Ook voor Sovjet-top is
informatie duistere zaak
o
Uit België geen nieuws.
Damiate Pers
o
di
IJ mui der Courant
M
MAANDAG 24 NOVEMBER
1980
4
door M. H. von Meyenfeldt
door Ronald Frisart
door Jan Gerritsen
y
nnsn.
De pagina Facetten beoogt te zijn een podium waarop redacteuren
en medewerkers van deze krant in beschouwende, analyserende
danwel commentariërende zin, terug- of vooruitblikken op gebeurte
nissen die in de dagelijkse actualiteit de aandacht trekken of hebben
getrokken.
Eindredactie: Ton Nillissen.
(X
UN
levt
ver
is e
der
en
gek
een
bet:
jou
vol
Als gevolg van de ma
nier waarop de massame
dia in de Sovjet-Unie
functioneren, is vrijwel
iedereen in dat land naar
stig op zoek naar informa
tie. Dat geldt niet alleen
voor de gewone burgers
maar, merkwaardig ge
noeg, ook voor de bureau-
craten in het Kremlin.
rje
Sr
(f ocol too
tj
44 HI
I
Tomahawk'-cruiseraket
Pantserwielvoertuig YP-408.
Wat ik bij dit alles betreur, is dat
155,00
Vlaams-Waalse ongeregeldheden in de Voerstreek, alles bij het oude.
V
Meer duidelijkheid over
atoombewapening nodig
Ik denk in dit verband niet alleen
aan de mogelijke voortgaande pro-
duktie en plaatsing van de Russi
sche SS-20-raket of aan het trage
verloop van de onderhandelingen
tussen Amerika en Rusland over de
beperking van de zogenaamde „Eu-
rostratëgische” wapens, maar voor
al ook aan de ontwikkelingen op
conventioneel militair gebied bin
nen de NAVO.
Een krachteloze Vlaamse rege
ring en een onmondig Vlaams par
lement zijn het overtuigend bewijs
voor het ontbreken van politiek ta
lent in Vlaanderen. Dat bleek al
direct bij de inauguratie van de
Waalse raad, hoewel dit orgaan op'
zichzelf al even krachteloos is als
het Vlaamse deelparlement. De Wa
len speelden het parlementaire spel
tenminste zoals het hoort: compleet
met regeringsverklaring, die na de-
zijn aangewezen op middelen waar
van de 'nzet zal leiden tot massale
vernietin
Dat is natuurlijk waar, maar de
eerste klap was, zoals zo vaak, voor
de Franstaligen.
bat middels een motie van vertrou
wen werd goedgekeurd.
Daarin kwam echter verandering
toen eenmaal een antwoord was ge
vonden op de vraag wie zou kunnen
profiteren van de oorlog aan de
Perzische Golf. De redenering was
eenvoudig: omdat de Sovjet-Unie
geen baat bij de oorlog heeft, moe
ten de Amerikanen er wel profite
ren. Het lag naar de opvatting van
de Russische media dan ook voor
de hand dat Washington verant
woordelijk was voor het uitbreken
van het conflict. Toen die „oplos
sing” eenmaal was gevonden, kreeg
het Amerikaanse handelen ten aan
zien van de Iraans-Iraakse oorlog in
de Russische pers een steeds be-
langrijker plaats.
Ter toelichting van deze boude
stelling, is het interessant na te gaan
BEZORGKLACHTEN
maandag t/m vrijdag van
zaterdags van
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling
(inclusief 4% BTW)
per maand
per kwartaal
per post
per jaar
per post
losse nummers
buitenland
per kwartaal
HOOFDREDACTIE
Jos L Lodewijks
E Koning
DIRECTIE Mr H C van der Mije
IJ]
uit I
licht
Umi
De i
in d
auto
onde
Ev
18-ja
gepa
Heei
door
de a
Ligt!
auto
gere
Me
avori
ker i
Bev<
bills
zijn
rijbe
invit
jarig
Aagt
raak
reed
van
getn
De
TX-£
AID
verb
brac
dige
afsla
■s
zoals in het Bêlgië dat deze maand
herdacht werd.
