Meeuwen
heersen
in havens
lokatie
Restaurant zonder klanten
Rooswijk:
Tatort-
I
4B i
B
7
WOENSDAG 24 DECEMBER
1980
IJMOND
6
Crisis
Tekst: Eli Vlessing en Jaap Sluis
Foto’s: Paul Vreeken
Vormgeving: Kees Kolenbrander
Stilte
IJMUIDEN. Hoogovens
heeft zijn personeel naar huis ge
stuurd. Een lang kerstverlof.
Maandag werd een begin ge
maakt met de afslanking van de
personeelsbezetting. Vandaag,
woensdag, wordt het staalbedrijf
nog bemand door een minimum
aan mankracht. Circa 2000 men
sen zijn, verdeeld over drie ploe
gen, belast met het onderhoud
van de meest vitale bedrijfson
derdelen. Dat zijn de nog in be
drijf zijnde twee hoogovens, de
walserijen en de oxystaalfabriek.
Bijna 16.500 werknemers zijn
thuis. „Genieten” werktijdver
korting, beter bekend als WTV.
Mig
KW
tief
Het is stü bij Hoogovens
Hoogovens verwachtte in 1980 een pro-
e be-
Bij de foto's:
Het is doodstil in de fabriekshal
De ertstransportbanden staan stil
Kantine, een oase van rust
Een werkzoekende kwam aan een geslo
ten poort
iek
fan
ins
lak
lat,
in
aar
De uitgestorven hal van het verwer
kingsbedrijf Rooswijk doet onwillekeurig
denken aan een lokatie voor een doorsnee
Tatort-moord. Met moeite vallen in het
duister de stapels staalplaat en de machi
nes te ontwaren. Ergens aan de zijkant
branden een paar lichten. De kantoren
zijn onbemand, alle deuren staan wagen
wijd open. Op de mededelingenborden
hele series circulaires over de stand van
zaken met betrekking tot Rooswijk. Zowel
de directie als de vakbonden en onderne
mingsraad weren zich geducht Hier en
daar heeft een enkeling de stencils van
commentaar voorzien. De buitenlandse
werknemers zijn niet vergeten, de berich
ten zijn vóór hen vertaald en apart opge
hangen.
In de hal waar het uiteindelijk allemaal
gen. In keurig blokletterschrift is daar
met een stevige inktstift op geschreven
dat men zich voor „toegang” naar de
hoofdingang moet begeven. „Van 21 de
cember tot en met 4 januari” blijven „ach
terdeuren” op slot. Dat geldt ook voor de
minder gebruikelijke toegangen tot de
buitenterreinen. Met stevige kettingen en
dito sloten zijn de hekken vergrendeld. De
belendende hokjes van de bedrijfspolitie
zijn verlaten glazen huisjes. Langzaam
maar zeker ebt het bedrijfslawaai weg. De
stilte wint terrein.
Nog nooit in het ruim zestigjarige be
staan van de staalgigant Hoogovens werd
op zo’n ingrijpende schaal het mes in de
om begonnen is, staan partijen staalplaat
keurig geordend in het gelid. Sommige
zijn al bewerkt, andere moeten nog van
Het uitzicht wordt al even
zeer bepaald door de rust
;er,
jok
rad
in
rijn
de
oot
?el-
>ok
vas
ijk
en
23-
VD
WR
M 27
:30,0;
lop
Jog
15
nm
1
t te
zen
lur
*vr.
Ier,
In die produktieafdelingen van het be
drijf kunnen de vuren niet helemaal wor
den gedoofd. Daar moet de zaak op een
laag pitje doordraaien omdat het fabrica
geproces van staal dat vereist. Zodra de
vloeibare massa zou zijn gestold betekent
dat dat de staalfabriek opnieuw moet
worden opgestart. Een proces dat ettelijke
weken in beslag neemt voordat er sprake
is van feitelijke produktiviteit.
