-
- 88 -
afteekeningvan de oudste kaart van Rijnland, waarop de galg
en het rad aan den Heerenweg duidelijk zijn afgebeeld. Een
copie er van in kleuren hangt in het Haarlemsche gemeente
archief en is een bezichtiging meer dan waard. Voor de oor
spronkelijke kaart, berustende in het archief van het hoog
heemraadschap van Rijnland, verwijs ik naar het belangrijke
artikel Mr S. J. Fockema Andreae in het Jaarboek der Vereeni-
ging Haerlemvan 1932, waarbij ook een zeer verkleinde re
productie is gevoegd van deze tusschen 1520 en 1544 gemaakte
kaart.
Voorts wil het mij voorkomen, gezien de copie dier kaart
in het gemeente-archief, dat de afbeelding van t Gerecht buy ten
Haerlem naar een teekening van Esayas van de Velde en de daar naar
gemaakte koperets door J. P. Beerendrechtgeplaatst in Gonnet's
werkje, een voorstelling geeft naar den beschreven toestand
bij Spruijtenbosch.
Op 20 April 1631 besloten Burgemeesteren van Haarlem
om een nieuwe steenen galg, volgens „patroon haer gethoond"
te doen bouwen op een gunstiger plaats dan voorheen. Zij
kozen daartoe een stukje weiland, genoemd de Colqweide,
eigendom van het St. Elisabeths' gasthuis te Haarlem en liggende
naast en bezuiden de Kolk van de Gasthuis-Zandvaart. 10 Mei
d.a.v. werd het metselwerk begonnen, doch de heeren hadden
thans buiten den waard gerekend, in dit geval de Heer van
Heemstede, Adriaen Pauw, die zulks vernam en deze daad
als een ingrijpen beschouwde in zijn rechten als Heer van
Heemstede. Wel is waar bezaten de Heeren van Heemstede
sinds 1346 de hooge rechtspraak als een belooning voor be
wezen diensten, doch deze gold alleen voor alle zaken, die
voorvielen binnen hun „huys te Heemstede" en binnen de
uiterste grachten, welke tot hun slot behoorden. In de verdere
heerlijkheid behoorden de middelbare- en lagere jurisdictie
tot hun rechten, waarover in den loop der eeuwen heel wat
te doen is geweest, vooral door het optreden van verschillende
baljuwen in Kennemerland, die steeds trachtten hun gezag
uit te breiden en dat der dorpen te besnoeien. Ook te Heem
stede zijn hiervan verschillende voorbeelden bekend, daar
er vaak relletjes en ongeregeldheden uit voort kwamen. Doch
ter zake: Pauw wendde zich nu dadelijk tot den Hove van
Holland om te protesteeren tegen genoemden bouw van een
galgen verzocht daarbij mandement poenaal. Tot zijn teleur-
-■
