Krachtige
beving
Midden Oosten vraagt
in VS
aandacht van Reagan
Afrikaanse landen
krijgen meer olie
Mitterrand kandidaat
over
presidentsverkiezingen
Pessimisme
„Madrid”
Rantsoenering van levensmiddelen
Saturnus heeft
I
Moskou toont bezorgdheid
Rainbow Warrior
Besluit vier OPEC-staten
Partijlid trekt kandidatuur in
Sadat hoopt op
steun Jordanië
Westduitse open
brief aan paus
ontsnapt uit
Spaanse haven
„Chinese raketten
voor Pakistan”
„rode vlek”
Le Monde woedend
over aanklacht
nd
ied
en
tje
'oor-
iu ik
g in
op
>emd
klei-
ngte,
ij ven
>ging
Sint-
iacht
2
MAANDAG
1 O
NOVEMBER
19 8 0
BINNEN- EN BUITENLAND
r
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN/BAGDAD.
Twee Iraanse parlementsle
den hebben gistermorgen in
het parlement geprotesteerd
tegen de arrestatie van Sa-
degh Ghotbzadeh, oud-minis
ter van buitenlandse Zaken
van Iran.
4
Protesten in Iran na
arrestatie Ghotbzadeh
B
geen
;k in
Die
Een van die besluiten was een vermin
dering van de algehele produktie met 10
procent. „Over een produktieverhoging is
niet eens gepraat”, verklaarde een func
tionaris aan het slot van de besprekingen
tegenover verslaggevers. De vier minis
ters kwamen gemakkelijker tot overeen
stemming dan was verwacht. Hun voorge-
De vier OPEC-landen Algerije, Libië,
Nigeria en Gabon hebben een totale
olieproduktie van ongeveer vijf miljoen
vaten per dag. De 200.000 vaten, die voor
de Afrikaanse ontwikkelingslanden zijn
gereserveerd, gaat naar wordt aangeno
men, uit boven de hoeveelheid olie die
deze landen normaal gesproken uit Irak
en Iran betrekken.
PARIJS (AFP). Het invloedrijke
Franse blad Le Monde heeft za
terdag fel gereageerd op de klacht
die de minister van Justitie, Alain
Peyrefïtte, tegen de krant heeft
ingediend.
iaar-
nige
stel-
5int-
:oals
een
mag
nan.
be-
ijes-
at is
ing?
i al-
n, in
and,
'ries-
r en
voze
ater-
van
jeel-
i de
noe-
ven-
luis-
e al
;erij-
mp-
lijke
>am-
'aar-
'den
ver-
Sin-
eren
bij
üzen
gen-
daar
het
s dat
une-
i, te-
nne-
ïets-
rote-
min
elijk
1 uur
apen
van
laar-
>inte
jeno-
Is zij
mej.
m al
dit
ralve
veel
iw al
arten
Het
(Van onze redactie buitenland)
BONN. Honderdvijfendertig theolo
gen in de Bondsrepubliek hebben samen
met vooraanstaande auteurs en politici
een beroep gedaan op paus Johannes
Paulus II de orthodoxe leer van de rooms
katholieke kerk, speciaal wat geboortere
geling en echtscheiding betreft, te ver
zachten.
In een open brief, gisteren gepubliceerd,
verzoeken de ondertekenaars, onder wie
de Nobelprijswinnaar Heinrich Böll en de
dissidente Zwitserse theoloog Hans Küng,
de paus zich bij zijn komende bezoek van
vijf dagen aan de bondsrepubliek te con
centreren op de armoede in de wereld en
de gevaren van de wapenwedloop.
In de brief wordt de paus ook gevraagd
om gebaren of andere tekenen, die duiden
op een verzoening tussen de roomskatho
lieke kerk en de protestantse kerken.
Een krachtige aardbeving, die zater
dagochtend het noorden van California en
het zuiden van de staat Oregon trof, heeft
vrij veel schade aangericht. Ten zuiden
van de plaats Eureka stortte een viaduct
van een snelweg in. Twee wagens verdwe
nen in de diepte. Zes mensen raakten
daarbij gewond De beving had een kracht
van zeven op de Schaal van Richter.
