rs Overgeaccentueerde
architectuur in
Stedelijk Museum Amsterdam
nieuwe boeken
Amsterdams
Belegging Depot.
Keizersgracht 573-575,1017 DR Amsterdam,
Mx
VWAVA
Glansrijk recital
door cello-pianoduo
Wa
>7
d'
1
Als uzelf niet
aan beleggen toekomt,
doet het A.B.D. het
graag en goed voor u.
1
1
Pandbrief 1980 per1982/88
Spaarpandbrief 1980/85
i W
SB
lig
^Westland Utrecht Hypotheekbank
Tekeningen en verven
uit het bureau
Grote affiniteit met romantisch repertoire
van Rem Koolhaas
9
8
MAANDAG 29 DECEMBER
1980
KUNST
IV
f
door JOOST MEUW1SSEN
I
I
I
I
W'.tv
Coupon.
I W
i
iedereen leest
de krant
altijd en overal.
f-
hwx
- 1II
-
-
j-
(ADVERTENTIE)
K.
(ADVERTENTIE)
„De tienduizend dingen” door Maria
1
v
„De Aristocats”, naar de beroemde
tekenfilm van Walt Disney, uitgave Obe
ron 16,50).
ex-claim,
laten.
?chniscte
fouten
ikoersen.
voor dit
>men euvel
uus aan
in omvang, kleurzetting en onderwerp
keuze (isometrie, vogelvluchtperspectief)
nogal opgeblazen presentatieschetsen. Ze
getuigen wel van een zekere werklust van
het bureau en zullen dus in staat zijn
mogelijke opdrachtgevers tot het benut
ten van zijn gedrevenheid over te halen.
Maar de vormgeving van de schetsen is
nauwelijks meer in overeenstemming met
wat er wordt getoond: een beeld van een
gebouw dat ook verkleind nog goed lees
baar zou zijn, een uitzonderlijk saaie lijn
voering en doodse arceringen en een in de
tijd steeds benauwder organisch kleurge
bruik.
„Geheimen van de verdwenen bescha
vingen”, recente ontdekkingen die een
nieuw licht geven in het verbluffend
technisch kunnen van verdwenen cultu
ren, door René Noorbergen, uitgave Bi
got en Van Rossum 29,50).
„Tsaar Peter de Grote” door Alex de
Jonge uitgave Hollandia 32,50).
„Jullie is jodenvolk" door Sal Santen,
uitgave Em. Querido in de Salamander
reeks; tweede druk.
„Alissa en Adrienne” door Adriaan
Morriën, uitgave Em. Querido in de Sa
lamanderreeks; tweede druk.
„De ene mens is de andere niet”,
essays over gelijkheid en ongelijkheid,
door diverse auteurs, uitgave Dick Cou
tinho te Muiderberg 17,50).
„Sprekend gedacht”, interviews van JJJT
Frans Boenders, uitgave Het Wereldven
ster 29,50).
„Naar morgen 38”, dichtbundel sa
mengesteld door Dorette van Kalm-
thout, uitgave Opwenteling in Eindh
oven.
„De laatste hoeksteen”, gedichten van
Car Flanders, uitgave Opwenteling in
Eindhoven.
„Veel nu noteren”, gedichten van Ton
Veugen uit zijn nagelaten werk, samen
gesteld door Martin Boot, uitgave Op
wenteling in Eindhoven.
„Het grote Canon-boek” door Günther
Richter, uitgave Elsevier Focus 45).
„Het grote Nikon-boek” door Fritz
Meisnitzer, uitgave Elsevier Focus 45).
„Maritiem Journaal 80”, jaarlijks ver
schijnend informatie- en documentatie
werk op maritiem gebied voor Neder
land en België, uitgave De Boer Mari
tiem (intekenprijs 49; losse delen 58).
„Exterminator 17”, stripverhaal van
Jean-Pierre Dionnet, getekend door En-
ki Bilal, uitgave Oberon.
