Damiate Pers
D
w
Umuider Courant
NOTITIES
OVER:
8*
I
Li
jSs..
MAANDAG 3 NOVEMBER 1980
M
4
sociale tegenstellingen in Zambia, door Sietse Bosgra.
8
de Verenigde Naties die 35 jaar bestaan, van onze
redactie buitenland.
strategie en tactiek in conflict Iran en Irak, door generaal-
majoor bd. M. H. von Meyenfeldt.
C
4
,5
SS
2a
In de militaire systemen van de
landen van de hoog-geïndustriali-
seerde wereld is een duidelijke rela
tie aanwijsbaar tussen: de strategi
sche en tactische opvattingen en be
ginselen, de kwaliteit van de wapen
systemen en de eigenschappen van
de gebruiker.
President Kaoenda
ZAÏRE
Kasama.
AN
IL,
iolwezi'
MOZAMBIQI
BOTSWANA
1
155,00
dr. Kurt Waldheim
len en om Irak af te snijden van zijn toegang tot de
Perzische Golf.
De politieke en militaire leiders van Irak heb
ben gedacht dit doel te kunnen bereiken met een
kort en beperkt militair offensief, gevolgd door
een staakt-het-vuren en onderhandelingen. Zij
hebben echter bij de voorbereiding en uitvoering
van hun optreden de reactie van Iran onderschat
en de eigen mogelijkheden om de ontwikkelingen
in de hand te houden, overschat. Als gevolg daar-
Die relatie is van belang om op een verantwoor
de wijze militaire middelen te kunnen gebruiken
voor het bereiken van militaire en politieke doel
stellingen.
„Vaak wordt aan besluiten van de
Veiligheidraad en resoluties van de
Algemene Vergadering voorbijge
gaan. Dit heeft op de VN een ver
zwakkende uitwerking”.
Sinds het Handvest van de VN
was goedgekeurd op 24 oktober
1945, aldus de secretaris-generaal,
„was het nastreven van grote doe
len naar het schijnt vertraagd of
verdoezeld terwijl een deel van de
vooruitgang geboekt in de afgelo
pen 30 jaar teloor is gegaan”.
In de loop der jaren zijn er tiental
len besluiten van de VN geweest die
Volgens critici zijn de VN of ze nu
doeltreffend werken of niet, gewor
den tot een van de grootste bureau
cratieën der wereld. Zo heeft de
Algemene Vergadering, een van de
zes grote organen der VN. 50 onder
afdelingen waaronder een speciale
commissie voor die onderafdelin
gen. In totaal hebben de VN onge
veer 40.000 mensen in vaste dienst.
Maar de organisatie verdient ook
lof vooral voor haar soms met suc
ces bekroonde pogingen tot vrede-
stichting en haar werk ten bate van
Welke militaire ontwikkelingen zijn mogelijk
wanneer de uitputtingsstrijd tussen Irak en Iran
doorgaat? Een eerste is een Iraans tegenoffensief
wanneer Iran zeker is van onder andere de leve
ring van reservedelen, munitie en brandstof. Dit
offensief kan worden gelanceerd in de richting
van Bagdad (80 km van de grens) of in de omge
ving van het zuidelijk strijdtoneel, bijvoorbeeld
om de Iraakse strijdkrachten aldaar te omsinge-
Terzijde: de situatie en keuzemogelijkheden
veranderen wanneer Irak op grote schaal steun
zou ontvangen of wanneer de defensiebereidheid
van het Iraanse volk en leger door interne tegen
stellingen zou worden aangetast.
van is Irak nu betrokken bij een uitputtingsstrijd,
waarvan de uitkomst onzeker is.
Mogelijke ontwikkelingen. Niemand kan zeggen
of (een van) deze ontwikkelingen werkelijkheid
zal worden. Laten wij hopen dat ook in dit conflict
het gezonde verstand spoedig de overhand krijgt.