MADRID-MOSKOU (DPAAJPI). Nog
maar krap twee dagen voor het begin van
de Europese veiligheidsconferentie in Ma
drid, heerst in de delegatiekringen van de
35 deelnemende staten een pessimistische
stemming over het lot van deze conferen
tie. De Westerse landen en de Oostbloksta-
ten hebben nog steeds geen overeenstem
ming bereikt over een agenda.
Op verzoek van de VS en de Sovjet-Unie
heeft de Zwitserse afgevaardigde. Peter
Troendle, geprobeerd te bemiddelen in
deze kwestie. Hij had gistermiddag nog
geen enkel resultaat geboekt en is zelf niet
optimistisch over zijn kans op succes.
Naar uit welingelichte conferentiebron-
nen is vernomen, is er aan geen van beide
kanten de bereidheid concessies te doen.
Voornaamste geschilpunt is hoeveel tijd
er besteed moet worden aan de kwestie
Afghanistan en de naleving van de rech
ten van de mens.
De Zwitser is naar eigen zeggen geen
bemiddelaar. Hij brengt slechts bood
schappen over tussen de delegaties van de
Westerse, neutrale en niet-gebonden lan
den enerzijds en de Oostbloklanden an
derzijds, die sinds woensdag niet meer
rechtstreeks met elkaar onderhandelen.
Westerse diplomaten hebben verklaard
dat de conferentie morgen zal beginnen,
ongeacht of er een agenda is of niet. Maar
als er tijdens de voorbereidende bespre
kingen geen overeenstemming wordt be
reikt over een agenda, dan bestaat er
weinig kans dat de conferentie verder
gaat.
de krant waartegenover hij dit zei. Overi
gens zei hij te vermoeden dat binnenkort
ook dit blad zal worden verboden waar
door de censuur volledig zou zijn.
Ghotbzadeh is door leden van de revolu
tionaire garde opgepakt. Dit gebeurde op
last van de procureur-generaal nadat hij
de avond tevoren in een televisiedebat
onomwonden kritiek had geoefend op de
wijze waarop de overheersende Islamiti
sche Republikeinse Partij (IRP) de staats
omroep leidt. De oud-minister werd aan
gehouden op beschuldiging van het zaaien
van verdeeldheid en het afbreuk doen aan
de Iraanse oorlogsinspanning. Ook werd
hem kritiek verweten op de militanten die
op 4 november vorig jaar ruim 50 Ameri
kanen in gijzeling namen. Ghotbzadeh
heeft herhaaldelijk gepleit voor een spoe
dige regeling van deze kwestie.
Voor het omstreden televisiedebat wa
ren alle voormalige hoofden van de Iraan
se omroep uitgenodigd. Alleen Ghotbza
deh die na het .vertrek van de Sjah de
leiding over de omroep kreeg, en een van
zijn opvolgers, Mohammad Moballeghi-
Islami, hadden aan de uitnodiging gehoor
gegeven. De Iraanse autoriteiten waren
zaterdag nog op zoek naar Moballeghi-
Islami.
De Iraanse autoriteiten hebben gisteren
nieuwe plannen bekendgemaakt om le
vensmiddelen en andere produkten te
rantsoeneren en tevens laten weten dat de
prijs van benzine voor privé-gebruik min
stens verdrievoudigd zal worden.
Uit deze bekendmaking blijkt dat de nu
zeven weken durende oorlog met Irak
steeds zwaarder gaat drukken op de
Iraanse economie die het toch al moet
doen zonder inkomsten uit de olie-export
als gevolg van het conflict met Irak.
De Iraanse autoriteiten zijn al begonnen
bonkaarten uit te reiken aan de gezinnen.
Zij lieten weten dat suiker, een van de
produkten waaraan een tekort is, met
ingang van 22 november op de bon gaat.
Er bestaan ook plannen om het elektrici-
den-Oosten vast te houden aan de akkoor
den van Camp David, die tot stand kwa
men onder leiding van president Carter.
TASS haalde PLO-functionarissen aan,
die Reagan een „alarmerend gebrek aan
kennis” van het conflict in het Midden
oosten verwijten.