„Recepten uit de joodse keuken van
toen en nu” door Bea Polak, uitgave Am
phora Books 21).
„Joodsche kinderliedjes” door Clara
Pinkhof, uitgave Amphora Books 15).
„Historische waaiers” door Susan
Mayor, uitgave Moussault 37,50).
4M
3U
2+t.j
614
40,5
1024
1733
119,5
«4
W
1634
1424
974
444
57»
47.(1
1674
364
314
4004
W
1W
6404
„Inleiding in de talmoed”, door dr. J.
L. Palache, uitgave Amphora Books
27,50).
„Het paarse boekje”, een praktische
handleiding voor wat u moet regelen
voordat u doodgaat, door ing. W. Ver-
wey, uitgave Teleboek 15).
„De grote stille knecht”, roman door
Aar van de Werfhorst, uitgave Em. Que
rido 29,50; dertiende druk).
„Doopceel van Jan Claeszen”, kroniek
van het traditionele poppenspel in Ne
derland, door Wim Meilink, uitgave We
reldbibliotheek 29,50).
„Nasi metIndisch eten door Har-
ryet M. Marsman, uitgave Moesson
16,90).
„Daar heeft onze wieg gestaan”, Indo
nesische cartoons door Poirrié, uitgave
Moesson 12,50).
tel. 020-292976/292488.
„De nachtkinderen” door Simone
Schell met tekeningen van The Tjong
Khing, uitgave Van Goor Jeugdboeken
14,90).
„Oma Keasberry’s Idnische Keuken
geheimen”, uitgave J. J. W. Brecht
16,90).
44,60
30,30
27,30
82,50
29,75
18,00
82,00
35,80
34,30
26,30
43,60
59,70
25,00
28.60
23,20
ISJÖ
57,70
59,95
03,50
91,30
49,00
51,30
76,50
25,10
18,80
28,60
24.70
59,30
idse
en
10,00
10,00
14,00
0,00
.0,00
8,40
8,00
1,70"
3,00
8,00
4,00
0,50e
4,20
3,00
8,00
4,60
2,20
TFT
„Een vreemde vogel in het tuinhuis”,
jeugdroman door Anne Fine, uitgave
Em. Querido.
„De fluit en de bombardon”, verhaal
voor kinderen vanaf 9 jaar door Rita
Törnqvist met tekeningen van Ellen
Meske, uitgave Ploegsma 14,90).
„Draaiorgel vermist”, verhaal voor
kinderen vanaf 9 jaar door Gertie Even-
huis met tekeningen van Jan Sanders,
uitgave Ploegsma 14,90).
„Het groene aapje”, sprookjes voor de
jeugd door Jim Murphy met illustraties
van Dick Gackenbach, uitgave Oberon
14,95).
„Wat een kerstfeest", verhaal voor de
jeugd door Jim Murphy met illustraties
van Dick Gackenbach, uitgave Oberon
14,95).
„Groot Tina-winterboek”, uitgave
Oberon.
k
LINGERIE
Winkelcentrum
>,oo
1,70
,00d
1,70
1,60
1,60
1,50
,00
1,00
1,20
,00
1,00
,50
,00
,20
,00
,00
.00
,30
,00
,00
,00
,00
jsc V - -
„Thomas Mann-verhalen”, uitgave
Em. Querido in de Salamanderreeks.
„In dienst van de „Koninklijke” door
Gerrit Krol, uitgave Em. Querido
21,50; tweede gewijzigde druk).
„Een echte Kavalsky en andere verha
len” door Clarissa Jacobi, uitgave Em.
Querido 16,90).
„Gebroken vleugels” door Kahil Gi
bran, uitgave Servire 11).
„De vertellingen van een verloren
dag”, roman door Dirk Ayelt Kooiman,
uitgave De Harmonie.
lockdiv.d
1 noteert
>6,00 45M
54.50 3644
78.50 I#
Aldus Rem Koolhaas in Delirious New
York, het manifest waarmee hij in 1978
het plan op het spoor wilde komen dat
achter de architectonische verschijning
van het Newyorkse stadsdeel Manhattan
verborgen zou kunnen hebben gezeten.
