Termiek moet groeien
in nieuw programma
Films Stuart Sherman
direct van uitwerking
Intensief en zangerig
spel bij cellist Perenyi
Franse schrijver
Gary overleden
NDT verandert
r
OE MEE EN WIN
IN DE NATIONALE RODE
KRUIS PUZZELSPELEN
MARATHON!
n
Rob Sipkes
Edelsmid
opleiding
aspiranten
f
I
Frans Halsmuseum met tentoonstelling over Haarlems interieur
1
i)
r
1
Cafetaria De Regenboog toch al verrassend
Suggestieve kracht in spel Theatre of Mistakes
Wisselend niveau NPO onder Miklós Erdelyi
Springplank opgeheven
f 1.OOO.OOO,-
Snïiw
ITj
19 8 0
13
DECEMBER
WOENSDAG 3
KUNST
(Van onze kunstredactie)
Verleden gekoesterd
7
r
COUPON
Exklusieve sieraden
Verander die koele
faktor tijd in ’n prettig
polshorloge. Persoonlijk
vormgegeven naar uw
eigen idee.
Bij Rob Sipkes!
Ontdek de andere
horloges bij
Rob Sipkes...
Z
A
Warmoesstraat 2-Haarlem
ca. 30.000 prijzen t.w.v.
meer dan
070-889272 Jag en.pacht
AMSTERDAM. In het Van
Goghmuseum werd dinsdagmid
dag het Groot Museumboek ten
doop gehouden. Het boekwerk,
dat als boek van de maand wordt
gepresenteerd, geeft een
overzicht van tal van musea in
ons land. Met de verschijning er
van is tegelijk de lang verwachte
Museumkaart geboren, want in
het Groot Museumboek is deze
kaart bijgevoegd. Officieel geldt
de Museumkaart per 1 januari
1981, maar de 167 musea die aan
deze kortingsregeling meewer
ken hebben besloten de nationale
Museumkaart officieel in het
weekend van 13 en 14 december
te introduceren en de kaart al
vanaf die datum te laten gelden.
De nationale Museumkaart is er
Willemien Oosterveld in de voorstelling Cafetaria De Regenboog bij Termiek.
f
Meubels en mensen van het Theatre of Mistakes in Homage to Morandi.
KO VAN LEEUWEN
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
Adres
Postcode
Woonplaats
(opgave voor toezending van belang)
AMSTERDAM. Voorwerpen vervullen op het toneel voornamelijk onder
geschikte functies. De aan beeldende kunst verwante performance art en
conceptueel theater geven attributen daarentegen meestel een belangrijke rol.
In het programma van de Amerikaanse kunstenaar Stuart Sherman en het
Theatre of Mistakes uit Engeland, dat deze week in Mickery te zien is, wordt
zelfs volledig de nadruk gelegd op voorwerpen en de relaties die zij kunnen
oproepen.
Op 13 en 14 december wordt daartoe het
zogenoemde Museumweekend gehouden.
Tal van musea doen dan iets extra’s. Het
Frans Halsmuseum in Haarlem heeft op
het laatste moment besloten een tentoon
stelling in te richten waarop een beeld
gegeven wordt van een Haarlems midden-
standsgezin van rond de eeuwwisseling.
Een en ander is mogelijk geworden door
een particuliere schenking aan het Histo
risch Museum Zuid-Kennemerland (in op
richting).
In het nieuwe programma presenteert
Sherman zich met korte films, een solo-
optreden Language, en het door hem ge
schreven 3=1 in een uitvoering door het
Theatre of Mistakes, dat ook met een
eigen bijdrage komt. Met zijn negen korte
Postgiro- of
bankrek. nr.
Voor zijn.solo-spectacle Language han
teert Sherman, al dan niet in gestileerde
vorm, ook veel van deze voorwerpen en
handelingen. Gegroepeerd rond de hoofd
voorwerpen revolver, oor, aardbol, ket
ting, en tijger levert zijn „taal door middel
van voorwerpen” toch niet altijd een inte
ressante monoloog op. Daarvoor presen
teert Sherman zijn Language te slordig en
geeft hij te weinig curieuze invalshoeken
aan.
