merker van levenstoestanden en zelfs als stylist in Duitschland
geen mededinger heeft die hem evenaart'. Van Daniel Stern
(gravin d'Agout) werd een essai 'over literatuur en kunst' op
genomen. Een studie over de verhouding van de Paus tot Italië
van de Jena'se hoogleraar Karl Hase besloot de reeks der
feuilletons. Deze stukken mochten er zijn en boden afwisseling
genoeg. Toch rijst de vraag, of de lezers, naast de gedegen
ernstige inhoud van het blad, in het feuilleton lichter kost niet
nog meer zouden hebben gewaardeerd.
Advertenties vormen een onvermijdelijk en onmisbaar be
standdeel van een dag- of weekblad. In het Zondagsblad be
sloegen zij aanvankelijk drie bladzijden per nummer, op 't
eind van de jaargang teruggelopen tot ruim een halve pagina.
Door het laagste volgnummer der advertenties van het hoogste
af te trekken komt men tot een totaal aantal van ongeveer
1150. Er waren stellig veel 'stoppers' en welwillendheids adver
tenties bij. Veel tastbare resultaten zullen de adverteerders
wegens de geringe oplaag van slechts 200 geplaatste exemplaren
niet hebben genoten. Opvallend groot is het aantal aanbiedin
gen van fondsartikelen van uitgevers, waaronder uiteraard
A. C. Kruseman. Kwakzalverswaren werden in veelzijdige
verscheidenheid aangeboden. Zalf en pillen van Holloway,
Stoll's druppels, Goldberger's kettingen, Eau de Carmes, Re-
valenta arabica en vele andere onfeilbare middelen werden
onder getuigenis van verrassende genezingen aanbevolen tegen
alle mogelijke kwalen, als 'koorts, zinkings, hoofdpijn, slijm,
zuur, maagpijn, maagkramp, galziekten, aamborstigheid, hoest,
verstoppingen, diarrhaea, slechte spijsvertering, oprispingen,
spanning op de maag, en eene menigte andere ziekten'. Het
Eau de Carmes 'werkt gunstig bij aanvallen van beroerte',
Stoll's druppelen 'bevrijden oogenblikkelijk van de hevigste
kiespijn', de Oosterse kruidenolie 'geneest alle rheumatische
ziekten en verlammingen'.
Het Zondagsblad wilde zijn en was inderdaad lectuur voor
een intellectuele élite en handhaafde deze standaard tot het
einde, zonder enige verslapping. Het Nederland van i860 was
daarvoor echter volmaakt ongevoelig. Het werk der redactie
werd al zeer weinig gewaardeerd.
- 62 -
