81
vervoer lezen. Zulke geschriften zijn niet gemaakt tot het
boekstaven van objektieve feiten. Maar de dalende opbrengst,
die we al noteerden, is wel een feit. Langzame daling eerst.
Veel sneller nadat, kort na 1800, de bestrate weg van Haarlem
over het Haagse Schouw naar Den Haag is tot stand gekomen
(met aftakking Oegstgeest-Leiden)dan is het saldo van de
trekvaart nog maar rond ƒ1000 's jaars. De concurrentie van
de postwagen doet zich geducht gevoelen. Hildebrand weet u
te vertellen, dat het dan de kleinere burgerstand is die nog met
de schuit reistde wat beter gesitueerden zittten in de diligence
(die hotst, doch wel veel sneller gaat) en de nog wat betere
huren postpaarden voor hun eigen of gehuurde voertuigje. De
jonge Van Lennep gaat met de schuit van het Manpad naar
Haarlem op en neer voor schoolbezoek; de oudere denkt er
niet meer aan. De jonge Hildebrand hunkert naar de spoor
weg, die schuit èn diligence zal vervangen; de iets oudere
Hildebrand heeft uit herinnering nog wel vriendelijke woorden
voor schipper Rietheuvel over.
Het was van schipperszijde gezien bepaald niet erg aardig,
dat de Hollandsche IJzeren Spoorweg Mij haar lijn Haarlem-
Leiden nu juist vlak in de buurt van de trekvaart ging leggen,
met stations zodanig geplaatst, dat de klandizie der schuiten
moest worden afgeroomd. Trekschuit en diligence bleven aan
vankelijk in dienst; gaandeweg eerst zou het blijken, dat zij
naast de spoorweg geen bestaansmogelijkheid meer hadden.
En enig plaatselijk verkeer hield het langer volNoordwijk b.v.
door het station Piet-Gij zenbrug slechts matig bediend, bleef
mede op schuiten of bootjes aangewezen tot de komst van de
tram in 1880.
Hoe stonden de gemeenten, opvolgers der oude steden, er
nu voor met hun in de 17e eeuw aanvaarde concessies zonder
tijdsbepaling? De aanvankelijk zozeer winstgevende vaarten
en wegen zouden nu verliesposten worden, niet meer door enig
belang der eigen gemeente gerechtvaardigd. De vaart en de
weg verwijderen en alles terugbrengen in de toestand van vóór
1657? Onmogelijk; de vaart is een boezemwater waarop vele
andere zijn aangesloten, voor het boezembeheer belangrijk
en ook voor plaatselijke vaart; ook de weg is onlosbaar in het
geheel der samenleving opgenomen. Haarlem en Amsterdam
hebben de oude trekweg tussen de beide steden op het Rijk
kunnen afschuiven; de provincie Zuid-Holland heeft de
