NIEUWE BEMIDDELINGSPOGING
Kenia wil ambassade
vestigen in Den Haag
Onduidelijkheid
over oordeel
Aantal slachtoffers tenminste 48
hof in Polen
Situatie Zimbabwese
stad blijft gespannen
kJ
1
Geen goedkope
kerstboter
I
Franse oorlogsveteraan
Namibië houdt
verkiezingen
kritieke fase
Weer referendum
Reactie Vaticaan
op open brief
van Westduitsers
Hongerstaking van
joden in Moskou
Rechtopzetten
Kielland in
Morgen Surinaams
proces over
coup-Ormskerk
over kernenergie
in Oostenrijk
Reagan wil meer
geld voor leger”
R
R
Vrije olieprijzen
weer naar record
Goede betrekkingen versterkt"
t 1
I
w
WOENSDAG
1980
BINNEN- EN BUITENLAND
1 2
NOVEMBER
1US
tna
(Van onze redactie buitenland)
NEW YORK-TEHERAN-BAGDAD. Olof
Palme, de vroegere Zweedse premier, zal vol
gende week als speciaal gezant van secretaris
generaal Waldheim van de VN naar Irak en
Iran gaan voor een bemiddelingspoging. Dat
heeft Waldheim vannacht laten weten. Irak en
Iran hebben daarin toegestemd.
jeit
"I
-
Olof Palme namens
Iran-Irak
VN naar
fsleer-
?neer,
Dngen
r het
Sint-
;chool
(Van onze redactie buitenland)
NAIROBI. Kenia wil zo snel mogelijk een ambassade vestigen in Den
Haag, in verband met de toegenomen betrekkingen tussen beide landen, de
afgelopen jaren.
De hongerstaking is bedoeld samen te
vallen met de Europese veiligheidsconfe-
rentie in Madrid. De organisatoren van de
actie zeiden dat 84 joden in Moskou en de
anderen in Leningrad en verscheidene
andere steden mee zullen vasten.
>gstte
rozij-
zakje
noep,
(je, 1
jesre-
lange
'gom-
iemo-
snoep
i snit.
Broek
ij zijn
altijd
er het
zijn
’even.
Vrijdag vertrekt Palme naar New York voor voorbereidende
besprekingen met VN-functionarissen en met de Iraanse en
Iraakse diplomaten bij de VN. Hij wilde zelf slechts zeggen dat
hij de uitnodiging voor de missie heeft aanvaard, maar voor
verder commentaar was Palme niet bereikbaar. Het is de bedoe
ling dat hij „de communicatie tussen beide landen vergemakke
lijkt zodat vredesonderhandelingen snel kunnen worden voort
gezet”, aldus Waldheim in zjjn brief aan de leden van de
Veiligheidsraad. Palme zal zelf bepalen hoe lang hij in Teheran
(Van onze redactie buitenland)
WARSCHAU. Ondanks een algemene
tevredenheid over de uitspraak die het
Poolse Hooggerechtshof maandag deed in
het conflict over de statuten van de vakor
ganisatie Solidariteit, leggen overheid en
Solidariteit die uitspraak verschillend uit.
Gisteravond is in Warschau door ruim
15.000 mensen gedemonstreerd omdat het
de 62ste verjaardag was van de Poolse
onafhankelijkheid. In de betoging werden
leuzen als „Vrijheid van meningsuiting”
op spandoeken meegedragen. De beto
ging had een rustig verloop en de politie
greep niet in. Vorige jaar was een soortge
lijke demonstratie, die toen een sterk anti-
Russisch karakter had, door de politie
uiteen gedreven.
In een officiële reactie verklaarde het
hoofd van de Vaticaanse nieuwsdienst,
pater Romeo Panciroli, dat de open brief
niets nieuws bevat. De kerk heeft de in de
brief behandelde thema’s in de afgelopen
jaren bij verscheidene gelegenheden be
handeld en daarop uitvoerige en nauw
keurige antwoorden gegeven, aldus Pan
ciroli. Hij verwees daarbij naar de docu
menten van het tweede Vaticaanse conci
lie en de standpuntbepalingen van de laat
ste pausen.
De ondertekenaars van de brief, theolo
gen, politici en auteurs, deden een beroep
op de paus de orthodoxe leer van de r.k.-
kerk, speciaal wat geboortenregeling en
echtscheiding betreft, te verzachten.