Wie er benieuwd naar is hoe destructie
ve architectuur eruit zou kunnen zien
spoede zich naar het Stedelijk Museum in
Amsterdam. Er is een kleine tentoonstel
ling ingericht van tekeningen en acrylver
ven uit Koolhaas’ architectenbureau, die
al eerder in het Newyorkse Guggenheim-
museum bewonderd kon worden.
Ter plekke blijkt dan dat destructieve
architectuur weinig verschilt van de op
bouwende bouwkunst die men gewend is
te zien. De gebouwvormen die op de teke
ningen worden afgebeeld zijn slechts dun
ner en sliertachtiger dan gewoonlijk, het
geen hun opwarming duurder zou doen
uitkomen. De lineaire, sterk geschemati
seerde schijf- en tunnelachtige gebouw
vormen mogen op zichzelf weinig belang
wekkend zijn, hun tekeningen getuigen
van een zekere aristieke pretentie. Zij zijn
op haar best illustraties bij het niet oninte
ressante betoog dat Koohaas in Delirious
New York en bij andere gelegenheden
heeft gehouden. Op haar slechtst zijn het
Beleggen vraagt van particulieren een
bijzondere deskundigheid. Daarbij is het
dagelijks volgen van binnen- en buitenlandse
beursontwikkelingen een tijdrovende aan
gelegenheid. Daarom is participeren in het
Amsterdams Belegging Depot (A.B.D.) een
verstandige zaak. Want het A.B.D. beschikt
over de experts die de internationaal
gespreide aandelenportefeuille al hun voort
durende aandacht geven. Participaties A.B.D.
zijn officieel ter beurze genoteerd, dus elke
dag verhandelbaartegen bescheiden kosten.
Wilt u zeker zijn van een goede
risicospreiding, minder kosten,
een interessant rendement
en een probleemloos
beheer, bel of schrijf
dan het Amsterdams
Belegging Depot.
Voor informatie
kunt u ook terecht
bij elk ABN-kantoor.
Of gebruik de
coupon.
O Stuurt u mij het jaarverslag van het A.B.D.
en het laatste interimbericht.
O Stuur mij de folder met meer informatie
van het A.B.D.
Naam:
Adres:
Woonplaats:
„Smalfilmhobbyboek” door Jan van
Weeszenberg, uitgave Elsevier Focus
Dermoüt, uitgave Em. Querido in de 39,50).
Salamanderreeks; achtste druk.
„Een leeuwerik boven een weiland”,
een keuze uit de gedichten van K. Schip
pers. uitgave Em. Querido 29,50).
„Geen volkse god in uw achtertuin”,
een keuze uit de gedichten van Hans
Vlek, uitgave Em. Querido 27,50).
„Avondland”, gedichten van
Wasch, uitgave De Beuk 8,90).
„Donald Duck”, het levensverhaal van 'JX
een wereldberoemde eend, samenges
teld door Marcia Blitz, vertaling en be
werking Kees de Bree, uitgave Oberon
25).
„Handboek voor de keukenmachine”,
tips en recepten door Cecile Thijssen,
uitgave Boek Promotions in samenwer
king met Braun Electric Nederland
16,90).
„Achter de huizen van de stad”, ge
dichten van Johanna W. P. Heil, uitgave
De Beuk (ƒ9,50).