Van de twee door het Theatre of Mista
kes gespeelde stukken is het niet Sher
mans 3=1 (a careful misreading), maar
hun zelf ontwikkelde Homage to Morandi,
die de meeste indruk maakt. De met dit
Toen Jo van der Steur in 1976 op 91-
jarige leeftijd overleed werd de woning in
die oude staat aangetroffen.
Op 13 december gaat de expositie open.
Dan zal ook de zilvercollectie van de Gro
te of St. Bavokerk, die zich in het Frans
Halsmuseum bevindt in verband met de
restauratiewerkzaamheden aan de kerk,
nog te bezichtigen zijn en er komen in dat
weekeinde speciale rondleidingen.
De tentoonstelling, die een zo compleet
mogelijk ingericht Haarlems binnenhuis
zal laten zien, wordt ingericht in het
nieuwbouwgedeelte van het Frans Hals
museum, op de begane grond.
Bij de (natuurlijk veel ongecompliceer
dere) fraai melodieuze en elegante muziek
van Hellendaal was er een grote eenheid
in musiceertrant, in orkestklank en in
beweging. Een statige ouverture, een lenig
allegro, een fraai wiegend affettuoso, een
pittig presto en een dansante borea kwa
men heel natuurlijk en zeer muzikaal uit
de verf. De gave soli van concertmeester
Gijsbert Beths illustreerden de zeer violis-
tische denkwijze van de componist die
zelf een zeer begaafd violist was en zich in
die kunst heeft bekwaamd onder leiding
van niemand minder dan de Italiaan Giu
seppe Tartini.
In het door dirigent Erdelyi nogal snel
opgezette allegro moderato van Saint-
Saëns’ symfonie bleek de synchronisatie
in het orkest al niet optimaal, iets wat nog
dikwijls het geval zou zijn in de volgende
snelle delen. De gehele opbouw bleef me
de daardoor steken in het aanduiden van
grote lijnen en in een (vooral in het laatste
deel) voortdenderend forte. Spektakel ge
noeg, maar een allesbehalve imponerende
aangelegenheid. Van werkelijk bezield
musiceren kon worden gesproken in het
poco adagio waar de strijkers hun muzi
kale lijnen prachtig profileerden tegeno
ver de rustige orgeltonen op de achter
grond (de orgelpartij werd door Jaap
Stork gaaf vertolkt).
AMSTERDAM. Mimeteater Termiek
is een nog niet zo lang bestaand gezel
schapje dat theatervoorstellingen maakt
welke vanuit de beweging zijn opge
bouwd. Dat is iets anders dan datgene
wat tot voor enkele jaren nog kenmer
kend was voor mime. Samen met groepen
als Waste of Time en bijvoorbeeld ook
Grifteater (hoewel dat meer vanuit dans-
begrippen werkt) zorgde Termiek op be
scheiden schaal voor werkelijk nieuwe
ontwikkelingen. Dat betekent niet dat de
voorstellingen van deze groep in hun
geheel zo opzienbarend zijn, maar be
paalde onderdelen of de concepten die er
gehanteerd worden zijn dat wel.
Dat laatste is ook het geval bij Cafetaria
De Regenboog, het jongste programma,
dat dinsdag in Shaffy voor het eerst als
voltooide voorstelling werd gespeeld. Er
wordt nauwelijks tekst gebruikt; Termiek
laat de beelden voor zichzelf spreken. In
een doorsnee koffiehuis, doch met de ge
sublimeerde bediening van het petit res
taurant dat van het betere genre wil zijn,
zien we een kok, een gerant en een ser
veerster in gestileerde bewegingen hun
werk doen. Een gast verschijnt en het spel
van bedienen en afrekenen kan op gang
komen. En dan begint Termiek amusante
verwarringen en rolwisselingen in te bou-
Vooral het suggereren van andere func
ties en normaal niet realiseerbare moge
lijkheden van de getoonde voorwerpen en
situaties komen goed over. Vliegtuigen,
schoenen, plakband, sport, op de grond
liggen en het op en neer bewegen van lift
en roltrap, komen met name vaak in
beeld.