Jan Gerritsen is voor deze krant redac
teur in Belgiè
Óudeweg 12-14 Haarlem
tel 023 - 31 90 53
Alle inwoners van de Voerstreek
moeten dezelfde rechten krijgen,
tot welke gemeenschap ze ook be
horen, aldus de motie van de Waal
se parlementariërs. Dat schoot de
Vlamingen natuurlijk in het ver
keerde keelgat. Waar bemoeit u zich
mee, het voorzitter Rik Boel van de
Vlaamse raad in nette bewoordin
gen weten. „U hebt helemaal een
bevoegdheid voor Vlaams gebied”.
scnappelijk beleid op atomair ge
bied. Binnen de organisatie en ook
in Nederland wordt namelijk een
duidelijk verband gelegd tussen de
omvang en kwaliteit van de conven
tionele militaire inspanning en de
rol van atoomwapens in de, militaire
strategie van het aangepaste ant
woord.
Geheel volgens dat patroon rea
geerden de Russische kranten, ra
dio en televisie ook op het uitbreken
van de oorlog tussen Iran en Irak.
Vanuit Russisch-,.marxistisch” oog
punt waren er tussen die landen
geen duidelijk ideologische ver
schillen van mening, die tot de oor
log konden hebben geleid. Onzeker
of ze zich achter Iran of achter Irak
moesten opstellen, beperkten de
Russische media zich aanvankelijk
tot korte feitelijke verslagen van
het strijdverloop.
Uitsluitend telefoon 02550-10519
voor Santpoort. 023 - 31 90 53
18 30-19.00 uur
11.30-12 30 uur
De conventionele militaire in
spanning bepaalt de hoogte van de
atoomdrempel en de mogelijkhe
den om de rol van atoomwapens in
de geldende strategie terug te drin
gen. En als zoals nu het geval is
de conventionele inspanning ach
terblijft bij de plannen, daalt de
atoomdrempel en wordt de rol van
atoomwapens belangrijker. Gevol
gen daarvan zijn: een toename van
de druk op Nederland om alsnog in
te stemmen met de plaatsing van
nieuwe raketten op ons i grondge
bied en een vermindering van het
verzet tegen een dergelijk besluit op
binnenlands politiek niveau en ook
bij D’66.
Moraal van het verhaal: ondanks
deelparlementen en gewestelijke
regeringen en stapels mooie plan
nen blijft alles bij het oude, net
Om de Vlamingen op de kast te
jagen, nam de Waalse raad ook
maar meteen een motie aan over de
Voerstreek. Dit gebied ten zuiden
van Nederlands Limburg behoort
officieel bij Vlaanderen. Er is ech
ter een sterke beweging die pleit
voor aansluiting bij de Waalse pro
vincie Luik. En zoals altijd als een
Frans of Waals belang in het geding
is, kunnen de Franstalige actievoer
ders in de Voerstreek op de onver
deelde steun uit Wallonië rekenen.
dat iemand meer informatie krijgt
naarmate hij of zij zich hoger op de
bureaucratische ladder bevindt.
Maar ook daaraan zitten de nodige
haken en ogen. In mei van dit jaar
liep een hooggeplaatste Rus, Uja
Dzhirkhoelov, die werkte bij de We
reldgezondheidsorganisatie (WHO)
in Genève, over naar het Westen.
zitten miljoenen Russen, onder wie
veel partijfunctionarissen, aan het
radiotoestel gekluisterd. Het moge
vreemd lijken dat zelfs belangrijke
partijmensen naar de buitenlandse
zenders moeten luisteren, immers,
zij zullen toch wel over meer en
betere informatie beschikken
dan hetgeen de Russische media
dagelijks brengen. Die veronder
stelling blijkt maar zeer ten dele
waar. De vooraanstaande Russi
sche historicus en dissident Roy
Medvedev heeft eens geschreven
dat „het werkelijk belangrijke
nieuws wordt gebracht door specia
le bulletins van het persbureau
TASS. Die bulletins worden elk
door middel van speciale verzend
lijsten verspreid”. Zodoende ont
vangen hoge functionarissen som
mige TASS-bulletins wel en andere
weer niet, hetgeen betekent dat ze
onvolledig zijn geïnformeerd. Dat
dit tot merkwaardige situaties kan
leiden, is gebleken tijdens SALT-
onderhandelingen over de beper
king van de kernbewapening. Ame
rikaanse afgevaardigden stelden
vast dat de Russische delegatielei
der slechts heel gebrekkig op de
hoogte was van de omvang en sa
menstelling van het Russische wa
penarsenaal.
Overigens is het natuurlijk wel zo
D’66 wijst de plaatsing van
nieuwe NAVO-atoomwapens
voor middellange afstand op
Nederlands grondgebied „on
der de huidige omstandighe
den” af.