Minister van Buitenlandse Zaken Ka
mal Aki van Egypte heeft Reagan juist op
het hart gedrukt wèl vast te houden aan
de akkoorden van Camp David. Volgens
de minister moet de nieuwe Amerikaanse
president de Russische infiltratie in het
Midden-Oosten belemmeren en daarbij de
hulp van Egypte gebruiken.
De conservatieve Australische premier
Fraser heeft gisteren zijn volledige steun
aan Reagan toegezegd, terwijl in Amster
dam groepen Chileense vluchtelingen zich
bezorgd toonden over Reagans vermoede
lijke beleid ten aanzien van Latijns-Ame-
rikaanse dictaturen.
(Van onze redacteur in Frankrijk
Rudolph Bakker)
PARIJS. De Franse socialistenleider Francois Mitterrand heeft zich
kandidaat gesteld voor de presidentsverkiezingen van mei volgend jaar.
(Van onze redactie buitenland)
BEIROET-MOSKOU. Van verschillende zijden is het afgelopen week
einde de aandacht van de toekomstige president van de Verenigde Staten,
Reagan, gevraagd voor de problemen in het Midden-Oosten.
NEW DELHI (AFP). China levert
Pakistan gevechtsvliegtuigen en lucht-
doelraketten, krachtens een contract dat
de twee landen onlangs hebben gesloten.
Dit heeft het Indiase persbureau UNI gis
teren gemeld, zonder overigens bronnen
te noemen.
Volgens het persbureau krijgt Pakistan
in totaal voldoende vliegtuigen om drie
eskadrons te vormen. Het gaat om de
Tsjaentsji-6, die in de NAVO de naam
Fantan heeft. Het contract zou in juni
getekend zijn tijdens een bezoek van de
Pakistaanse luchtmachtbevelhebber, Mo
hammed Sjamim. aan China
De minister van Buitenlandse Zaken
van Saoedi-Arabië, Feisal, zei te hopen
dat Reagan zal streven naar een oplossing
die is gestoeld op „de legitieme rechten
van het Palestijnse volk”. Ook de Syrische
president Assad vroeg in een gelukstele
gram aan Reagan aandacht voor het Pa
lestijnse volk. Reagan moet zich volgens
Assad „buigen over het onrecht dat het
Palestijnse volk wordt aangedaan”.
In een commentaar op Reagans
overwinning stelt het Russische persbu
reau TASS dat Reagans pro-Israelische
standpunt „een bron van zorg en teleur
stelling” is. TASS hekelde Reagans voor
nemen om voor een regeling in het Mid-
CAIRO (AFP). President Anwar Sa
dat heeft zaterdag de hoop uitgesproken
dat het vredesoverleg met Israel „in de
naaste toekomst” een stimulans zal krij
gen van de kant van Jordanië en de Pales-
tijnen. Hij zei niet waarop deze hoop was
gebaseerd. De Palestijnen en Jordanië
hebben tot dusver de basisakkoorden van
Camp David uit 1978 steeds afgewezen.
Het Egyptische staatshoofd dat sprak
na bijna twee uur overleg met de delegatie
van de Israëlische socialistische oppositie
onder Sjimon Peres, gaf te kennen dat hij
met Peres van mening verschilde over het
tijdstip waarop Jordanië aan het overleg
zou moeten gaan deelnemen. Terwijl Pe
res er voorstander van is dat koning Hoes
sein nu al gaat meedoen, vond Sadat dat
eerst Egypte, Israel en de Verenigde Sta
ten tot een akkoord moeten komen over
de autonomiekwestie.
Intussen is de Israëlische premier Begin
zaterdag naar de Verenigde Staten ver
trokken voor een particulier bezoek, van
tien dagen. Aanvankelijk zou hij alleen
president Carter ontmoeten, wat erop
duidde dat men in Israel had gerekend op
een overwinning van de zittende presi
dent. Nu zouden de Israëliërs proberen
ook een ontmoeting tussen Begin en Rea
gan te organiseren.
Deze klacht betreft vijf artikelen over
het functioneren van de Franse justi
tie, verschenen tussen 1977 en 1980,
die in strijd zouden zijn met het Wet
boek van Strafrecht.
„De bedoeling is duidelijk. Zij is politiek
geïnspireerd en komt van ver en
hoog”, aldus hoofdredacteur Jacques
Fauvet. Volgens hem probeert de mi
nister zich recht te verschaffen door
zich achter de magistraten te ver
schuilen. In mei had Peyrefïtte ook
een klacht tegen Le Monde ingediend.