Politiepatrouilles hebben gisteren nog
verschillende lijken in de stad aangetrof
fen. Tot de doden behoren mannen, vrou-
In de Zimbabwese hoofdstad Salisbury
verweet premier Moegabe de aanhangers
van Joshua Nkomo de spanning in Boela-
wayo te hebben opgevoerd. Nkomo ver
klaarde gisteren op zijn beurt, dat op
ruiende verklaringen van medewerkers
van Moegabe juist tot de gevechten heb
ben geleid.
(Van onze redactie buitenland)
PARAMARIBO. Morgen begint in
Suriname voor de gewone rechter het
proces tegen zes personen die ervan wor
den verdacht betrokken te zijn geweest bij
de staatsgreeppoging onder leiding van de
oud-militair F. Ormskerk.
Onder de beklaagden bevinden zich de
Nederlander J. Krol en de Surinaamse ex-
parlementsleden Bean en Nooitmeer van
de partij van de afgezette premier Arron.
Ex-minister Kasantaroeno, die in Neder
land is, staat bij verstek terecht.
Minister Van der Klaauw van Binnen
landse Zaken liet de Tweede Kamer giste
ren weten, dat de Zimbabwese regering
een registratieplicht en een vergunningen
stelsel heeft ingevoerd voor bezoekende
journalisten. Na aankomst in Zimbabwe
moeten zij een tijdelijke werkvergunning
vragen.
wen en een meisje van vijf jaar. Er zouden
zes blanken om het leven zijn gekomen,
onder wie de 55-jarige Pat Lennon, voor
malig topman van de vakbond van het
Rhodesische spoorwegpersoneel.
Volgens de versie van de Surinaamse
autoriteiten zou Ormskerk in april heb
ben geprobeerd met een legertje Surina
me binnen te dringen om het nieuwe be
wind omver te werpen. Door vroegtijdig
ingrijpen werd dit voorkomen. Daarbij is
De bergers willen vooral nog niet over
geld praten, omdat zij weten dat de
hele operatie zowel bij de opdrachtge
vers als de Noorse bevolking uiterst
gevoelig ligt. De spanning in Stavan
ger is sinds het ongeluk in maart van
dit jaar gebeurde nog niet zo groot
geweest als nu, omdat nog 36 van de
123 omgekomenen worden vermist.
De kans is groot dat hun stoffelijke
overschotten dezer dagen zullen wor
den gevonden in de bioscoopzaal op de
Alexander Kielland.
Dat rechtopzetten moet gebeuren door
de poten die nu onder de oppervlakte
zijn gekomen te verzwaren terwijl het
water uit het zes verdiepingen tellende
gebouwencomplex op het platform
moet lopen. Verwacht wordt dat deze
tweede helft van de bergingsoperatie
veel korter zal duren dan de eerste
helft, die tot dusver al vijf weken in
beslag heeft genomen.
Het platform dat ondersteboven lag, is
in de afgelopen vijf weken met behulp
van met lucht gevulde kussens omge
keerd tot een hoek van 79 graden, het
ligt dus bijna plat op zee. Wanneer een
hoek van 90 graden is bereikt, dat kan
nu op elk ogenblik gebeuren, dan moet
blijken of het gevaarte met deze tech
niek rechtop komt of niet.
tertjes
dat er
atieve
Er is.
De officiële media leggen de nadruk op
het aanhangsel bij de statuten, waarin de
leidende rol van de communistische partij
wordt erkend. Vertegenwoordigers van
Solidariteit proberen het belang van het
aanhangsel af te zwakken. Lech Walesa
merkte op dat de leidende rol van de
partij in de politiek door Solidariteit
wordt erkend, maar dat dat helemaal niet
betekent dat de partij ook een leidende rol
vervult wat vakbondszaken betreft. Op
perrechter Formanski heeft echter in de
uitspraak van het Hooggerechtshof ge
zegd dat het aanhangsel een integraal deel
vormt van de statuten van de vakbewe
ging-
5 Sint
van
lis 15-
uiterij
ie tijd
leiner
t dus
groot
p der
Aan
bitter
ielaar
ie hij
n gaf
kos-
;even,
maar
ristus
antel,
g zijn
Westerse statistieken tonen oVerigens
aan, dat het aantal joden dat in Wenen is
aangekomen de eerste doorgangspost
voor emigranten uit de Sovjet-Unie dit
jaar aanmerkelijk lager ligt dan vorig
jaar.