Dat het oude interieur met compleet
toebehoren, zoals serviesgoed, keukenge
rei, meubels, kleding, zo goed bewaard
bleef en niet werd vervangen door nieuw,
is te danken aan mevrouw Jo van der
Steur, die als dochter van H. E. van der
Steur in het ouderlijk huis was blijven
wonen. Dóchter Jo koesterde het verleden
en veranderde niets, nadat haar ouders in
1942 waren overleden. Jo van der Steur
liet zelfs geen elektriciteit in de woning toe
en stromend water was er slechts op één
plaats in het huis aan de Kinderhuissingel
in Haarlem. De stoffering en de meubile
ring werden zorgvuldig in de staat gehou
den, waarin zij zich in 1942 bevonden.
Zelfs tot, en met de ouderlijke slaapkamer,
waar de kleren van haar ouders nog in de
kast hingen. Een krant op het nachtkastje
De Museumkaart geeft toegang tot 167
musea in ons land, mits deze is voorzien
van een speciaal zegel, dat vanaf 11 de
cember te koop is bij circa tweehonderd
musea en bij alle postkantoren. Voor per
sonen tot 26 jaar zijn de kosten drie gul
den. Wie ouder is dan 26 jaar en nog geen
65, betaalt vijftien gulden. Houders van
een 65+ pas betalen de helft.
Stuart Sherman, van oorsprong schrij
ver, raakte door contacten met de schil
derkunst geïnteresseerd in het compone
ren van relaties met voorwerpen. Sinds
1975 houdt hij zich bezig met het arrange
ren van voorwerpen binnen theaters. De
laatste twee jaar is hij op zijn Europese
toemees al in Mickery geweest met zijn
Portraits of Places en The Erotic.
(Van onze kunstredactie)
PARIJS. De Franse schrijver Romain
Gary heeft zich dinsdagavond doodge
schoten in zijn huis in Parijs. Volgens
betrouwbare kringen was Gary zeer gede
primeerd geweest door de raadselachtige
dood van zijn ex-echtgenote, de Ameri
kaanse actrice Jean Seberg, die in septem
ber vorig jaar dood in een auto werd
aangetroffen.
De in Rusland geboren Gary (zijn eigen
lijke naam was Romain Kavec) heeft een
aantal boeken en toneelspelen geschre
ven. Van zijn hand zijn onder andere
Tulipe, Le grand Vestiaire, Lady L, Joh-
nie Coeur, The Ski Bum, Chien Blanc en
wees het jaartal 1942 aan en was daar al
die jaren blijven liggen.
De schenking houdt een unieke verza
meling in, doordat het hier gaat om com
plete, vele jaren lang volkomen intact
gehouden huisraad en inboedel. Zelfs do
cumenten als kwitanties, belastingaansla
gen, rekeningen, verzekeringspolissen en
wat er maar in de papierwinkel van het
dagelijkse leven aan de orde komt, bleef
bewaard. Het gaat om het stoffelijk be
wijs van het leven van een Haarlemse
boekhouder en zijn gezin van 1895 tot
1920. De boekhouder heette Hermanns
Egbertus van der Steur, oudste zoon van
de Haarlemse kleermaker, aanspreker en
lijkbezorger, A. H. van der Steur.
DEN HAAG (ANP). Het Nederlands
Dans Theater (NDT) heeft zijn aspiran
tenopleiding veranderd. Dit houdt in dat
de afzonderlijke groep de Springplank
wordt opgeheven. De nieuwe opleiding
wordt geïntegreerd in het ensemble. Arlet-
te van Boven krijgt de leiding. De uit het
buitenland aangetrokken leider van de
afzonderlijke groep, Grandimir Pankov,
zal van tijd tot tijd als gastleraar aan de
nieuwe opleiding terugkeren.
Drie jaar geleden werd de Springplank
opgericht om de kloof te overbruggen
tussen de Nederlandse balletopleidingen
en het NDT. Deze formule heeft geen goed
resultaat opgeleverd. Slechts Yvonne Jor
dans, Laurina van der Vusse en Tony
Vandecasteele konden na twee jaar ver
volgopleiding de overstap naar het NDT
maken en Marly Knoben volgde een deel
van de sprinplank-opleiding voor zij vast
in het NDT werd opgenomen. Van de vijf
tweedejaars van dit seizoen zal niemand
worden aangenomen.