De Egyptische ambassadeur Ach-
med Esmat Abd’al Meguied is van
oordeel, dat de VN doeltreffend
werken waar het projecten op lange
termijn betreft, zoals het opstellen
van een zeewet en van wetten ter
regeling van de internationale han
del. Maar, voegde de ambassadeur
er aan toe, de doeltreffendheid van
de VN vertoonde „ernstige tekort
komingen”, waar betreft politieke
problemen die een snelle oplossing
behoeven. Hij noemde als voor
beeld het falen te bemiddelen tus
sen Irak en Iran in het huidige ge
schil. Hij stelt voor dat alle landen
Op verzoek van president Kaoenda
werd de economie van Zambia
doorgelicht door de bekende
landbouwdeskundige René
Dumont. Begin van dit jaar werd
het 80 pagina’s tellende rapport aan
Kaoenda aangeboden. Hoewel het
niet door de regering van Zambia
werd vrijgegeven, is veel van de
jnhoud van het rapport bekend
geworden. Het rapport is zeer
kritisch over de prestaties van het
bewind, dat zichzelf humanistisch
en socialistisch noemt. Vijfjaar
geleden beloofde Kaoenda al dat de
ontwikkeling van de steden terug
naar het platteland zou gaan, maar
sindsdien is er niets gebeurd, aldus
Dumont.
Het gevolg is dat de krottenwijken
rond de steden steeds groter
worden. Daarnaast is er een
stedelijke elite ontstaan die vooral
belangstelling heeft voor een huis
met een zwembad, een auto met
chauffeur, een kantoor met air
conditioning. Maar ook Dumont
heeft moeite om met goede
adviezen te komen hoe de situatie
gewijzigd kan worden. De elite, die
de macht en de betere baantjes in
handen heeft, houdt namelijk
zichzelf in stand en heeft geen enkel
belang bij spreiding van de macht
en welvaart.
De armen schijnen zich vooral het
laatste jaar minder dan voorheen
neer te leggen bij hun
achterstelling. Ze zoeken de
oplossing van hun moeilijkheden
echter vooral in roofovervallen op
de meer bezittende klasse. Deze
probeert zich te verweren door het
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling
(inclusief 4% BTW)
per maand
per kwartaal
per post
periaar
per post
losse nummers
buitenland
per kwartaal
18 30-19 00 uur
11 30-12 30 uur
I
jaa
No
dai
val
de:
ku
ka:
VOl
ze
Sti
me
aai
Monetaire Fonds de volledige
controle heeft gekregen over het
herstel van de economie van het
land.
pi2 74
TANZANIA
HOOFDREDACTIE
Jos L. Lodewijks
•E. Koning
DIRECTIE. Mr. H. C van der Mije
E
het
aan
feei
ten
ouc
V
dag
vie:
Un
het
de
liec
zee
ber
gez
dig
jaa:
ton
De
zijr
ave
C
dei
gut
de
spr
tie
wa
hai
de
dir
de
wij
Go
die
on<
lijk
ter
me
de
AFRIKAV
ZAMBIA7
Óudeweg 12-14, Haarlem
tel 023 - 31 90 53
De terreurbombardementen die Irak en Iran
uitvoeren op eikaars grondgebied en de wijze
waarop groepen opgewonden militairen, vaak
zonder de gebruikelijke gevechtsuitrusting, om
gaan met wapensystemen als tanks, kanonnen en
mortieren, roepen bij mij de vraag op of de
strijdkrachten van beide landen wel in staat zijn
om op een verantwoorde wijze om te gaan met de
moderne wapens waarmee zij zijn uitgerust. Het
gebruik van deze moderne middelen lijkt meer
door emoties dan door verantwoordelijkheid en
deskundigheid te worden bepaald. Spreekt presi
dent Sadat van Egypte niet over een oorlog tussen
tieners?
Uit het voorgaande mag niet worden afgeleid
dat het in het huidige conflict tussen Irak en Iran
niet zou gaan om het bereiken van concrete strate
gische doelen. Integendeel, Irak wil zijn greep op
de toegang tot de Perzische Golf versterken. En
dat is begrijpelijk als wij letten op enerzijds het
belang van een goede toegang tot deze levensader
voor onder andere de Iraakse economie, ander
zijds op de kwetsbaarheid en beperkte breedte
van de^ huidige toegangsweg.
de armste landen.
Als een van de succesvolste on
dernemingen van de VN is het werk
genoemd van de vredesmacht op
het schiereiland Sinaï, na de oorlog
in het Midden-Oosten van 1973.
Toegegeven wordt in VN-kringen,
dat het werk van die vredesmacht
ten tijde van de crisis van 1974 op
Cyprus en thans in Libanon minder
doeltreffend was geweest en is.
Voor de supermogendheden zijn
de VN een wereldforum waar veel
landen hun geschillen kunnen be
spreken. „En dat is dan een enorme
beheersende kracht die verhoedt
dat de zaak uit de hand kan lopen”,
luidt het oordeel van de Amerikaan
se oud-ambassadeur bij de VN, Wil
liam J. Vandenheuvel.
