Aantrekkelijk
Kunstenaars in
procédé bij Les
Bouches Bées
Kunstraad acht
Talking Heads, anders en toch toegankelijk
Amerika9s Hoop in bange dagen
Zelfverzekerdheid houdt
actie tegen
aantasting BKR
begroting CRM
te minimaal
Ischa Meijer overeind
Volledige huisraad als reconstructie op tentoonstelling in Frans Halsmuseum
Filmregisseur
Pagliero overleden
Museumjaarkaart
toch gratis
voor CJP’ers
Izzy M. als theaterprogramma te mager
:LS
18
DECEMBER
VRIJDAG
1 2
1 9 8l0
KUNST
19
>NS
is
or
3
drijf
en
aan
en
en
HAARLEM. „De Haar
lemmer kocht zijn bolhoe
den bij Prinsen in de Grote
Houtstraat, de beste en de
duurste. Als je bij Prinsen
kwam, ging hij na je hoofd
even aandachtig bekeken
te hebben, een hoed halen
en zei dan meneer, dit is uw
hoed en dan was het ook zo.
Je kon wel een andere ne
men, maar dan was het de
verkeerde. Je moest dus om
mee te kunnen doen een
hoed van Prinsen hebben
en een pak van Van der
Steur. Die was minstens
tweemaal zo duur als de
andere kleermakers en
kreeg zijn stoffen direct uit
Harris en de Shetland Ei
landen en uit Ierland”.
-
'MM
500
Leden van de BBK voor het pand
500
750
500
000
.000
.500
.250
JAN BAART
IBS
KO VAN LEEUWEN
van
merk
HEID
l
(Van onze kunstredactie)
David Byrne: intuïtieve manier van componeren.
(Foto Lex van Hossen)
l
KO VAN LEEUWEN
JOHN OOMKES
I
3
der jaren bewaard bleef.
beeld bestaan van een gezinsleven. se bezittingen, snuisterijen en tast-
gen
uur.
zijn
250
000
950
500
500
500
500
500
500
500
500
750
750
750
000
300
900
750
.750
.500
heel tegemoet komt aan de wens van de
Kamer.
Het protest richt zich overigens ook op
een andere maatregel van de regering,
die ontkoppeling van inkomen en werk
in de BKR beoogt. Volgens de kunste
naars wordt hierdoor hun rechtszeker
heid aangetast en ontstaat een vorm van
onaanvaardbare censuur.
Via Roberto Rossellini kwam hij in con
tact met het neo-realisme. Deze Italiaanse
regisseur gaf hem de hoofdrol in zijn
beroemde film Rome, Open Stad, waar
door Pagliero internationale bekendheid
kreeg. Vervolgens speelde hij in L’Altra
van Bragaglia, Les Jeux sont faits van
Delannoy en Dede d’Anvers van Allegret.
Daama ging Pagliero als regisseur wer
ken in Frankrijk waar hij in 1947 was
gaan wonen. Onder zijn leiding werden ae
films La Nuit porte conseil, Un Homme
marche dans la Ville, La Rose rouge, Les
Amants de Bras Mort, La Putain respectu-
euse en Chéri Bibi vervaardigd.
PARIJS (DPA). Een van de voor
mannen van het Italiaanse neo-realisme,
de acteur en regisseur Marcello Pagliero,
is na een langdurige ziekte in Parijs
overleden. Pagliero die in 1907 te Londen
werd geboren, had een Italiaanse vader
en een Franse moeder. Zijn filmloopbaan
begon hij als medewerker bij het nachro-
niseren van Amerikaanse en Britse films.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. De Raad voor de Kunst
vindt dat CRM onnodig de kunstensector
stabiliseert op een minimumniveau. De
kritiek op het ministerie is verpakt in een
advies voor de ontwerpbegroting 1981
van het departement. De Raad consta
teert dat er voor de kunsten voor volgend
jaar zes percent meer is uitgetrokken dan
voor 1980, waarmee de stijging achter
blijft op die van de gehele rijksbegroting.