Door deze uitspraak (zaterdag 2
november 1980) heeft het partijcon
gres de eenheid binnen de partij
rond het vraagstuk van de atoom
bewapening weten te bewaren en
de mogelijk van samenwerking in
1981 met politieke partijen die min
der afwijzend staan ten opzichte
van de modemiseringsplannen van
de NAVO (bijvoorbeeld het CDA)
open gehouden. De partij heeft
mijns inziens door de afwijzing van
de plaatsing van 48 Tomahawk-
cruiseraketten in Nederland te kop
pelen aan „de huidige omstandighe
den”, ook een eerste stap gezet op
de weg die tenslotte uitkomt bij de
aanvaarding van deze nieuwe wa
pensystemen.
Immers ontwikkelingen op aller
lei gebied wijzen er op dat het in
december 1981 (wanneer Nederland
over de plaatsing van de cruisera-
ketten zal beslissen) veel moeilijker
zal zijn om een afwijzend standpunt
in te nemen dan in de huidige situ
atie.
wat officieel van de Russische kran
ten, radio en televisie wordt ver
wacht. In de laatste druk van de
Grote Sovjet-encyclopedie staat,
dat „politieke informatie een van de
middelen is voor de ideëel-politieke
opvoeding van de arbeiders, welke
is gericht op de marxistisch-leninis-
tische maatschappijopvatting”.
De Europese leden van het bond
genootschap slagen er door de eco
nomische problemen waarmee zij
worden geconfronteerd niet in om
de in 1978 overeengekomen jaar
lijkse groeinorm van het defensie
budget met 3 procent in de praktijk
waar te maken. Nederland komt in
1981 niet verder dan 1,5 procent en
heeft o.a. de vervanging van mili
tair materieel zoals het gepantseer-
de personeelsvoertuig YP-408 en de
invoering yan nieuw materieel, zo
als het meervoudige artillerie-ra-
ketwerpersysteem MARS, uitge
steld. Ook West-Duitsland kan zich
al rekent Schmidt zijn bondgenoten
via allerlei modellen voor, dat Bonn
wèl bijna 3 procent meer uitgeeft
voor defensie, momenteel geen gro
tere stijging veroorloven dan 1,75
procent. Deze grootste Europese
NAVO-partner kampt met een te
kort op de lange-termijninveste-
ringsplannen van naar schatting 10
miljard mark en kan minder tanks,
vliegtuigen of marinevaartuigen
kopen dan voor een goede defensie
noodzakelijk worden geacht. Met
soortgelijke problemen worstelen
ook België, Engeland en Dene
marken.
Uit dat alles valt te concluderen
dat het handelen van de Russische
media in dienst moet staan van het
heersende systeem, meer in het bij
zonder: in dienst van de belangen
van de staats- en partijleiding. On
vermijdelijk leidt dat ertoe dat de
Russische media een verwrongen
beeld geven van wat er in de wereld
(met inbegrip van de Sovjet-Unie
zelf) gebeurt. Het betekent ook dat
degenen die willen weten wat er
werkelijk aan de hand is hun toe
vlucht moeten nemen tot andere
informatiekanalen.
De NAVO slaagt er dus niet in om
de gevechtskracht van het conventi
onele verdedigingssysteem op een
verantwoord peil te brengen en te
handhaven. Dat heeft ongetwijfeld
gevolgen voor het bondgenoot-
Met de bestuurlijke scheiding van
Vlamingen, Walen en Brusselaars is
dit jubileumjaar een eerste en be
scheiden begin gemaakt. Vlaande
ren en Wallonië kregen een eigen
deelregering en een eigen parle
ment. Brussel moet nog even wach
ten, maar kan wel een woordje
meespreken in de raad voor de
Franstalige gemeenschap. Ironisch
genoeg maakten deze regionale or
ganen hun min of meer mislukte
start in de week voor de parlemen
taire feestzitting over 150 jaar
België.
De Vlaamse raad parlement
van de toekomstige deelstaat
Vlaanderen maakte de slechtste
start. Historische woorden en blad
zijden goede voornemens konden
niet verhinderen dat deze vertegen
woordiging van het Vlaamse volk
met grote dubbelzinnigheid uit de
startblokken vertrok. Hoe ver de
bevoegdheden van het Vlaamse
parlement reiken, is immers niet
duidelijk. Of ministers van de
Vlaamse deelregering ter verant
woording geroepen kunnen worden
of weggestuurd is bijvoorbeeld
een vraag die nog steeds niet is
opgelost.