Voor de kleinste en armste landen
ter wereld hebben de VN een nog
grotere betekenis, vindt de ambas
sadeur van Gambia, Oesman Ach-
madoe. „De VN vormen de enige
gelegenheid waar onze stemmen
kunnen worden gehoord gelijk met
die van de wereldmachten. Dat is
BEZORGKLACHTEN
maandag t/m vrijdag van
zaterdags van
Uitsluitend telefoon 02550-10519
voor Santpoort 023 - 31 90 53
tot vijftig toenemen.
Verder werden de koperinkomsten
niet besteed aan kleine industriële
projecten, waar Werkgelegenheid
voor de Afrikanen kon worden
geschapen, maar aan grote
geautomatiseerde fabrieken, die
luxe artikelen leveren voor de
kleine bevoorrechte groep
(montage van auto’s, televisietoe
stellen, produktie van bier). Voor de de toenemende invoer is Zambia
elite hadden deze fabrieken het steeds verder in de schulden
voordeel dat deze artikelen gekomen. Het is nu al zo ver
goedkoper werden en zonder lange gekomen dat het Internationale
wachttijden leverbaar.
Kenmerkend voor de situatie in
Zambia is dat er nooit een fabriek
werd gebouwd om bijvoorbeeld
relatief weinig werk opleveren voor
de werkloze Afrikanen, die vaak
ongeschoold zijn, moesten er wel
hooggekwalificeerde technici uit
het buitenland worden
aangetrokken. Het gevolg van deze
politiek is dat Zambia maar liefst 30
procent van de inkomsten van het
land naar het buitenland moet
overmaken in de vorm van
salarissen, pensioenen, renten en
winsten.
Pas toen de vette jaren voorbij
waren door een daling van de
koperprijzen na beëindiging van de instellen van een avondklok en door
oorlog in Vietnam, kreeg de het in dienst nemen van nog meer
BUREAU
Redactie en administratie
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden
postbus 18, 1970 AA IJmuiden
tel redactie 02550-15389
na kantoortijd 02208-3577
tel, adm, 02550-15437 en 16450
postgiro: 273107
telex 41866
ADVERTENTIES
telefoon 023-31 90 53
GROENTJES
gerubriceerde advertenties, uitsluitend
telefoon 023 - 31 92 72
Een tegenoffensief in de omgeving Abadan is
erg lonend, maar stelt Iran wel voor grote proble
men, gelet op de sterkte van de Iraakse troepen in
dat gebied en op de aanwezigheid van natuurlijke
hindernissen als rivieren, meren en moerassen in
het deltagebied van de Eufraat en de Tigris.
Het conflict kan zich ook uitbreiden. Israel is in
het Midden-Oosten de sterkste militaire macht.
En de oorlog tussen Irak en Iran biedt het land
uitstekende mogelijkheden om voor lange tijd
militair af te rekenen met de Palestij nen en met
Syrië. In het westen heeft Israel de handen vrij;
Jordanië stelt als militaire macht niet veel voor en
de andere Arabische staten zijn direct of indirect
gebonden door de oorlog tussen Irak en Iran. Dat
de Syrische president onlangs in Moskou de ban
den met Rusland nauwer heeft aangehaald, is met
het oog op deze mogelijke ontwikkeling begrijpe
lijk.
Ook Syrië zou van de situatie kunnen profiteren
om enkele oude rekeningen met Irak te vereffe
nen. Op papier is het militair sterker dan Irak,
mede omdat het beschikt over meer geavanceerde
vliegtuigen (Mig-25) en meer tanks (2900 tegen
2800). Syrië kan zich echter pas een oorlog met
Irak veroorloven als het er zeker van is dat Israel
zich buiten de strijd houdt.
Een laatste ontwikkeling ten slotte is een uit
breiding van het conflict in de richting van de
andere Golf-staten. Dan worden wezenlijke belan
gen van het Westen aangetast en moeten Amerika
en West-Europa militair ingrijpen. Om een derge
lijke ontwikkeling te voorkomen, heeft Amerika
de Golf-staten militaire hulp toegezegd en in en
rond de Perzische Golf een aanzienlijke militaire
macht geconcentreerd (onder andere twee vlieg
dekschepen en 30 andere marinevaartuigen), die
kan worden versterkt met maritieme middelen
van Frankrijk, Engeland en Australië en met
onderdelen van de Amerikaanse interventie
macht.
.r
au.