„Het is echter niet de tijd om de kun
stensector te stabiliseren op een mini-
Het uitgangspunt voor dit omkerings-
concept komt voort uit de visie dat het
wereldbeeld van de mens (bewust er. on
bewust) wordt gelimiteerd, als een conse
quentie van het verblijf op een gegeven
vaste plaats (De boeken van Carlos Casta
neda hebben bij deze visie gediend als
inspiratiebron). Een zoekende, zich steeds
vernieuwende mens komt steeds in een
nieuwe cyclus terecht, ook wel met een
beperkt beeld, maar de veranderende in
valshoek maakt dan toch een grote diepte
van waarneming mogelijk.
500
750
750
D00
750
750
250
950
500
500
000
D00
000
500
<vag-
1.000
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. Leden van de Be
roepsvereniging van Beeldende Kun
stenaars (BBK) hebben gisteren gedu
rende enkele uren het directoraat voor
sociale voorzieningen van het ministe
rie van sociale zaken gehuisvest. Onder
deze afdeling van het departement res
sorteert het beleid ten aanzien van de
Beeldende Kunstenaars Regeling. De
BBK ging tot bezetting over uit protest
tegen de dreigende aantasting van deze
regeling, waarbij kunstenaars van ge
meenten geld krijgen uitgekeerd als te
genprestatie voor ingeleverde kunst
werken.
■eerd
OOR
.500
.500
i.OOO,-
Mator
.000,-
I KRG
I
Voorstelling: Izzy M. Theaterpro
gramma van Ischa Meijer. Spelers
Ischa Meijer en Marianne Copèz. Pro-
duktie, regie en decor Bram Vermeu
len. Teksten Ischa Meijer. Choreogra
fie Hans van Manen. Muziek Jakob
Klaassen en Thé Lau. Techniek Paul
Stam. Première 12 december 1980,
Theater De Balie, Amsterdam. Daar
nog te zien op 12, 13, 18, 19 en 20
december. Aanvang alle voorstellin
gen 24.00 uur.
Bijna tegelijkertijd met de bezetting
van sociale zaken werden donderdag
middag door ongeveer 1000 kunstenaars
op andere plaatsen in de residentie
BBK-acties uitgevoerd. Zo werden on
der meer demonstraties, gehouden in het
Haagse Gemeentemuseum en het Mau-
ritshuis, die alle een zachtaardig karak
ter hadden, ’s Middags om één Uur
overhandigde een BBK-delegatie onder
leiding van BBK-voorzitter Henk Rijzin-
ga op het Binnenhof een petitie aan het
CDA-Tweede-Kamerlid mevrouw Dien
Cornelissen, voorzitter van de vaste
commissie van CRM. Zij zegde toe de
kwestie in de commissievergadering van
volgende week woensdag te behandelen.
AMSTERDAM. De Amerikaanse
rock zit op een onthutsende wijze in het
slop. Nieuwe initiatieven om de muziek
elan te geven of andere mogelijkheden op
muzikale haalbaarheid te onderzoeken
lijden vrij vaak schipbreuk vanwege het
behoudende karakter waarmee veel pro
grammamakers bij Amerikaanse radio
stations te werk gaan. Een van de weini
ge, hoopgevende uitzonderingen op de
regel betreft de Newyorkse band Talking
Heads, een geestekind van ene David
Byrne die de laatste twee jaar in toene
mende mate steun krijgt bij zijn grens
verleggende wijze van werken van de
Engelse musicus Brian Eno.
2_- doordat ze nog zo compleet bijeen-
nig gekoesterde gewone dagelijk- gebleven zijn, haast opdringerig
De werkwijze doet avantgardistisch
aan, maar het resultaat is er niet minder
toegankelijk om. Byme en Eno creëren zo
unieke, feestelijke en dansbare muziek
met een voortdurende puls, die in concert-
vorm nog aan kracht en vooral aan funky
ritmiek wint. In de muziek tekent zich
daarbij met name een sterke voorliefde
voor zwarte muziek en zelfs directe afro-
invloeden af, die geen moment vervelen.
De Heads hebben hun bezetting voor deze
tournee tot negen man uitgebreid en ste
ken elke funkband in accuratesse dankzij
die gemengd-raciale bezetting naar de
kroon.