AMSTERDAM. Architectuur is een
kritisch-paranoïde bezigheid. Zij levert
het bewijsmateriaal voor onbewijsbare
speculaties. Alsdan plant ze dit bewijs-
„ver-
keerde” feiten hun onwettige plaats inne
men tussen de juiste” feiten. De „ver
keerde” feiten staan tot de echte wereld
als spionnen tot een samenleving: hoe
conventioneler en onopgemerkter hun be
staan is, des te beter zijn ze in staat om
zich te wijden aan de vernietiging van
die samenleving”.
ring van een onredelijk plan, een absurde
verbinding van losse feiten, een machts
uitoefening of vorm van geweld. In dat
geval is een conventie geen norm meer
van welke men in meerdere of mindere
mate kan afwijken, maar een verbod
waar men zich wel of niet aan houdt. Heel
de aandacht voor concentratiekamp-ach-
tige architectonische programma’s is een
gevolg van de gedachte dat een vorm of
een plan altijd wordt uitgevoerd in een ja-
of-nee situatie.
Er is een zekere overeenstemming tus
sen Koolhaas’ desinteresse voor de be
spreekbare architectuurvorm (anders dan
voor de inhoud) en Koolhaas’ plannings-
opvatting van het architectonische ont
werp als een blauwdruk voor een toekom
stige omgeving waar men alleen ja of neen
op kan zeggen en weinig anders. Dergelij
ke cultuur en planning zijn in Nederland
gelukkig niet zo gebruikelijk.
JOOST MEUWISSEN
O.M.A., tekeningen en schilderijen van
het Office for Metropolitan Architecture,
is tot en met 4 januari te zien in het
Stedelijk Museum, Paulus Potterstraat
13 te Amsterdam, maandag tot en met
zaterdag 9.30 - 17.00, zondag 13.00 - 17.00
uur.
componist Giuseppe Valentini, die onder
andere werkzaam is geweest aan het hof
in Florence en naast opera’s en oratoria
veel kamermuziek heeft geschreven. Van
een duo als Ferschtman en Baslawskaja
kon je verwachten dat deze Sonate volko
men romantisch zou worden aangepakt,
zonder ook maar iets dat naar een authen
tieke uitvoering verwees. Dat klopte pre
cies, maar de gezonde muzikaliteit van de
instrumentalisten hield dit alles toch in
niet alleen aanvaardbare, maar zelfs
smaakvolle proporties.
GEMMA COEBERGH
(ADVERTENTIE)
Koffieconcert door Dimitri Ferscht
man, cello en Mila Baslawskaja, pia
no. Programma: Valentini, Richard
Strauss, Schumann, Chopin. Concert
gebouw Haarlem, 28 december 1980.
„De stilte”, een bloemlezing van ge
dichten samengesteld door Kees Fens,
uitgave Erven Thomas Rap 17,50).
„De dood”, een bloemlezing van ge
dichten samengesteld door Anton Korte-
weg, uitgave Erven Thomas Rap
17,50).
„Storm over Fostaland”, streekroman
door Pieter Terpstra, uitgave Zomer en
Keuning 9,90; tweede druk).
„Er is altijd een nieuw begin”, dubbel
roman door Mien van ’t Sant, waarin
opgenomen „Morgen zal ik alles weten”
en „Een kind te veel”, uitgave Zomer en
Keuning 22,50; na 1 januari 1981
27,50).
„Passiespel”, roman door Jerzy Ko-
sinski, uitgave De Bezige Bij 27,50).
1
Misschien moet men ze niet als tekenin
gen lezen maar als beelden, zoals men
volgens Koolhaas de gebouwen niet moet
lezen op hun vormen, maar op hun in
houd. Tekening en gebouw zijn er niet
interessant als kunstwerk, maar als com
municatiemiddel. De gebouwen en vooral
de inrichting en indeling van de platte
gronden van hun verdiepingen zijn vol
gens Koolhaas steeds het bewijs van het
toch ongewisse, spannende en van verras
sende plots voorziene filmische leven dat
er zich in afspeelt. Niet dat de architect
door zijn ontwerp het leven van de gebrui
kers zoveel mogelijk zou moeten vastleg
gen, veeleer zou hij door de evidentie van
zijn gebouwvormen de absurdste conse
quenties zichtbaar kunnen maken, die
nog uit het conventioneelste bouwpro
gramma kunnen worden getrokken. Kool
haas’ bouwvormen zouden niet alleen aan
het programma van eisen beantwoorden,
zoals dat in document wordt neergelegd,
maar ook en vooral aan de verborgen
sociale en culturele opzet van zo’n pro
gramma, op het moment dat men het als
nieuw zou lezen. Het document van het
programma van eisen wordt gelezen als
een geromantiseerd leven van gebruikers.