In de nieuwe opzet moeten bezwaren als
niet voldoende danstechnisch onderwijs,
worden ondervangen. De aspiranten zul
len minder voorstellingen geven. Ze krij
gen ook voor hen geschikte rollen in het
repertoire van het NDT om te kunnen
optreden als vervangers van zieken. De
afgestudeerde aspiranten krijgen, mede
omdat zij vertrouwd zijn met het repertoi
re, voorkeur voor een plaats in het NDT.
HAARLEM. Miklos Erdelyi, de Hon
gaarse dirigent die een maand geleden
uitstekende indrukken achterliet in het
Amsterdams Concertgebouw stond gis
teravond voor het Noordhollands Phil-
harmonisch Orkest. En, zoals hij in Am
sterdam het Radio Filharmonisch Orkest
direkt wist te bezielen met zijn energieke
en doelgerichte gebaren, zo werd het
NPO meteen in het juiste musiceerkli-
maat gebracht. Althans wat het Concer
to grosso no 2 van Pieter Hellendaal
betreft, want de na de pauze gegeven
Derde Symfonie van Camille Saint-
Saëns pakte heel anders uit.
Dick Couvée, directeur van het Frans
Halsmuseum en adviseur van het Histo
risch Museum Zuid-Kennemerland in op
richting, prijst zich gelukkig dat de attrac
tie van de ad hoe tentoonstelling over het
Haarlemse gezinsleven parallel kan lopen
met de presentatie van de Museumkaart
en het Museumweekend. Couvée: „De Ne
derlandse Museumvereniging (waarvan
Couvée voorzitter is, red.) heeft de realise
ring van die Museumkaart overgenomen,
met een garantie van CRM. Er komt een
aparte stichting Museumkaart. We zijn
ons er best van bewust dat er nu nog wat
oneffenheden aan de Museumkaart zitten,
zo vinden we het jammer dat de Amster
damse gemeentemusea niet meedoen,
maar in de toekomst zullen die schoon
heidsfoutjes moeten kunnen verdwijnen.”
Maar tegenover deze evenwichtige ver
tolking stond een in diverse voegen kra
kende realisatie van Saint-Saëns’ uitge
breide en veeleisende Derde Symfonie.
Dat was des te teleurstellender omdat
voor de pauze de solist van de avond,
cellist Miklos Perenyi, voor dusdanig
grandioos spel had gezorgd dat de weer
klank daarvan een flinke dosis inspiratie
zou moeten hebben opgeleverd.
op een briefkaart plakken f 0.45.
óf in een geopende envelop stoppen: t 0.50 postzegel.
Ja, ik doe méé met de NATIONALE RODE KRUIS IW
PUZZELSPELEN MARATHON!
Stuur mij het tijdschrift MARATHON' GRATIS toe
Naam mevr /heer
Derde concert in de serie A van het
Noordhollands Philharmonisch Or
kest. Dirigent: Miklos Erdelyi. So
list: Miklos Perenyi, cello. Program
ma: Hellendaal. Haydn, Saint-
Saëns. Concertgebouw Haarlem, 2
december 1980.
Stuart Sherman The Theatre of
Mistakes. Negen korte films van
Sherman; Language, twaalfde solo-
spectacle van Sherman; 3=1 (a care
ful misreading) geschreven door
Sherman en uitgevoerd door Mi
chael Greenall en Fiona Templeton:
Homage to Morandi, uitgevoerd en
ontwikkeld door Anthony Howell,
Julian Maynard en Peter Stickland
van the Theatre of Mistakes.
Mickery Amsterdam, 2 t/m 6 de
cember 1980.
Er bestond bij veel musea nogal wat
angst voor recetteverlies. Couvée: „Daar
over zijn we nog heel onzeker. De schat
ting is dat zoiets praktisch rond zal ko
men. Elk museum dat zo’n kaart verkoopt
krijgt daar zelf één gulden van. Verder
komt er een speciale verdeelsleutel voor
de verdere opbrengst, die onder de musea
die meedoen verdeeld zal moeten
worden.”