Ik vond dit concert waarop vrijwel al
het materiaal van Remain in Light, alsme
de veel van de albums Fear of Music en 77
Gewoonten laat men zien als ingeslopen
karikature handelingen. Door de gewij
zigde invalshoek die men in de voorstel
ling hanteert (met dhet omkeringsmecha-
nisme) wordt dat goed duidelijk gemaakt.
Bij een andere kijk ontstaat dan ook een
andere waarde in de beoordeling van ge
drag en houding. Les Bouches Bées zegt
ervan: „Als je iedere handeling verricht
alsof het je laatste was, krijgen leven en
dood de plaats die ze verdienen.”
HAARLEM. Hoewel het er aanvan
kelijk naar uitzag dat houders van een
Cultureel Jongeren Paspoort (CJP) in
1981 een behoorlijk bedrag zouden moe
ten bijbetalen om musea te kunnen be
zoeken, komt de zojuist ingestelde Mu
seumjaarkaart gratis voor hen ter be
schikking. De kaart, die recht geeft op
gratis toegang tot zo’n 170 musea in den
lande, is ingesteld om de wirwar van tot
dusverre bestaande kortingsregelingen
te saneren.
Met geestdriftige brutaliteit werpt Ischa
Meijer zich in de ring en een zekere Ma
rianne Copèz treedt daarbij op als zijn
„verzorgster”. Marianne is een lilliputter
en dat heeft vanzelfsprekend een thea
traal effect. Haar aandeel is niet veel meer
dan wat lilliputterclowns gewoonlijk in
een circus ten deel valt. Ze treedt haar
publiek tegemoet met de moedige agressie
van iemand die zich geen eigenwaarde
laat ontnemen. Ze is innemend door een
schalkse presentatie.
Ischa Meijer, eertijds een toneelcriticus
die met zijn sardonische recensies de va
derlandse toneelwereld trachtte te sane
ren, gedraagt zich als een schooljongen
die wil laten zien wat hij kan. Al moppen
vertellend, meestal flauwe, komt hij de
avond door en bij uitschieters bereikt hij
een aantrekkelijke stijl van optreden die
een mengeling lijkt van die van Freek de
Jonge en Koot Bie, soms met een tikje
Paul van Vliet-accent. Meijer spaart niets
en niemand, ook zichzelf niet. Hij lijkt z’n
zwakte en z’n kracht te kennen en exploi
teert ze beide.
Wie Meijers journalistieke aanpak een
beetje gevolgd heeft, weet dat er harde
humor te verwachten is, wanneer hij zich
in het theater manifesteert. Hjj kneedt
zijn gezin 1890-1920, die vanaf ko
mende zaterdag in het nieuw-
bouwgedeelte van het Frans Hals
museum te bekijken is. De volledi
ge huisraad, compleet met kwitan
ties en oude rekeningen als papie
ren getuigen van herkomst en
rechtmatig bezit, van het rond de
laatste eeuwwisseling levende ge
zin H. van der Steur biedt, zich hier
aan en neemt de toeschouwer zon
der enige moeite vele decennia
mee terug in de tijd.
Hoe kon een complete inboedel
van rond de eeuwwisseling tot nu
toe bijeen-blijven?
Het antwoord is op deze unieke
nieuwsgierig makende tentoon
stelling op tekstpanelen aange
bracht. In de herfst van 1976 viel
een alleenstaande vrouw in haar
huis aan de Kinderhuissingel in
Haarlem van de trap. Deze vrouw
is de 91-jarige Jo van der Steur, de
dochter van Herman en Cato van
der Steur-Meyer, om wier huis
raad het op de tentoonstelling
gaat. Jo wordt opgenomen in een
ziekenhuis en overlijdt. Bijna heel
haar leven heeft zij dan in haar
huis gewoond. Eerst samen met
haar ouders en haar eerder gestor
ven broer Henri. Na de dood van
haar ouders in 1940 en 1942, bleef
Jo alleen in het huis achter en
vereenzaamde. Van alles wat
nieuw was moest zij niets hebben
en zo hield zij de ouderlijke wo
ning haar leven lang in de meest
oorspronkelijke staat. De staat
waarin deze zich bevond nadat
haar moeder in 1942 overleed. En
zo bleef er een uniek stoffelijk
Een bijna macabere getuigenis ^are herinneringen, die nu juist
van vervlogen levens. Lang en in- doordat ze nog zo compleet bijeen-
De BBK is tot bezetting overgegaan uit
protest tegen de dreigende aantasting
van de „contraprestatieregeling”, zoals
de BKR ook wel wordt genoemd. Beel
dende kunstenaars krijgen volgens deze
regeling van gemeenten geld uitgekeerd
als tegenprestatie voor ingeleverde
kunstwerken.