-II4-H,
naiHi
Vorige maand was het 35 jaar
geleden dat de Verenigde Na
ties werden opgericht. Voor de
huidige secretaris-generaal, dr.
Kurt Waldheim, reden eén „ver-
jaardagsrapport” uit te geven
waarin hij er onder meer over
klaagt, dat „het gezag en de
reputatie vn de VN als een ver
antwoordelijke wereldorgani
satie verminderd is”.
Mpika»
J^fsiipata)
Het militaire probleem voor Irak is dat het de
winst die het heeft geboekt in de Iraanse provincie
Koezestan, gegeven onder andere de moeilijke
geografische situatie (niet te verdedigen grenzen
en het ontbreken van natuurlijke hindernissen),
alleen maar kan behouden wanneer het erin
slaagt om Iran militair op de knieën te krijgen.
Irak staat daarmee voor de keuze tussen: een
voortzetting van het offensief tot diep in Iran of
een terugtocht op de posities vóór de aanvang van
het conflict. De keus voor een voortzetting van het
offensief lijkt mij onverantwoord, onjdat het mili
taire overwicht dat daarvoor nodig is (onder ande
re in de lucht), ontbreekt. Onzeker is ook of Irak
een dergelijk offensief logistiek kan steunen. Bo
vendien is de machtsbasis van Irak (landopper
vlakte, omvang bevolking, hulpbronnen enzo
voorts) te smal om Iran militair tot overgave te
dwingen. Militair gezien doet Irak er dan ook
verstandig aan om zich achter de eigen landsgren
zen terug te trekken.
Een dergelijk besluit lijkt politiek echter niet
haalbaar, omdat het de positie van president
Sadam Hoessein in eigen land in gevaar brengt,
en mag dus niet worden verwacht. Irak zal vrijwel
zeker in de komende tijd een afwachtende hou
ding aannemen en zich beperken tot het verster
ken van de huidige positie in het gebied Sjatt-el-
Arab. Die handelwijze biedt echter nauwelijks
enig militair perspectief.
de Veiligheidsraad eens goed bestu
deren „om te kunnen vaststellen
waar ons collectief veiligheidssys
teem faalt”.
De Egyptenaar vond dat het veto
recht van de vijf permanente leden
van de Veiligheidsraad heeft geleid
tot een „toenemende tegenzin van
de raad vredestroepen in te zetten:
„Vaak is er een land dat belang stelt
in het verlengen van een crisis, en
als dat land over het recht van veto
beschikt, kunnen de anderen niet
veel meer doen”.
Een andere hoge diplomaat uit
een Aziatisch land zei dat de VN
niet alleen meer moeten worden be
oordeeld op hun officiële activitei
ten. „Er worden in de cafetaria’s in
New York elke dag en onder elkaar
zaken geregeld”, aldus de diplo
maat die zijn naam niet wenste te
zeggen. „Als twee landen die geen
diplomatieke betrekkingen onder
houden van elkaar iets willen kopen
of samen een probleem willen be
spreken dat beide aangaat, dan is
dat de beste plaats om bijeen te
komen voor een gesprek”.
Mongoe
Maramba
Kit wé»*
Ndolaj
Kabwe»
LOESAKAfL,.
RHODESIË
Spoorweg
Stuwdam
0 km 400
15,90
45,85
60,00
180,70
233.00
0.80
voor ons van grote steun geweest
als er economische problemen
waren.
Andere afdelingen van VN die de
arme landen soms flink kunnen hel
pen zijn het kinderfonds UNICEF,
de voedsel- en landbouwraad l'AO,
het Hoge Commissariaat voor de
Vluchtelingen, de Wereldgezond-
heidraad en de UNESCO, de VN-
organisatie voor onderwijs, weten
schap en cultuur.
van de stedelijke gebieden was een
ontvolking van het land en een trek door het opvoeren van de
van de Afrikaanse bevolking naar landbouwproduktie voor nieuwe
de stad, die zijn gelijke in Afrika inkomsten van het land moeten
niet kent. Volgens een schatting van zorgen. Maar toen was het al te laat:
de Wereldbank leeft thans 40 het platteland was sterk ontvolkt,
procent van de bevolking in de de bedrijfjes verwaarloosd. Voor
steden, en zal dit percentage in 1990 het eerst erkende de regering-
Kaoenda dat er grote fouten waren
gemaakt. Sindsdien is de situatie
alleen maar erger geworden. Sinds
drie jaar kan dit enorm rijke
landbouwland zijn eigen bevolking
niet meer voeden. Dit jaar staat er
tegenover een consumptie van
800.000 ton mais een produktie van
slechts 500.000 ton. Door de sterk
gedaalde waarde van de uitvoer, en
Juichende Iraanse militairen na het behalen van een overwinning.