Maar buiten de fabrieksgebouwen waar
het staalfabricageproces „slow motion”
doordraait, wint de stilte terrein. Locomo
tieven en andere transportmiddelen wor
den op de daarvoor bestemde plekken
geparkeerd. Half afgeladen wagons met
rollen plaatstaal en bundels staaf- en
draadprodukten staan op rangeerterrei
nen en langs verlaten kaden. Laad- en
loswerktuigen blijven ongebruikt. Kraan
drijvers hebben de gieken van hun kranen
op „stormstand” gezet en hun cabines
verlaten.
maar bij het binnengaan
blijkt dat er niets te bele
ven valt. Afgedekte type
machines, te netjes opge
ruimde bureaus en planten
die lijken te genieten van
de afwezigheid van siga-
retterook. Tegen lunchtijd
is het in het bedrijfsrestau
rant muisstil. De Marsen
en Nutsen liggen netjes
naast elkaar in het gelid,
stapels kopjes en schotels
zijn afgedekt met hand
doeken en de tafeltjes
staan er onaangeroerd bij.
Een plotseling gearriveer
de werknemer verstoort
even de rust in het restau
rant. De man haalt een be
kertje koffie uit een van de
automaten, kijkt even ver
lekkerd naar de lekkernij
en achter de bar en ver
dwijnt weer in het wit van
de gangen.
totale bedrijfsactiviteiten gezet. Natuur
lijk waren er vette en minder vette jaren.
Ook in 1977 moest stevig „pas op de
plaats,’ worden gemaakt. Toen werden
rond de Kerstdagen en de jaarwisseling
„slechts” 15.000 van de ruim 20.000 werk
nemers naar huis gestuurd. In zijn nieuw-
jaarboodschap van 1978 verhaalde drs. J.
D. Hooglandt, in zijn functie van voorzit
ter van de Raad van Bestuur van Hoog
ovens, dat de situatie bij de jaarwisseling
met meer zorg dan hoop onder ogen moest
worden gezien. De staalproduktie bereik
te een omvang van 5,3 miljoen ton. Dat
was in ieder geval beter dan 1977 toen niet
hoger werd gescoord dan 4,6 miljoen ton,
aldus Hooglandt in zijn bespiegeling over
1978.
Tegen de verwachtingen in, zoals die
men die in 1978 koesterde was er toch nog
sprake van een opleving op de internatio
nale staalmarkt. De ontwikkelingen in
1979 gaven reden tot gematigd optimisme.
In 1980 zakte diezelfde staalmarkt als een
pudding in elkaar.
Maar op 4 januari zal de bedrijvigheid
bij Hoogovens LTmuiden weer op gang
komen. Niemand weet hoe lang de huidige
zorgwekkende situatie zal voortduren. In
het verleden „is het altijd nog goed geko
men” is een veel gehoorde uitspraak van
mensen die bij de staalreus werken. En
met de hoop dat daarvan in de nabije
toekomst ook weer sprake van zal zijn
gaat Hoogovens even letterlijk als figuur
lijk, stil en met ingehouden adem over de
drempel van het oude naar het nieuwe
jaar!
het predikaat „tweede keus” ontdaan
worden. Ieder geluid verdwijnt al
echoënd in de ruimte die zorgvuldig van
de buitenwereld afgeschermd is. Veel ra
men zijn beschilderd en houden de zon
derhalve buiten de deur. Op een groot
bord aan de wand wordt nadrukkelijk
gewaarschuwd voor ongelukken. Achter
de ramen van een van de kantoren hangen
kranteknipsels over Rooswijk. Bij het ver
laten van de hal valt het oog op een houten
bord dat ergens aan de zijkant wegge
drukt staat. Er valt op te lezen dat veilig
heid, kwaliteit en kwantiteit voorop die
nen te staan.
Op de plaats waar aangege
ven is hoeveel weken er al zonder onge
lukken gewerkt is, heeft iemand een stic
ker van de Industriebond FNV geplakt.
Een zeemeeuw stapt parmantig over
een van de vele ertsheuvels bij de Buiten
haven 2 van Hoogovens. De reusachtige
wielgraver die het zwarte goed normaal
gesproken opneemt om het verderop weer
te deponeren, doet geen pogingen het dier
te veijagen. De rust in de anders zo druk
ke haven doet onwezenlijk aan. Het la
waai van de drie grote kranen heeft
plaatsgemaakt voor de bijna verwonder
de roep van de meeuwen. Alleen in de
verte is soms iets hoorbaar van het altijd
aanwezige en monotone industriegeluid.