Tot nu toe kunnen de gemeenten deze
uitkeringen bijna geheel bij het rijk (so-
Tentoonstelling: Uit het leven
van een Haarlemse boekhouder
en zijn gezin 1890-1920. Frans
Halsmuseum. Van 13 december
1980 t.m. 15 februari 1981.
niet zoals het hoorde. Daarvan ge
tuigt een fraai geschreven dag
vaarding, gedateerd 29 juli 1905.
De tekst van de beschuldiging:
„als bestuurder van een rijwiel
daarmede gereden heeft op een
openbaar voetpad, gelegen aan
den Dreef en Hertenkamp”.
Verder hangt er in de „fietsvitri-
ne” een fietskaart van Zuid-Hol-
land en Utrecht. Er zijn diverse
gebruikte fietslantaarns: carbid,
kaarslantaam en een voor olie. Er
ligt een huisje van karton dat talk-
poeder voor de binnenbanden be
vat en ook een metalen buisje
„Orion Vlokkengrafiet” als ket-
tingsmeer. Verder een slot, waar
aan nog een prijskaartje in ver
geeld handschrift, en een oliespui-
tje. Jacques Philip Henri moet zijn
fiets bereden hebben zoals nu de
paardenliefhebber zijn ros van
vlees en bloed, want hij droeg zelfs
manchetknopen met de beeltenis
van een fietser erop. Ze zijn be
waard gebleven, ze liggen er bij.
Te veel om op te noemen getuigt
op deze merkwaardige snuffelten-
toonstelling van een vervlogen ge
zinsleven. Een expositieruimte,
die er tijdens de inrichting uitzag
als een veilinglokaal. Huisraad die
eertijds keurig en net was, maar
nauwelijks een opzienbarende
waarde vertegenwoordigde, doch
die nu een door nostalgie opge
krikte waardestijging heeft onder
gaan.
Beginnend bij de ouderdom, met een
exposé van elkaar ondersteunende oudjes
die plotseling door groeistuipen
overmand kleren en sokken laten vallen
voor een jongere levensfase, kruit de
voorstelling Isngzaam naar het prille be
gin toe, de jeugd als nulpunt om met
nieuwe dingen te beginnen.
De ,,fietsvitrine", voorbeeld van pijnlijke preciesie waarmee alles in de loop
(Foto Ron Pichèl)
de zinloosheid van het aardse be
staan aangeven.
Toen na de dood van dochter Jo
dé woning in gezelschap van een
UTRECHT. - Het gebeurt meer dan
eens dat een choreograaf of toneelschrij
ver een groeiproces van pril begin tot
volle wasdom (van welk persoon of gege-
van dan ook) als uitgangspunt neemt
voor een choreografie of theaterstuk. Het
omgekeerde, het terugdraaien van de le
vensfilm beginnend bij het eind en eindi-
gend bij het begin, komt niet zo vaak
voor. De Brusselse groep Les Bouches
Bées (de geopende mondem) kiest wèl
voor die ongebruikelijke aanpak in Ode
Octopode.
Net zo min als je thans bij Talking
Heads van een normaal groepsverband
kunt spreken, valt ook geen duidelijke
songstructuur te ontdekken in het werk
dat Brian Eno en David Byme als een
soortement veredelde geluidstechnici sa-
menstellen. Voorheen stonden de Heads
wel als een echte band bekend, traden zij
ook als een nogal dwangmatig kwartet in
1977 in Amsterdam op, maar de greep van
Byme op het gebeuren is versterkt als
gevolg van zijn buitengewone wijze van
opnemen en construeren van muziek.
Concert: Talking Heads, B-52’s en Pearl Harbour and the Explosions in de Jaap
Edenhal.
Amsterdam, 11 december 1980.