Een belangrijke, rol spelen daar
bij de westerse radiostations, die in
de Sovjet-Unie kunnen worden ont
vangen (en die de laatste tijd steeds
vaker worden gestoord). Dagelijks
Het politieke belang van dit ver
zet is dat de politieke keuze van veel
Nederlanders bij de kamerverkie
zingen in 1981 vooral zal worden
bepaald door het standpunt van po
litieke partijen met betrekking tot
de atoombewapening in het alge
meen en de modernisering van de
NAVO-atoombewapening in het
bijzonder. Tot aan de verkiezingen
is het dan ook politiek verstandig
om in het openbaar afstand te ne
men van ontwikkelingen op nucle
air gebied. Pas wanneer de verkie
zingen voorbij zijn zal het m.i duide
lijk worden dat de bereidheid in ons
parlement om de nieuwe atoomwa
pens af te wijzen minder groot is
dan velen nu wellicht denken.
M. H. van Meyenfeldt is militair mede
werker van deze krant
In privé-gesprekken verklaarden
Russische diplomaten echter dat zij
natuurlijk niet vinden dat de ver
antwoordelijkheid voor de oorlog
bij de Amerikanen ligt. Die aantij
gingen waren immers alleen voor
Russische binnenlandse cpnsump-
tie bedoeld. De laatste weken lijken
de Russische diplomatieke verte
genwoordigers zich echter van die
opvatting te verwijderen, wat erop
zou kunnen wijzen dat de macht
hebbers in de Sovjet-Unie inder
daad gelóóf beginnen te hechten
aan de bewering dat de Verenigde
Staten achter het conflict zouden
zitten. Dat zou er dan weer op kun
nen duiden dat de Russische leiders
zich door hun eigen massamedia
laten misleiden.
Kernachtiger formuleerde het vak
blad Journalist in 1972: „Het 24ste
partijcongres van de Communisti
sche Partij van de Sovjet-Unie heeft
informatie gedefinieerd als instru
ment van de leiding, als opvoe-
dings- en controlemiddel”. Tenslot
te een derde voorbeeld. Halverwege
de jaren zestig hield het voormEilige
hoofd van het officiële persbureau
TASS, Palgoenov, aan de Moskouse
universiteit een aantal lezingen.
Daarin benadrukte hij dat feiten de
grondslag moeten zijn van iedere
vorm van informatie. Maar hij stel
de ook: „We mogen niet vergeten
dat informatie betekent: agitatie
met behulp van feiten”.
de Europese leden van de NAVO
zich onder druk van de ontwikke
lingen op economisch gebied niet
meer inspannen om, bijvoorbeeld
door standaardisatie op materieel
gebied en door een betere taakver
deling, de doelmatigheid van dé
conventionele defensie te verbete
ren ook in die zin dat een verant
woorde conventionele militaire bij
drage met relatief minder geld kan
worden gegarandeerd.
De mogelijkheden om op deze
manier de rol van atoomwapens
terug te dringen, zijn zeker aanwe
zig. Maar helaas ontbreekt de poli
tieke wil om nationale belangen te
offeren voor het gezamenlijke be
lang van een verantwoorde veilig
heidszorg. Men gaat de moeilijkhe
den die hier zeker liggen liever uit
de weg en kiest voor de relatief
goedkope atomaire gevechtskracht.
Dat door deze keuze de afschrik-
kingskracht van het westerse de-
fensiesysteem in stand blijft en wel
licht zelfs wordt verbeterd, kan niet
worden ontkend. Daar staat echter
tegenover dat wanneer in voorko
mend geval de afschrikking faalt,
wij voor onze verdediging vooral
Een half jaar geleden promoveer
de W. van den Bereken aan de
Utrechtse universiteit op het proef
schrift: Het beeld van het Westen in
de Sovjet-pers. In die dissertatie zèt
Van Bereken aan de hand van on
derzoek naar de twee belangrijkste
Russische dagbladen (de Pravda en
de Izvestia) uiteen, dat de Russische
media het Westen zo zwart mogelijk
afschilderen om de Sovjet-Unie en
de andere landen in Oost-Europa
daartegen zo flonkerend mogelijk
te kunnen afzetten. De media in de
Sovjet-Unie, zo concludeert hij, roe
pen een zwart-wit beeld van de we
reld op.