Het circuit van de lopende banden waar
over de geloste ertsen doorgaans naar hun
plaats van bestemming Vervoerd worden,
staat stil. Zonnestralen wringen zich tus
sen de donkerbruine constructies door en
vormen een fraai doch levenloos decor.
Het water in de haven licht zilverkleurig
op als het in een windvlaag door de zon
beroerd wordt. In het bedieningscentrum
van waaruit het lossen van de ertstankers
anders geregeld wordt heerst eveneens de
rust. Hier en daar worden kranten gelezen
en als de verveling daarmee niet langer
verdreven kan worden is de verrekijker
dichtbij. Het turen over de Noordzee le
vert weinig op. Er valt van die kant de
komende dagen weinig te verwachten. De
stilte wordt voor even verstoord als twee
veegwagens passeren die het overal aan
wezige laagje stof van de weg verwijde
ren. De overslagterreinen lijken bestrooid
te zijn met een grijze poedersuiker. In een
nabijgelegen kantoor wordt de zonnewe
ring opzij geschoven. Een achtergebleven
werker weet zich voor even niet alleen.
Over het Noordzeekanaal stoomt een
groot vrachtschip op naar Amsterdam. De
ruimen gevuld met nieuwe Japanse au
to’s, de indirecte concurrenten van Hoog
ovens. Het contrast had niet groter kun
nen zijn.
De bode in de hal van
Hoofdkantoor I heeft het
naar zijn zeggen drukker
dan ooit. Alle bezoekers
komen tenslotte via zijn
met een kerststukje opge
sierde balie binnen. De
overige ingangen van het
Hoogovens-bastion zijn ge
sloten. In de gangen die
anders bevolkt worden
door gehaaste dames en
heren, voorzien van de no
dige paperassen, schicht
soms een achterblijver
weg. De paternosters han
gen verkrampt in hun ko
ker. Veel kantoordeuren
staan uitnodigend open,
die niet van wijken weet.
Heel ver verdwijnt soms
een geel Hoogovens-wa-
gentje of trekt een locomo
tief nog snel een rij met
staalplaten beladen wa
gens achter zich naar de
plaats van bestemming.
Estel, de holding van het Duitse Hoesch
en de Hollandse partner Hoogovens, ke
ken dit jaar tegen een verliescijfer aan
van 400 miljoen gulden. De hamvraag is:
„Hoe lang houdt men de strijd tegen de
voortschrijdende crisis vol?
De bedrijfsgebouwen waar „slechts”
ondersteunende produktieactiviteiten
worden gepleegd bieden een vrijwel verla
ten en troosteloze aanblik. Laboratoria
zijn aquariumachtige ruimten waaruit de
alchemisten veijaagd lijken. Op de teken
kamers zijn potlood, passer en liniaal
neergelegd. De ontwerpers en tekenaars
hebben hun tas gepakt en hebben zich
onopvallend uit de voeten gemaakt. De
kantoorruimten bieden een meer dan ver
laten aanblik. Opgeruimde bureau’s met
afgesloten laden. Netjes aangeschoven
stoelen en lege asbakken. Telefoontoestel
len, die normaal een onophoudend stuk
achtergrondlawaai verzorgen, zwijgen.
Liften zijn buiten gebruik en in de kanti
nes is niks te koop. Op bedrijfstoegangen
waar de bezetting tot nul of daaromtrent
is gereduceerd, zijn papiertjes opgehan-
ductiecijfer te halen van 5,8 miljoen ton.
Op het ogenblik wordt er van Hoogoven-
zijde nog geen concreet cijfer gegeven.
Maar zeker is het dat de 5 miljoen ton niet
zal worden overschreden.
Hooglandt herinnerde in zijn
nieuwjaarstoespraak van twee jaar gele
den aan de zorgwekkende ontwikkelingen
op de arbeidsmarkt. Nederland telde ruim
200.000 werklozen. Anno 1980 op de drem
pel naar 1981 zijn dat er meer dan 300.000.