Toen ging het om een artikel over zijn
wetsontwerp tot herziening van het
Wetboek van Strafrecht. Deze klacht
werd echter afgewezen en de minister
liet het erbij zitten.
„Le Monde zal niet zwijgen over het
ontwerp, veiligheid en vrijheid”,
nocht over het hof voor de staatsvei
ligheid, noch over de kwesties-Delpey
en -Bokassa”, zo vervolgde Fauvet.
Het wetsontwerp „veiligheid en vrij
heid” tot hervorming van het Wetboek
van Strafrecht wordt op het ogenblik
in het parlement behandeld. De me
ningen erover zijn sterk verdeeld.
Het hof voor de staatsveiligheid is een
orgaan dat destijds door president De
Gaulle werd ingesteld in verband met
de oppositie tegen zijn beleid ten aan
zien van Algerije. Onlangs kreeg het
hof opdracht zich bezig te houden met
de aanslag op de synagoge aan de Rue
Copernic in Parijs waarbij vier doden
vielen.
De kwesties-Delpey en -Bokassa betref
fen de onthullingen van het satirische
weekblad Le Canard Enchainé over
diamanten die president Valéry Gi-
scard d’Estaing en leden van zijn fa
milie cadeau hebben gekregen van de
ex-leider van het Centraalafrikaans
rijk Bokassa. De zes maanden geleden
aangehouden schrijver Roger Delpey
wordt spionage voor Libië ten laste
gelegd. Volgens Le Monde en andere
bladen werd hij echter aangehouden
omdat hij, als gewezen vertrouweling
van Bokassa, dreigde onthullingen te
doen over de relaties tussen president
Giscard en ex-keizer Bokassa.
De advocaten van Delpey hebben erop
gewezen dat er nog steeds geen aan
klacht tegen hun cliënt is ingediend.
Enkele dagen geleden protesteerde!
zij krachtig tegen de verdwijning van
enkele stukken betreffende de dia-
mantzaak.
Le Monde en de redacteur in kwestie,
kunnen ten hoogste tot een geldboete
van 30.000 frank (ruim 14.000) en een
jaar gevangenisstraf worden veroor
deeld. De Franse Liga voor de Rech
ten van de Mens heeft al tegen de
aanklacht tegen Le Monde geprotes
teerd. Volgens haar is er sprake van
een „ernstige aanslag op de persvrij
heid”.
De klacht van minister Peyrefïtte is ge
baseerd op een wet die verbiedt de
onafhankelijkheid of het gezag van de
justitie in twijfel te trekken.
Afgevaardigden bij het overleg ver
klaarden dat de vier Afrikaanse OPEC-
landen niet zullen overgaan tot een opvoe
ring van de produktie, om aan de gestegen
vraag op de wereldmarkt te kunnen vol
doen. In een communiqué verklaren de
ministers van Oliezaken van de vier lan
den, dat zij „hun vastbeslotenheid bevesti
gen, zich strikt te houden aan de besluiten
die genomen zijn door de laatste minis
tersconferentie van de OPEC in december
te Wenen”.
(Van onze redactie buitenland)
MADRID. De Rainbow Warrior, het
schip van de internationale milieu-organi-
satie Greenpeace, is zaterdagnacht ont
snapt uit de haven van het Spaanse El
Ferrol, waar het aan de ketting lag.
De Rainbow Warrior werd op 18 juni
door de Spaanse marine opgebracht om
dat het Spaanse walvisvaarders in hun
werk hinderde. De kapitein van het schip
werd hierna veroordeeld tot een boete van
10 miljoen peseta (ongeveer 200.000
gulden).
Verscheidene schepen van de Spaanse
marine hielden gisteren een zoekactie
voor de kust. Omdat de Rainbow Warrior
slechts weinig brandstof aan boord had
wordt vermoed dat het in volle zee is
opgewacht door een ander schip om te
worden bijgetankt.
nomen driedaagse beraad eindigde na
nog geen twee dagen van besprekingen bij
het Algerijnse ministerie van Energie.