Voorstelling: Cafetaria De Regen
boog. Groep Koöperatieve Vereniging
Mimetheater Termiek. Vormgeving
Bear Capron. Spelers Adri Verbeme,
Carel van der Linde, Frits Kampinga,
Teun Luijendijk en Willemien Ooster
veld. Amsterdam, Shaffytheater, 2 de
cember 1980.
De Nederlandse musea te samen heb
ben in 1979 (jongste cijfers) een bezoeker
saantal geregistreerd van 13,5 miljoen.
Deze cijfers vertonen in de periode 1976-
1979 aanvankelijk lichte dalingen en in
het laatste jaar een lichte stijging. Een
reden hiervoor is niet aan te wijzen, al zijn
grote tentoonstellingen van invloed op
plotselinge veranderingen de
bezoekersaantallen.
ALS DEELNEMER ONTVANGT U3x PER
JAAR HET EXCLUSIEVE TIJDSCHRIFT
"MARATHON" GRATIS THUIS.
Stuur onderstaande coupon naar:
Nederlandse Rode Kruis,
Postbus 30427,
2500 GK 's-Gravenhage
Telefonisch aanvragen:
Ook de Nederlandse Spoorwegen heb
ben besloten op de museum-activiteiten in
te springen. Er is een NS-folder versche
nen waarin staat hoe je per openbaar
vervoer bij elk museum in ons land kunt
komen.
Zoals gezegd waren de verrichtingen
van de cellist Miklos Perenyi, evenals diri
gent Miklos Erdelyi afkomstig uit Honga
rije en al op veel internationale podia met
succes opgetreden, van het allerhoogste
niveau. Het celloconcert in C groot van
Joseph Haydn bood hem volop de moge
lijkheden om zijn prachtige loonvorming
en zijn instrumentale beheersing te etale
ren. Intensief spel dat altijd zangerig bleef
en imponerend gaaf, misschien voor zo’n
concert van Haydn een tikkeltje te roman
tisch. Waarschijnlijk een solist die het
beste tot zijn recht zou komen in een groot
19e-eeuws werk? Deze gedachte werd on
middellijk gelogenstraft bij Perenyi’s toe
gift, een gedeelte uit de solosuite in C
groot van Johann Sebastian Bach. Zo veel
puurheid en evenwichtigheid kan alleen
een allround kunstenaar opbrengen.
GEMMA COEBERGH.
stuk in Mickery debuterende groep brengt
drie mannen op het toneel, die zich met
het verplaatsen van kasten, stoelen en
koffers bezig houden. Elk heeft daarbij
zijn eigen artikel. Conversatie en gedrag
van de mannen is volledig op de composi
tie van de voorwerpen afgestemd, want de
voorwerpen, dóór draait het om. In een
continu repeterende scène, gaan zij zich
steeds meer met hun kasten, stoelen en
koffers vereenzelvigen. Ze nemen hun
plaats in, lijken zelf vervangen te worden
door de voorwerpen. Het eerbetoon aan
de filmer Morandi, befaamd om zijn com
posities van stillevens zonder verhalende
details, levert een boeiend schouwspel op
van sterke, suggestieve kracht.
JAN BAART
wen, zodat het geheel iets van een span
nend droomspel krijgt. Aan het slot wordt
alles weer als bij een film op z’n plaats
terug gedraaid.
Intussen zijn er tal van spannende din
gen gebeurd, is er aantrekkelijk visueel
theater geleverd, ook al gingen er tijdens
deze eerste echte voorstelling nog wel veel
dingen mis. Er wordt vooral in het begin
nogal strak met allerhande voorwerpen
gejongleerd en gestoeid en juist in zo’n op
strakke op stijl gerichte voorstelling moe
ten die manipulaties kloppen. Maar over
het algemeen wordt er met grote souples
se gespeeld en maakt Termiek uitstekend
gebruik van de beschikbare toneelruimte.
Soepele acrobatiek zijn de spelers verder
van dienst bij vaak verrassende fysieke
toeren. Met wat oefenen op handigheidjes
kan de voorstelling beslist aan kracht
winnen.
films levert Sherman een zekerder en ook
duidelijker werkstuk dan met zijn theate-
roptreden. De filmische beeldgrappen,
meestal simpel van opbouw en direct van
uitwerking, hebben een sterk associatief
werkend, meestal humoristisch getint
effect.
