113
aan de belangentegenstelling tussen Haarlem en Rijnland.
Haarlems belang eiste een vrije scheepvaart over het Spaarne
naar open water „tot gerief der coopluyden", die de stedelijke
industrie deed bloeien. Rijnlands belang gebood alle ingelan
den voor wateroverlast te behoeden, een algemeen belang
dus, dat uiteindelijk ook Haarlem ten goede kwam, daar de
behartiging van dat belang de stad voor rampen vrijwaatde.
Maar het" stedelijk particularisme kon weinig begrip op
brengen voor Rijnlands vérstrekkende belangen, wanneer
deze de stedelijke nering dreigden te schaden. En de Spaarn-
damse zeedijk met zijn sluizenstelsel was voor Haarlems han
del in zekere zin een obstakel. Vandaar Haarlems langdurige
strijd met Rijnland om een grote Haarlemse schutsluis in
eigen beheer, zonder doorvaartrechten aan Rijnland ver
schuldigd te zijn. Men ziet hier het verband met de historie
van de Grote Haarlemmersluis.
De inhoud van de bovengenoemde overeenkomst van 1519
is zonder enige kennis van de voorgeschiedenis niet geheel
duidelijk. Enige feiten dienen eerst de revue te passeren.
Het staat wel vast, dat Spaarndam in de jaren vóór 1514
één overdekte schutsluis (de Kolksluis) en negen uitwaterings
sluizen telde1.
Daarin kwam in de eerste decennia van de 16e eeuw in
grijpend verandering. Een van de grootste overstromings
rampen sinds het ontstaan van het Hoogheemraadschap trof
Rijnland in de nacht van 30 september op 1 october 1514.
Vooral Spaarndam moest het ontgelden. Van de huidige
Grote sluis tot aan de zogenaamde Woerdersluis werd alles
weggeslagen met inbegrip van de tussenliggende zeven slui
zen. De zee had vrij spel op het Spaarne en op de achter de
dijk liggende landen. Grote schade werd door de overstro
ming in Rijnland aangericht en het college van hoogheem
raden nam maatregelen om de Spaarndamse dijk te herstellen.
De scheepvaart kon vooreerst onbelemmerd van de opening
een gat van meer dan 150 meter in de Spaarndamse dijk
gebruik maken. Haarlem deed nu moeite om de toestand zo
te houden en maakte processen aanhangig teneinde de kans