In het communiqué wordt benadrukt
dat de extra-olieleveranties aan de Afri
kaanse ontwikkelingslanden niet van in
vloed zullen zijn op bestaande olie-
overeenkomsten met ontwikkelingslan
den in andere werelddelen.
Volgens conferentiekringen betekent
dit dat de noodzakelijke vermindering
van de olieleverantie uit de vier landen
uitsluitend ten koste zal gaan van de geïn
dustrialiseerde landen.
In deze kringen wordt verwacht dat de
volgende ministersconferentie van de
OPEC, die medio december op Bah in
Indonesië wordt gehouden, soortgelijke
maatregelen zal treffen om het tekort aan
olie in niet-olieproducerende ontwikke
lingslanden aan te zuiveren, dat als gevolg
van de oorlog in de Perzische Golf is
ontstaan.
„Het komt erop neer, dat de Afrikaanse
OPEC-landen zorg dragen voor de be
hoeften van de Afrikaanse landen, terwijl
de overige OPEC-leden zullen zorgen voor
de rest van de Derde Wereld”, zo verklaar
de een delegatielid.
teitsverbruik te beperken. Men wil een
extra-heffing leggen op het verbruik van
elektriciteit boven een bepaald niveau.
Rantsoenering van andere levensmidde
len en belangrijke goederen zal later be
kend worden gemaakt.
Inmiddels heeft het Iraakse opperbevel
„vrijwilligers boven de 65” die aan de-
strijd willen deelnemen, verzocht zich bin
nen tien dagen na 10 november te melden,
Iran meldde zaterdag, dat het twee gro
te Iraakse boortorens in de Perzische Golf
heeft vernietigd. Volgens Iran is hierdoor
de Iraakse olie-export via de Perzische
Golf stil te komen liggen. Iraanse Phan
toms hebben, naar in een Iraans militair
communiqué is meegedeeld, de stad Kir
kuk in het noorden van Irak beschoten.
ALGIERS (AP). De vier Afrikaanse lidstaten van de Organisatie van Olie
Exporterende Landen (OPEC) hebben dit weekeinde tijdens een buitenge
woon beraad in Algiers besloten 4 procent van hun olieproduktie ter beschik
king te stellen aan niet-olieproducerende Afrikaanse ontwikkelingslanden,
waarvan de olievoorziening ten gevolge van de oorlog tussen Iran en Irak in
het gedrang is gekomen.
PASADENA (DPA). De Ameri
kaanse ruimtesonde Voyager 1 heeft
op haaf tocht naar Saturnus op die
planeet een rode vlek ontdekt die ge
leerden doet denken aan die op Jupi
ter. De camera’s van het ruimteschip
tasten nu op nog geen 7,2 miljoen kilo
meter van Saturnus het heelal af op
zoek naar satellieten, die mogelijker
wijs buiten de ring van de planeet
liggen.
Het grondvolgstation in Pasadena
heeft vrijdag gemeld dat de t.v.-beel-
den die de sonde doorseint, een stor
machtige gasatmosfeer laten zien rond
Saturnus. De rode vlek zou kleiner zijn
dan die op Jupiter.
Naar de mening van Brandford
Smith, die de leiding heeft van het
team dat de foto’s analyseert, doen de
naar de aarde geseinde inlichtingen
twijfel ontstaan aan de juistheid van
de theorie, dat de deeltjes van de ring
rond Saturnus afgeleid zouden worden
van de zwaartekracht van de buiten
het bereik van de ring Eggende maan
Mima.
Morgen is de Voyager 1 het dichtst
bij de grote maan Titaan. De afstand
tot deze satelliet van Saturnus is dan
niet meer dan ongeveer 4000 km.
Mitterrand maakte zijn bedoelingen za
terdag publiek, waarmee een eind kwam
aan een lange periode van speculatie.
Na het bekend worden van Mitterrands
plannen trok Michel Rocard zijn eigen
kandidatuur weer in. Rocard had zich
afgelopen maand alvast op eigen houtje
kandidaat gesteld. Hij wordt beschouwd
als de voorman van de gematigde sociaal
democratische vleugel in de partij. Ro
card had echter van meet af aan ver
klaard zijn kandidatuur te zullen intrek
ken voor het geval Mitterrand de zijne zou
stellen.