Vraagtekens rond gebruik van
moderne wapens Irak-Iran
Gezag VN na 35 jaar afgenomen
op niets zijn uitgelopen. Zo heeft
bijvoorbeeld Israel zich niets aan
getrokken van resoluties van de
Veiligheidsraad en de Algemene
Vergadering, dat het zich moest te
rugtrekken uit de in 1967 veroverde
arabische gebieden, heeft Zuid-Af-
rika het beleid van apartheid ge
handhaafd en zich nog niet terugge
trokken uit Zuidwest-Afrika (Nami
bië), blijven de Russische troepen in
Afganistan en handhaven Vietna
mese strijdkrachten het regime in
Cambodja.
Rijk land in een
armzalige staat
De regering van het Afrikaanse
land Zambia is in grote
moeilijkheden. Twee weken
geleden werd op het laatste
ogenblik een staatsgreep
verijdeld, die een eind wilde
maken aan de regering-
Kaoenda, die het land sinds de
onafhankelijkheid, vijftien jaar
geleden, regeert.
Door gebrek aan allerlei goederen
en zeer hoge prijzen heerst er grote
ontevredenheid in Zambia. Tot
voor kort konden alle
moeilijkheden worden
toegeschreven aan de
oorlogssituatie in het buurland
Zimbabwe. Deze leidde tot
regelmatige aanvallen op Zambia
door leger en luchtmacht van het
blanke minderheidsregime in
Rhodesië. Maar sinds april is
Zimbabwe een vrij land, en is er
aan de oorlog een eind gekomen.
Alle verwoeste bruggen op één na
zijn hersteld. Maar aan de tekorten
in Zambia kwam geen einde.
De oorzaak van de malaise in
Zambia ligt veel dieper. Ondanks al
zijn goede bedoelingen is Kaoenda
er in de vijftien jaar
onafhankelijkheid niet in geslaagd
het land tot ontwikkeling te
brengen en de kloof tussen arm en
rijk te verminderen. Deze kloof is
alleen maar groter geworden: de
rijken werden rijker, de armen nog
armer. Met name de kleine
Afrikaanse boeren zijn er sinds de
onafhankelijkheid op achteruit
gegaan. Tegelijk ging de lokale elite
er nog verder op vooruit.
In tegenstelling tot vele andere
Afrikaanse landen is Zambia teen
land met grote minerale
rijkdommen, met name koper en in
mindere mate kobalt. Deze twee
produkten zijn verantwoordelijk
voor 95 procent van de uitvoer van
het land. Gedurende vele jaren was
hakken, het landbouwgereedschap
van de Afrikaanse boer, te
produceren. Het gevolg is dat
hakken nog steeds uit Engeland
ingevoerd moeten worden, duur
blijven en dat de aanvoer
onregelmatig is.
de prijs van deze grondstoffen zeer Terwijl de moderne fabrieken
hoog en waren de inkomsten van -
het land enorm. Maar gedurende
deze vette jaren is er weinig
verstandig omgesprongen met de
enorme rijkdommen.
De inkomsten werden niet gebruikt
om de kleine boeren te helpen om
hun bedrijfjes te moderniseren, of
om moderne landbouwbedrijven op
te zetten. De gelden vloeiden toe
naar de steden, waar allerlei
prestigeprojecten werden opgezet,
en naar de zwarte elite, die na de
onafhankelijkheid de mooie
baantjes in handen kreeg. Het
gevolg van de verwaarlozing van
het platteland en de bevoorrechting regering van Zambia belangstelling bewakend personeel. Door de
voor de arme boeren. Zij zouden nu onveiligheid is er sprake van een
uittocht van blanke technici, waar
het land toch al een tekort aan
heeft.
Maar de opstandigheid, die het
regime nu bedreigt, is niet
afkomstig uit de kringen van de
verworpenen, maar uit de rijen van
de elite van het land. Zij proberen
thans te profiteren van de
groeiende ontevredenheid onder de
bevolking. Of zij iets aan het lot van
de achtergestelden zullen
verbeteren, moet ernstig worden
betwijfeld. Het doel van hun verzet
is eerder om juist te voorkomen dat
met de eventuele val van Kaoenda
ook het systeem in Zambia zal
veranderen, het systeem waarvan
zij zo profiteren.
O