Koolhaas’ kritisch-paranoïde methode
wil dat elke verschijning, of het nu een
zi
It
17;
4t
- a
19,59
Bi
b
ij.
51
17,50 fl; L-.
s materiaal in de wereld, zodat de
- - - -
S
11
y
1
„De eend”, een epyllion door Willem
Jan Otten, uitgave Em. Querido 9,90,
tweede, herziene en uitgebreide druk).
„Pestvogels en andere verhalen” door
Willem van Toorn, uitgave Em. Querido
16,90).
„Oom Jegor”, roman door Fedor Dos-
tojevski, uitgeve Wereldbibliotheek
22,50; tweede druk).
„Duel in duplo” spionageroman door
Clifford Irving en Herbert Burkholz, uit
gave A. W. Sijthoff.
„Een man”, roman door Oriana Falla-
ci, uitgave Bert Bakker.
geschreven programma, een opgetrokken
bouwwerk of een getekend schema be
treft, een plan herbergt. Het is de para
noïde kant van de methode. Toeval be
staat niet of beter gezegd, daar waar een
toeval wordt herkend is slechts het plan
dat de gebeurtenissen heeft geleid nog
niet herkenbaar. Omdat het laatste mees
tal het geval is zal de stroom der gebeurte
nissen veelal betekenisloos zijn voor de
paranoïde mens, die zich tijdens het wach
ten op de openbaring van de zin der
gebeurtenissen stierlijk verveelt. De
klacht van de paranoïde mens is niet dat
men moeilijk een ware gebeurtenis van
een onware gebeurtenis kan onderschei
den, maar dat de meeste feiten zo los van
elkaar staan dat ze niet als efficiënt com
municatiemiddel voor het in hen verbor
gen plan fungeren. De wereld is niet lees
baar, maar zij is wel een boek.
Vandaar dat Koolhaas en de zijnen pro
beren door frenetieke opsomming van
steeds dezelfde feiten in de vorm van
synonieme woorden en beelden een lees
baarheid te creëren. Ongeveer zoals op de
middeleeuwse schilderstukken de afbeel
ding van een jonge vrouw nog voor meer-
derlei uitleg vatbaar is, maar door toevoe
ging van hele reeksen synonieme beelden
(zandloper, klok, doodshoofd, spiegel,
enz.) alleen nog maar ijdelheid van de
jeugd en naderende ouderdom betekent.
Iets eenders vindt plaats vooral in de
verven van Madelon Vriezendorp, Kool
haas’ vrouw, die bij voorbeeld onder de
titel Après l’amour twee wolkenkrabbers
afbeeldt op een omgewoeld bed. De ene
wolkenkrabber (het Empire State Buil
ding) heeft een puntige kop, de andere
(het Chrysler Building) een ronde top.
Voor wie het dan nog niet duidelijk is ligt
tussen hen in het gebruikte condoom. De
overtuigingskracht van het betoog wordt
gevonden in de herhaling.
Nu zou dat allemaal weinig intellectuele
draagwijdte hebben als de kritisch-para
noïde methode niet ook een kritische kant
had. De afspraken en conventies waar
mee de burgerman in zijn gewone leven
de zin van de gebeurtenissen te lijf gaat
worden door Koolhaas niet in hun be
staan maar wel als culturele waarden
ontkend. Een conventie is niet waardevol
omdat ze is gebaseerd op de redelijkheid
van de mensen die haar volgen, maar ze
bestaat slechts als uitwerking of uitvoe-
(ADVERTENTIE)
g0 Pandbrief, looptijd maximaal 8 jaar. Huidig
I ly rentepercentage 11%; huidige algifteprijs f990,-
opgelopen rente vanaf 15 maart 1980 (effectief ren-
dement ca. 11.29%).Jaarlijkse rente-uitkering f 110,-.
