
Westduitse poli
tiefunctionarissen in
actie tegen demon
stranten die gisteren
bij Frankfort een bos
bezetten dat gekapt
moet worden voor de
aanleg van een nieu
we landingsbaan van
het Frankfortse vlieg
veld. Ruim driedui
zend mensen protes
teerden tegen de aan
leg van de landings
baan, die dwars door
een natuurgebied
moet komen te lopen.