Bij deze gevechten zijn tenminste 48
mensen omgekomen, volgens mededelin
gen van de politie. Er vielen 300 gewon
den. De strijd werd met machinegeweren,
mortieren en handgranaten uitgevochten.
De situatie in de stad blijft zeer gespan
nen. Er is een avondklok ingesteld.
(Van onze redactie buitenland)
VATICAANSTAD. Het Vaticaan
heeft gisteren verrassend snel gereageerd
op een dezelfde dag in de Bondsrepubliek
gepubliceerde open brief van 135 bekende
Westduitsers aan paus Johannes Paulus
II.
die Nederland jaarlijks doet, zo is gisteren
door minister De Koning toegezegd aan
president Arap Moi. De hulp wordt ver
strekt in de vorm van mais, tarwe en melk,
produkten waaraan in verband met de
slechte oogsten van de laatste jaren en de
explosieve bevolkingsgroei in Kenia, een
zeer dringende behoefte bestaat.
WINDHOEK. In Namibië zijn
gisteren zogeheten etnische verkie
zingen begonnen die drie dagen zul
len duren. Bij deze verkiezingen, die
internationaal niet worden erkend,
kiezen vijf van de elf etnische groe
pen in Namibië, de blanken, kleurlin
gen, Herero’s, Damaro’s en Kavan-
go’s, een soort van wetgevende verga
dering. Er zijn in totaal 174.000 kie
zers in deze voormalige Duitse kolo
nie die nu door Zuid-Afrika wordt
bestuurd.
Interssant is vooral de strijd om de
18 zetels die de blanken in hun wetge
vende vergadering krijgen. Daarbij is
er strijd tussen de Nationale Partij
(NP) en de Herstigte Nationale Partij
(HNP) enerzijds en de blanke republi
keinse partij van Dirk Mudge ander
zijds. De NP en de HNP verzetten
zich fel tegen VN-plannen voor onaf
hankelijkheid van Namibië. Mudge
staat een multiraciaal beleid voor.
In Zuid-Afrika wordt per 1 januari
in enkele zwarte wijken nabij Preto
ria de leerplicht ingevoerd. Zodra de
omstandigheden het toelaten zal de
leerplicht voor zwarten ook in andere
delen van het land worden ingevoerd,
aldus de Zuidafrikaanse minister
voor onderwijs aan zwarten, Ferdie
Hartzenberg.
De joodse activist Pavel Abramovitsj
heeft gisteren aan het hoofd van een
groep van bijna honderd joden een brief
aan president Brezjnjev bij het parlement
ingediend, waarin de actie staat beschre
ven en waarin de ondertekenaars toe
stemming vragen het land te mogen ver
laten.
Eerder op de avond legde een kleine
delegatie van Solidariteit een bloemen
krans bij het monument van de onbeken
de soldaat in de Poolse hoofdstad. Pre
mier Pinkovski heeft gisteren in een toe
spraak onderstreept dat de economische
situatie waarin zich het land bevindt ern
stig is en dat de moeilijkheden nog wel
twee of drie jaar zullen aanhouden. Bin
nenkort zullen de autoriteiten plannen
bekend maken voor voedselrantsoene
ring, zo liet vice-premier Kopec gisteren
weten. De stakers van Gdansk hadden in
augustus dergelijke maatregelen geëist
om tot een eerljjker verdeling van schaar
se voedingsmiddelen te komen.
De woonwijk (waarin de enkele duizen
den voormalige guerrillastrijders zijn on
dergebracht) was „een kruitvat dat
smeekte te mogen ontploffen,” aldus een
politieman in Boelawayo.
Ormskerk op nog altijd onduidelijke wij
ze om het leven gekomen.
De vroegere Surinaamse parlements
voorzitter E. Wijntuin heeft premier Chin
A Sen verzocht het land te mogen verla
ten, maar dat is hem niet toegestaan.
Wijntuin is bevreesd voor grote beroering
in het land wanneer binnenkort politieke
figuren zich in de corruptieprocessen
moeten verantwoorden. Zoals bekend
geldt in Suriname al enige tijd een uitreis
verbod voor leden van het op non-actief
gestelde parlement.