De Edenhal danste op zijn muziek tot
diep in de nacht, waar het eerst aan werk
elijke inspriratie bij The B-52’s en Pearl
Harbour and the Explosions had ontbro
ken. Een zoveelste bewijs voor de uitzon
deringspositie die Byme inneemt in het
Amerika van vandaag.
te beluisteren was, een van de beste optre
dens, zo niet het beste dat ik tijdens het
lopende concertseizoen mocht meema
ken. De verbeten introvertie heeft bij de
nóg altijd subliem zingende Byme niet
voor niets plaatsgemaakt voor een bijna
ongeremde feestelijkheid, waarmee hij
anders dan vroeger een wisselwerking
met zijn publiek kan opbouwen.
ciale zaken) declareren. Met ingang van
1 januari 1981 moeten zij door een wijzi
ging van het Financiële Verhoudingsbe-
sluit van binnenlandse zaken echter 25
procent zelf bekostigen, waardoor de
kunstenaars vrezen dat vooral de kleine
re gemeenten die als slecht bij kas zijn
de Beeldende Kunstenaars Regeling niet
meer zullen uitvoeren.
De' Tweede Kamer heeft onlangs een
motie aangenomen van de PvdA, die er
op gericht is dat de kunstenaarsregeling
voorlopig ongemoeid wordt gelaten. Er
is echter nog altijd geen uitvoering aan
deze motie gegeven. De BBK eist daar
om dat het kabinet zich nog vóór het
kerstrecès over de kwestie buigt en ge-
Les Bouches Bées, Brussel: Ode Oc
topode. Uitvoering: Daniel Edom,
Martine Godat, Marie-Rose Meysman,
Nicole Mossoux, Jean-Louis Sbille,
Frangoise Suleau, Alexandre Wanj-
berg. Belichting: Edgard Hauté. Mu
ziek: Egberto Gismonti, Johann Se
bastian Bach, rituele klanken Midden
Afrika. Regie: Kevin Broman. Idee,
mise en scène, samenstelling geluids
band en directie ensemble: Diane
Broman.
De Blauwe Zaal, Stadsschouwburg
Utrecht, 10 december 1980.
Bij het afluisteren van verscheidene op-
namesporen tegelijkertijd vallen hem dan
overeenkomsten en contrasten op waaruit
uiteindelijk de rol voor een instrument
wordt afgeleid. Bij de Heads ftmctioneert
ristrumentarium als een geluidvoortbren-
gend voorwerp in plaats van als een zich
aan melodieuze en harmonieuze wetten
aangepast instrument. Door zich te beper
ken in akkoordenkeuze en tempivariatie
ontstaat een voortdurende stroom van ge
jaagde muziek, waarin elk signaal even
Y^grijk is en werkelijk geen enkel in
strument dominant is aan de ander.
Byrne laat zich bij het vervaardigen van
zijn muziek leiden door zijn intuïtie, niet
door een schematische wijze van compo
neren of een duidelijke structuur. Het
duidelijkste resultaat van zijn huidige
werk siert het album Remain in Light, dat
als een van de beste releases van 1980 te
beschouwen valt. Byme duikt in de studio
met vaak niet meer ideeën dan wat aan
zetten voor riffles, die hij eerst met de
basisinstrumenten bas en percussie in een
groot aantal verschillende versies
opneemt.
Bovenstaand citaat van A.
Prins, geleend door Wim Vogel
voor zijn artikel Schrijvers over
Haarlem na 1900 (Jaarboek Haer-
lem 1976) geeft een indicatie over
een soort Haarlemmer in een be
paalde tijdsperiode. Een midden
klasse Haarlemmer met een be
paalde culturele belangstelling,
zou je kunnen zeggen. Zo iemand
moet ook een zekere Herman van
der Steur geweest zijn, die van
1856 tot in 1940 in de Spaamestad
leefde. In elk geval: hij kocht z’n
hoed bij Prinsen en liet z’n kos
tuum bij Van der Steur maken, die
het gemak diende de mens
van de familie was. Hoe nu zo’n
gezin leefde, valt op te maken uit
de tentoonstelling Uit het leven
van een Haarlemse boekhouder en
mumniveau. De Raad vraagt om een poli
tieke herwaardering van de kunsten”, zo
staat in ht advies dat deze week werd
gegeven. Het adviescollege wijst de minis
ter op de geringe groei van het budget in
de afgelopen jaren en het ontstaan van
een zeer gevarieerd aanbod.
