73
eigendommen van het voormalige brouwersgilde, waaronder
ook de Brouwerskolk met omliggende grond, beraamde nl. een
plan om bij deze kolk een zanderij te openen. Zodra hiervan
iets uitlekte, trad de toenmalige rentmeester van Elswout
J. J. Janssen, met het gemeentebestuur in onderhandeling om
te trachten dat gevaar voor de Elswoutse zanderij af te wenden.
Janssen, voor theoloog opgeleid en volleerd in de tale Ka-
naans, die hij in foutloos Nederlands tegenover een ieder be
zigde, wist op 5 October 1859 met Haarlem tot een overeen
komst14) te geraken, die inhield, dat het gemeentebestuur zich
verbond om geen zanderij te openen of te laten openen op het
terrein der Brouwerskolk onder Overveen, zolang de zanderij
van Elswout in werking werd gehouden. De eigenaar van Els
wout verplichtte zich het zand, dat voor de dagelijkse en voor
af opgegeven buitengewone werken der stad nodig zou zijn,
zonder enige betaling te vorderen, te laten weghalen. Zakelijke
motieven redden zo een uniek plekje te Overveen van de
ondergang
De slopings- en dempingswoede in het Haarlem uit de 2de
helft der 19de eeuw was oorzaak, dat buitengewone werken
zich al spoedig voordeden. In een brief van 8 Februari 1867
verzoeken B. W. ongeveer 3000 kubieke ellen duinzand
kosteloos te willen afstaan voor te verrichten werken in ver
band met de gesloopte Schalkwijker- en Eendjespoorten en
het Zijlhek en het slopen van de Nieuwpoort. Op 5 October
van dat jaar waren 8000 kubieke ellen zand nodig voor het
dempen van de Beek en de Raaks. Voor grondwerken in het
Kenaupark werden op 8 Februari 1868 2000 kubieke ellen
gevraagd. Eenzelfde verzoek op 22 Januari 1869 om 47000
kubieke ellen zand voor het dempen van de Achternieuwe-
gracht (Parklaan) enz. enz.
In de tachtiger jaren der vorige eeuw is de spoorbaan Haar-
lem-Zandvoort aangelegd in een tijd van honderd dagen door
de Haarlem-Zandvoort-Spoorweg-Maatschappij, de H.Z.S.M.
De snelheid van de aanleg werd nog gestimuleerd door het
feit, dat de zanderij, die te eniger tijd de spoorbaan zou moe
ten kruisen, het tracée daarvan reeds dicht genaderd was.
Was de spoorbaan aangelegd vóór de Zanderij vaart op het
snijpunt was gekomen, dan zouden de kosten van de bouw
ener spoorbrug voor rekening van de eigenaar van Elswout
zijn, in het omgekeerde geval voor rekening der spoorweg-