De beide maatschappijen komen zeker
op veel hogere kosten uit, want nu al
vijf weken zijn 34 duikers, twee duik-
schepen en een werkploeg van maar
liefst 130 man dag en nacht bij de
operatie betrokken. Dat kost per dag
ruim twee ton, zodat tot dusver alleen
al aan het werk op zich, zonder bijko
mende kosten, meer dan 8 miljoen
gulden is uitgegeven. Zeker is dat de
beide ondernemingen uiteindelijk met
een verliespost zullen kampen, maar
over de omvang daarvan willen
woordvoerders zich nog niet uitlaten.
Het wordt belangrijker geacht eerst
het karwei uit te voeren.
Tot begin vorige week verliep het vol
pompen van die kussens uiterst lang
zaam. Toen liep plotseling 40 procent
van de lucht uit de kussens weg, waar
door het platform opnieuw een stuk
terugzonk. De kapotte kussens wer
den hersteld en een aantal nieuwe
aangebracht, waarna het kantelen
stap voor stap kon worden voortgezet.
WENEN (DBA). In Oostenrijk zal
opnieuw een volksstemming worden ge
houden over kernenergie. Nadat de bevol
king zich twee jaar geleden in een soortge
lijk referendum tegen kernenergie had
uitgesproken, hebben de voorstanders er
van nu meer dan voldoende handtekenin
gen verzameld om een nieuwe volksraad-
spleging te vragen.
De voorstanders verzamelden 422.000
handtekeningen, meer dan het dubbele
van de benodigde 200.000. Tegenstanders
van kernenergie wilden ook een referen
dum, maar dan over ombouw van de
bedrijfsklare kerncentrale Zwentendorf
voor gas. Zij kregen slechts 147.000 hand
tekeningen bijeen, waardoor dit referen
dum van de baan is.
De wet op de kernenergie kan slechts
met een meerderheid van tweederde van
het aantal parlementsleden worden inge
trokken. De regerende socialisten zouden
dit kunnen doen met steun van de Volks
partij, maar een probleem hierbij vormt
het feit dat vrijwel alle partijen over deze
kwestie intern verdeeld zijn.
(Van onze redactie buitenland)
MOSKOU. Bijna 150 Russische jo
den hebben gisteren laten weten dat zij
vandaag een hongerstaking van drie da
gen zullen beginnen uit protest tegen offi
ciële maatregelen, die volgens hen de emi
gratie van joden uit de Sovjet-Unie moe
ten stopzetten.
t een
te dat
jaar
er dat 15 1
villen
het er
s had
lar de
ie be-
warm
[e on-
t zou
weten
er, de
later
1, nat,
8 uur
chtjes
/ierde
1 hun
noes
heren
tuive-
zuid-
jeloof
jarige
jdend
lerer
ntste
Deze wens heeft de Keniase president
Arap Moi gisteren te kennen gegeven tij
dens een onderhoud met minister Van der
Klaauw van Buitenlandse Zaken en De
Koning van Ontwikkelingssamenwerking
!n Nairobi. Tot dusver onderhield Kenia
liet diplomatiek contact met ons land via
fe ambassade in Bonn. Er zijn nogal wat
inanciële problemen rond de vestiging
van een ambassade in Den Haag, maar
het ziet er naar uit dat Kenia die zelf wil
oplossen.
De Keniase minister van Buitenlandse
Zaken Ouko zei dat Kenia en Nederland
elkaar nodig hebben vanwege de onder
linge afhankelijkheid van landen in de
wereld. Hij zei evenals Van der Klaauw te
willen streven naar vrede en daarbij voor
al naar interne vrede, hetgeen werd opge
vat als een verwijzing naar de onlusten in
Noordoost-Kenia, waar vrijheidsstrijders
van Somalische afkomst de stad Garissa
hebben overvallen.
Kenia krijgt overigens extra-voedsel-
hulp naast de gebruikelijke toewijzingen
en Bagdad blijft. Het is overigens nog niet bekend naar welke
hoofdstad hij het eerst reist.