Tweemaal nam Mitterrand al aan presi
dentsverkiezingen deel en tweemaal ver
loor hij. In ’65 plaatste hij zich als kandi
daat tegenover Charles de Gaulle en
kwam ten slotte met 44,8 procent van de
uitgebrachte stemmen uit de bus. In ’74
stelde hij zich tegenover Giscard op en
verloor op het nippertje met 49,19 procent
van de stemmen.
In het kamp van Michel Rocard, de
kandidaat die zich dus al weer heeft terug
getrokken, heerst sinds het afgelppen
weekeinde een enigszins bittere stem
ming. Rocard heeft een verklaring voor
gelezen waarin hij stelt dat Mitterrand, na
aanvankelijk te hebben gezegd dat hij niet
de wens had kandidaat te zijn, nu verant
woordelijk is voor de stap die hij genomen
heeft. Rocard doelde daarmee op opinie
onderzoeken waarin hijzelf altijd aanzien
lijk beter geplaatst stond dan de partijlei
der zelf. Ook in het weekeinde waarin
Mitterrand tot zijn kandidatuur besloot,
bleek uit een opinie-onderzoek dat in de
beslissende tweede ronde van de verkie
zingen Rocard tegen president Giscard
zou verliezen met 49 tegen 51 procent van
de stemmen, terwijl Mitterrand tegen Gis
card zou verliezen met 41 tegen 59
procent.
Want dat Mitterrand voor de derde keer
als presidentskandidaat verliest, staat
voor de meesten vast. Voor dat moment
houdt kroonprins Rocard zijn kruit droog,
want dan zal de partij een nieuwe leider
nodig hebben.
Ghotbzadeh werd zaterdagmorgen
vroeg (onze tijd) gearresteerd wegens „op
ruiende uitlatingen”, gericht tegen de
Iraanse radio en televisie, de islamitische
studenten en de revolutionaire organisa
ties.
Ghazan Farpour, voormalig lid van de
bestuursraad van de radio en televisie
verklaarde dat Ghotbzadeh de waarheid
heeft gezegd en gearresteerd is. Farpour
moest schreeuwen om boven degenen die
hem luidkeels onderbraken uit te komen
en zei dat hij allang had willen spreken,
maar nooit de kans kreeg. De mensen
moeten weten dat er in het parlement een
sfeer heerst, waarin je niet aan het woord
gelaten wordt, aldus Farpour.
Kritiek op de arrestatie van de oud-
minister van Buitenlandse Zaken had ook
Nari Naravi, afgevaardigde uit Kjoras-
san. Hij vroeg onder welke bevoegdheden
van het revolutionair tribunaal de arresta
tie van Ghotbzadeh valt. Naravi somde
een hele lijst „schendingen van de grond
wet” op, waaraan volgens hem de juridi
sche autoriteiten zich hebben schuldig ge
maakt. Hij verweet de justitie geen aan
dacht te besteden aan de „onmenselijke
behandeling van de gevangenen”, waar
van hij melding had gemaakt. Hij zei
ingelicht te zijn over gevallen van marte
ling en ongerechtvaardigde opsluiting.
Abbas Amir Entezam, destijds woord
voerder van de regering-Bazargan, zit al
een jaar gevangen op beschuldiging van
spionage voor de VS, aldus Navari.
„Waarom is zijn dossier nog niet bestu
deerd, als de beschuldigingen tegen hem
waar zijn”, zo vroeg hij zich af.
Ook oud-premier Bazargan nam het op
voor Ghotbzadeh. „Wanneer men op der
gelijke schandelijke wijze een voormalig
lid van de revolutionaire raad arresteert
en beledigt, waar blijft dan de eer van de
islam, de revolutie en Iran”?, zo vroeg
Bazargan zich in het dagblad Mizan af.
Hij deed een beroep op Khomeini tussen
beide te komen.
President Bani-Sadr heeft zaterdag ver
klaard, dat hij heeft besloten niet meer te
spreken voor de Iraanse radio en televisie,
„als de omroep zichzelf niet corrigeert”.
In een vraaggesprek met het dagblad Isla
mitische Revolutie merkte het staats
hoofd op, dat er nog maar een blad is
waarin hij zijn dagboek kon publiceren,