Aan toonder. Tussentijds verhandelbaar op de efièktenbeurs.
Verkrijgbaar bij de kantoren van Westland/l knecht Hypotheekbank,
of bij uw bank of commissionair in effekten. KJ.N11 TM» KOI RSWIIZK.IM.I V< x >KBI fl< )l 1)1
^Westland Utrecht Hypotheekbank
Haarlem, Frederikspark 1/hoek Houtplein, 023-319154
HAARLEM. Evenals het merendeel
van hun landgenoten bezit het duo Dmi
tri Ferschtman-Mila Baslawskaja het
echt Russische gevoel voor romantiek.
Omdat beide instrumentalisten daar
naast over een supere techniek beschik
ken zijn zij in staat die gepassioneerde
muzikale natuur ten volle te uiten - iets
wat hen als het ware predisponeert tot
glansrijke uitvoeringen van kamermu
ziek uit de romantische periode. Dat
werd zondagochtend in het Haarlems
Concertgebouw dan ook voor de volle
hcmderd procent bewezen. Temeer daar
Ferschtman en Baslawskaja al zo’n acht
tien jaar samen spelen (en ondertussen
ook nog met elkaar zijn getrouwd) wat
een harmonieus samengaan van muzika
le intenties wel bijna moet garanderen.
Vópr hun emigratie naar ons land (in
1978) waren beide musici op hoog niveau
aktief in het Russische muziekleven:
Ferschtman was lid van het beroemde
Glinka Kwartet (dat in 1978 werd opgehe
ven maar inmiddels opnieuw is opgericht)
en zijn echtgenote was hoofddocente aan
het Staats Muziekinstituut in Moskou. In
het „nieuwe” Glinka Kwartet dat enkele
maanden geleden in de Kleine Zaal van
het Amsterdams Concertgebouw optrad
het ik Dmitri Ferschtman kunnen beoor
delen als een uitermate begaafd cellist, die
echter in genoemde kwartetsamenstelling
nogal eens 51 te solistisch bezig was. En nu
ik hem zondagmorgen als solist beluister
de werd die indruk van begaafdheid beve-
tigd: er viel in deze rol alleen aar positief
te oordelen over Ferscht an. Mila Bas-
lawkaja presenteerde zich als een formi
dabele pianiste met een uitgesproken ele
gante pianistiek, opvallend verfijnd bij
voorbeeld in de Introduction et Polonaise
van Chopin. Met veel gevoel voor opbouw
van de muzikale spanningslijnen wist zij
haar partner te volgen in de Sonate in F
opus 6 van Richard Strauss en de Phanta-
sie-stücke opus 73 van Robert Schumann
(die in deze volgorde werden gespeeld,
maar in de omgekeerde volgorde in het
programma stonden) en in een fraaie so
nate van de vroeg 18e-eeuwse Italiaanse
3111
855)
W
Uil
aj
'5,00a ai
1501
46«
675
78'
3,00a 1324
33.1
773
101»
nu
n>
853
523
83)
1«
623
vAeer^005
1^0/ Spaarpandbrief, groeit in 5 jaar naar fl.7(K),-.
T| E /ft Huidig rentepercentage 11%; huidige afgifteprijs f985,-
opgelopen rente vanaf 3 maart 1980 (effectief rende-
BB ment ca. 11.54%). Aan toonder.
Tussentijds verhandelbaar op de effektenbeurs. Verkrijgbaar bij de kan
toren van Westland/Utrecht Hypotheekbank, of bij uw bank of com
missionair in effekten. RF.NH- EN/OF KOERSWIJZIGINGENVOORBEHOl IDEM
Haarlem, Frederikspark 1/hoek Houtplein, 023-319154
Kv
„City of Captive Globe architectuur-
schets van Rem Koolhaas.