De secretaris-generaal van de Islamitische Conferentie, Chatti,
heeft Irak en Iran gevraagd zes leiders van islamitische landen te
laten zoeken naar een oplossing voor de oorlog, die nog steeds in
alle hevigheid woedt. Irak heeft daarin al toegestemd en Iran
heeft gezegd spoedig te zullen antwoorden, aldus Chatti.
De Iraakse vice-premier, Aziz, is gisteren naar Moskou gereisd,
naar het heet om de relatie tussen beide landen te bespreken. Een
krant in Koeweit meldde dat Aziz zal vragen om Russische steun
in de vorm van wapens en ander militair materieel. De Britse
Financial Times intussen liet gisteren weten dat Moskou geen
reserveonderdelen meer naar Irak stuurt die nodig zijn voor
Iraks Russische oorlogsmaterieel. Moskou zou daarmee willen
bereiken dat Bagdad zich niet, zoals de laatste maanden het
geval was, nog verder van de Sovjet-Unie afwendt. De vice-
premier is vannacht weer teruggekeerd.
In Den Haag heeft een woordvoerder van het ministerie van
Buitenlandse Zaken verklaard dat de Nederlandse regering geen
enkele aanwijzing heeft dat militair materieel voor Iran via
Nederland zou zijn vervoerd.
Het betreden van het platform wanneer
het eenmaal overeind staat zal uiterst
voorzichtig gebeuren. De politie, bege
leid door bergers en een chemicus die
de lucht in de verschillende ruimtes
moet onderzoeken, gaat het eerst. Het
eerst gaan de ploegen naar de bio
scoopzaal, daarna zal worden bekeken
in hoeverre nog iets kan worden ge
daan met het hotelplatform, dat was
verzekerd voor 130 miljoen gulden.
i had
met
rzoek
s een
>ezin-
sen 6
en 8
eller-
■erzin
altijd
t het
Deze mensen zouden daarmee acht
maanden na de ramp alsnog begraven
moeten worden. Het gaat hierbij bijna
uitsluitend om Noren en dan nog voor
een groot deel inwoners van het ge
bied waarin Stavanger ligt. Familiele
den, die van de betrokken oliemaat
schappij Phillips Petroleum Company
weliswaar een grote schadevergoe
ding hebben gekregen, wachten nu al
maanden in de grootste onzekerheid
op een antwoord op de vraag of de
slachtoffers kunnen worden begraven
of dat zij een zeemansgraf hebben
gekregen.
WASHINGTON (AP). De Amerikaan
se Senator John Tower, een republikein,
heeft gisteren gezegd dat Ronald Reagan
zodra hij op 20 januari is beëdigd als
nieuwe president van de VS, het Congres
zal verzoeken de uitgaven voor defensie te
verhogen met 6 miljard dollar.
Later zou Reagan tussen de 16 en 32
miljard gulden extra voor het leger willen,
hetgeen overeenkomt met een verhoging
van 4 tot 8 procent ten opzichte van de
huidige begroting. Volgens Tower wil
Reagan opnieuw praten over de door Car
ter afgewezen B-l-bommen werper, de
neutronenbom vervaardigen, met de Sov
jet-Unie onderhandelen over het verdrag
ter beperking van de strategische bewape
ning SALT-2 en een extra-soldijverhoging
voor militairen invoeren.
In die weken zijn de bergingsmaat-
schappijen Structural Dynamics Ma
rine uit het Britse Southampton en
Nicoverken Norge AS uit Stavanger
geplaagd door een groot aantal tegen
slagen, waardoor het oorspronkelijke
schema, waarin werd uitgegaan van
een operatie van enkele dagen, be
hoorlijk uit de hand is gelopen. Al in
september moest het begin van de
werkzaamheden worden uitgesteld
door slecht weer. Daarna waren het
vooral de met lucht gevulde kussens
waarmee men het gevaarte probeerde
te kantelen, die problemen ople
verden.
BRUSSEL. Er komt dit jaar geen
goedkope kerstboter. Dit zei minister
Braks van Landbouw gisteren na afloop
van de EG-raad van Landbouwministers.
Braks zei dat er voor de Nederlandse
markt wel mogelijkheden zouden zijn om
kerstboter te verkopen, maar dat er be
trekkelijk weinig boter in voorraad is in
de koelhuizen van de EG.
