HEYNDRICK GOLTZIUS
(Naschrift op dit artikel in Jaarboek 1941)
Ten vorige jare schreef ik (biz 32), naar aanleiding van de
groepeering op Goltzius' schilderij De Alchemie (tegenover
blz. 27): „De middenfiguur, den man met den vollen baard
is een zeer geslaagd zelfportret van Goltzius. Links een man
in de volle kracht der jaren, rechts een jongeling. Waar zoo
veel in dit schilderij „letterlijk" moet worden uitgelegd, acht
ik, dat deze twee personen zij zijn die Goltzius het „naast
stonden": Jacob Mathamtoen 40 jaar, zijn stiefzoon (en mede
werker en Frederik de Vries, zijn pleegzoon (en leerling)
even 20 jaar."
Even tevoren (blz 31) schreef ik: „Op den voorgrond staat
Mercurius, de patroon der rederijkers. Niet de Mercurius der
kooplieden en dieven, maar de beschermheer der vrije en
schoone kunsten".
Mercurius leidt als 't ware Goltzius en beide anderen bij
den Keizer in.
Naar ik vernam, heeft dr Naber, die een bijzondere studie
van den persoon en het werk van den veelzijdigen Drebbel
heeft gemaakt, verklaard, dat hij in den Mercurius van dit
schilderij een weergave van dezen beroemden zwager en
tijdelijken medewerker van Goltzius Cornelis Drebbel herkent.
Daardoor wint mijn stelling, dat de naast Goltzius staande
figuren Jacob Matham en Frederik de Vries zijn, aanmerke
lijk aan zekerheid.
Doch er komen meer gegevens los. Dr F. C. Kuipers, die
zich ook interesseert voor Hendrick Goltzius, vestigde de
aandacht op de gelijkenis tusschen de Goltzius-figuur en die
van den op den troon zittenden keizer. Hij vond die gelijkenis
ook terug in een portret van Goltzius' vader, opgenomen in
het werk van Otto Hirschmann „Hendrick Goltzius" in
du serie Meister der Graphik (Band VII) van Klinkhardt en
(1) Op de gravure tegenover bladz. 26 vindt men in den bovenrand
staan: H. Goltzius, Inventor, J. Matham, Sculptor. Een proeve hunner
samenwerking.