zijn humor dan ook sadistisch grof met
opdringerig sarcasme. Soms levert dat
uitstekende momenten op, maar meestal
haalt Meijer niet het niveau dat hij met
meer zelfkritiek wellicht zou kunnen be
reiken. In grote vrijmoedigheid heeft hij
in elk geval laten zien een zelfverzekerde
‘persoonlijkheid te bezitten en hij beweegt
zich uitstekend. Het is die zelfverzekerd
heid die hem overeind houdt. Ook als er
iets falikant mis gaat, zoals vannacht bij
de première. Maar het geheel blijft te
mager om als een universeel geslaagd
theaterprogramma te kunnen worden
aangemerkt.
Het verrassende procédé heeft zonder
meer bijgedragen tot de aantrekkelijk
heid van de voorstelling. Toch zijn er los
van de theatrale vorm ook wel een aantal
boeiende scènws te bewonderen in het
gedanste en gespeelde programma, uitge
werkt door de zeven spelers zelf onder
leiding van de Amerikaanse Diane
Broman.
AMSTERDAM. -1 „Nu gaat zijn grootste wens in vervulling: een podiumcarrière,”
staat er te lezen op het velletje personalia dat verstrekt werd bij de eerste theaterpro-
duktie van Ischa Meijer. Óf het werkelijk op een echte carrière zal uitlopen moet de
tijd leren, maar Meijers programma Izzy M. mag dan enkele grappige momenten
opleveren, veel meer dan grove verjaardagslol of goed uitgewerkte bruiloftsketches is
het niet.
-
Stille getuigen van een vervlogen gezinsleven
Tot nog toe konden CJP’ers op vertoon
van hun paspoort gratis musea bezoeken.
Tot eind deze maand blijft die situatie van
kracht. Vanaf 1 januari gaat de Museum-
jaarkaart in. Deze kortingskaart is een
gezamenlijk initiatief van het ministerie
j van CRM en de Nederlandse Museumve
reniging. Na overleg met de vereniging
CJP kon bereikt worden dat paspoorthou-
j ders volgend jaar niet voor museumbe-
zoek hoeven bij te betalen.
buurman en een ver familielid
werd opengemaakt, moet het zijn
geweest alsof men de drempel
naar een andere tijd overstapte.
Foto’s, op de tentoonstelling aan
wezig, geven een beeld van de ge
conserveerde staat, waarin het
woonhuis werd aangetroffen. De
tijd had er stilgestaan, te midden
van het jachtige leven van de jaren
zeventig.
Dat de inboedel en de door ou
derdom curieuze personalia nu op
een tentoonstelling bijeen zijn, is
vooral ook te danken aan een tes
tament, waarin stond dat inboedel
en huis, vermaakt werden aan het
Fonds De Haas, een ondersteu
ningsfonds, waarvan het gezin
Van der Steur in moeilijke tijden
regelmatig geldelijke steun ont
ving. Het Fonds De Haas nu,
schonk een deel van de inboedel
aan het Historisch Museum Zuid-
Kennemerland i.o. en de persona
lia gingen naar het familielid.
Schenking, personalia en docu
menten zijn nu bijeen in het Frans
i Halsmuseum, dat onder leiding
van Els Vogel de mogelijkheid
schiep voor een geëxposeerde re
constructie van een gezinsleven.
Het is onvoorstelbaar hoe ang
stig compleet deze reconstructie
eruit ziet. Om een illustratief voor
beeld te geven: er is een aparte
kleine vitrine gemaakt van de toe
behoren van de fiets van Jacques
Philip Henri van der Steur. De
zoon kocht zijn rijwiel in 1906 bij
de Fa. D. P. Graaff, waar zijn
vader werkte. De kwitantie hangt
er. Het was een dure fiets: 140,-
en dat in 1906. Twee jaar had de
zoon er kennelijk voor gespaard,
want hij kwam in 1904 van school.
Hij had al eens eerder gefietst en
van Sociale Zaken in discussie met politieagenten.