De Europese landbouwcommissaris,
Gundelach, heeft gisteren ontkend dat de
EG het, door middel van exportsubsidies,
mogelijk zal maken boter naar de Sovjet-
Unie te exporteren. Eerder deden geruch
ten de ronde dat 100.000 ton boter aan
Moskou zou worden geleverd. Met name
de Westduitse minister Ertl had gewaar
schuwd dat de EG geen boter moet gaan
uitvoeren, nu er niet voldoende kerstboter
beschikbaar is.
Na afloop van het landbouwberaad
werd gisteren tevens bekend dat de EG
van mening is dat de Nederlandse lage
aardgastarieven voor tuinders in strijd
zijn met de Europese regels. De Europese
commissie heeft hierover een voorlopig
standpunt ingenomen, waarop de lidsta
ten en dus ook Nederland, een reactie
kunnen geven. Hierna wordt een definitie
ve beslissing genomen, waarbij Neder
land verplicht kan worden de gastarieven
voor tuinders te verhogen.
De lidstaten van de EG gingen gisteren
akkoord met een definitief verbod op het
gebruik van hormonen in de vleesindu
strie. Dit verbod gaat op 1 januari in.
De EG-ministerraad krijgt verder een
nieuwe voorzitter. Het is de Luxemburgse
Colette Flesch, die haar landgenoot Gas
ton Thom opvolgt als minister van Bui
tenlandse Zaken. Thom is afgetreden om
zich voor te bereiden op het voorzitter
schap van de Europese Commissie, dat hij
op 5 januari aanvaard. Hij zal zijn porte
feuille naar verwachting op 20 november
overdragen.
Het uitlopen van het werk komt de maat
schappijen op zeer hoge kosten te
staan, die mogelijk zullen moeten wor
den gedeeld door de opdrachtgever,
de onderneming Storebrand die de
verzekeraars van het complex verte
genwoordigt. Van de zomer werd de
beide bergingsondernemingen het
contract gegund voor 17 miljoen gul
den, maar door het slechte weer was al
snel duidelijk dat de kosten hoger zou
den worden. Een woordvoerder van
Storebrand heeft in het afgelopen
weekeinde gezegd, dat in totaal niet
meer dan een miljoen gulden extra zal
worden betaald.
(Van onze redactie buitenland)
BOELAWAYO. Eenheden van het leger en de politie patrouilleren
intensief in de straten van Boelawayo, de op een na grootste stad van
Zimbabwe, waar het het afgelopen weekeinde tot hevige gevechten is geko
men tussen voormalige guerrillastrijders van premier Moegabe en minister
van Binnenlandse Zaken, Nkomo.
(Door Feico Houweling)
Het omkeren van het in maart dit
jaar gekantelde hotelplatform
Alexander Kielland in een fjord
nabij Stavanger in Noorwegen, is
sinds gisteren in de meest kritieke
fase.
LONDEN (Reuter). De prijzen op de
Londense vrije oliemarkt zijn in de afgelo
pen dagen gestegen tot vlakbij de record
hoogte van 41 dollar per vat (ongeveer 80
gulden per 159 liter). Dit recordbedrag
werd eind vorig jaar voor het laatst
gehaald.
De huidige stijging wordt veroorzaakt
door de oorlog tussen Iran en Irak, het
koude weer in West-Europa en groot
scheepse aankopen van dé oliemaat
schappijen op de vrije markt om de voor
raden aan te vullen. De Libische oliemi
nister Zagaar heeft in het afgelopen week
einde gezegd, dat de Organisatie van Olie
producerende Landen (OPEC) de olieprij
zen eind van dit jaar moet verhogen. Zijn
Indonesische ambtegenoot Soebroto ver
klaarde gisteren, dat de OPEC-top half
december op Bali hierover zal worden
gesproken. Deskundigen in Londen vre
zen, dat de prijsstijgingen op de vrije
markt de OPEC zal aanmoedigen de con
tractprijzen eveneens te verhogen.
Een jonge Parijzenaar betast een van de vele onderscheidingen op de trotse borst
van deze 91-jarige Franse oorlogsveteraan genaamd Pierre Recorbe. Hij kreeg de
onderscheidingen voor zijn verdiensten in de Eerste Wereldoorlog en speldde ze weer
op zijn oude uniform ter gelegenheid van de herdenking van die oorlog gisteren in Parijs
bij de Are de Triomphe.
Br*