15.90
45.85
60.00
180.70
233.00
0.80
Waarom spreken politici in Ne
derland zich met betrekking tot de
ze ontwikkelingen niet duidelijker
uit? Hoe kunnen zij, terwijl zij de
relatieve teruggang van de conven
tionele gevechtskracht van de
NAVO aanvaarden, zich nu nog af
wachtend of afwijzend opstellen
ten opzichte van de modernise-
ringsplannen van de NAVO op ato
mair gebied? Een van de redenen
lijkt mij het groeiend verzet o.a. in
de kerken tegen de rol van massa
vernietigingswapens in het wester
se defensiesysteem. De roomska
tholieke vredesbeweging Pax
Christi heeft onlangs de bisschop
pen geadviseerd om zich te stellen
achter de IKV-campagne „Help de
kernwapens de wereld uit, om te
beginnen uit Nederland”. En in de
Nederlands Hervormde Kerk is een
krachtige stroming die zowel het
bezit als het gebruik van atoomwa
pens afwijst.
Het Belgische parlement her
dacht deze maand het 150-jarig
bestaan van België. Men deed
dat met een plechtige bijeen
komst in het Paleis der Natie,
het parlementsgebouw dat door
een park gescheiden wordt van
het hoofdstedelijk Koninklijk
Paleis. Op 10 november 1830
kwam hier het eerste Nationaal
Congres bijeen na de geslaagde
september-opstand tegen het
Hollandse gezag en de daarna
gevolgde scheiding tussen
Noord en Zuid.
Zoals bij andere gelegenheden
waar het anderhalve eeuwfeest van
de Belgische staat werd gevierd,
ontbrak de ware feeststemming.
Koning Boudewijn en de voltallige
regering 30 ministers en staatsse
cretarissen waren in vol ornaat
aanwezig, maar de leden van de
Vlaamse Volksunie en het Vlaams
blok ontbraken: die protesteerden
nog maar eens tegen deze Belgische
staat die zij het liefst uit elkaar zien
springen.
Nadat hij in Engeland was onderge
doken, verklaarde hij tegenover de
Britse pers dat vrijwel alle Russi
sche correspondenten in het buiten
land in meerdere of mindere mate
werkzaam zijn voor de Russische
geheime dienst, de KGB. Aangezien
Dzhirkhoelov zowel voor de KGB
als voor TASS heeft gewerkt, mag
worden aangenomen dat hij weet
waarover hij spreekt.
Opvallënd is zijn mededeling dat
de Russische correspondenten
slechts berichten aan Moskou door
geven waarvan ze verwachten dat
die passen in het politieke wereld
beeld van het Kremlin. Samen met
al het bovenstaande leidt dat onver
mijdelijk tot de conclusie dat de
hoogste Russische leiders wel be
schikken over een grote hoeveel
heid losse berichten en gegevens,
maar dat ze daarmee nog geen reëel
beeld hebben van wat zich buiten
hun wereld afspeelt.
Op 10 november 1917 beperkte de
toenmalige regering van de Sovjet-
Unie, die in een bloedige strijd was
gewikkeld met de witte legers van
de tsaristische generaals, de vrij
heid van drukpers. De oude bolsje-
wiki verklaarden dat het slechts om
een tijdelijke maatregel ging en er
is weinig reden om aan hun
oprechtheid dienaangaande te twij
felen. Sedertdien en zeker na het
aan de macht komen van Stalin
hebben de Russische leiders echter
nimmer de moed gehad de persvrij
heid in welke vorm dan ook te her
stellen] Toch zou dat gezien het
bovenstaande ook voor de mach
thebbers in het Kremlin voordelen
bieden.
Na het eerste debat over de be
leidsverklaring van de Vlaamse
deelregering ging de Vlaamse raad
zonder stemming naar huis. Ze ne
men noch zichzelf noch de Vlaamse
deelregering ernstig, concludeerde
een Vlaamse krant. Voormalig
voorzitter Hugo Schütz van de
Volksunie relativeerde als
overtuigd federalist: „De raad is
een namaakparlement, zoals ook de
ingezette federalisering van België
dubbelzinnig is”. En hij eindigde
met een duidelijk vraag: „Is dit het
resultaat van 20 jaar politieke ener
gie, van 65 jaar verbeten en vaak
hopeloze strijd van een handvol
Vlaminganten voor autonomie?”
BUREAU
Redactie en administratie
Lange Nieuwstraat 427 IJmuiden
postbus 18, 1970 AA IJmuiden
tel redactie 02550-15389
na kantoortijd 02208-3577
tel adm 02550-15437 en 16450
postgiro 273107
telex 41866
ADVERTENTIES
telefoon 023-31 90 53
GROENTJES
gerubriceerde advertenties, uitsluitend
telefoon 023 - 31 92 72
4x4^-
sSr:
■T
