60
achterkamer, uitziende op de tuin, die, van de kamer uit ge
zien 45 meter lang was, was een vrolijke lichte kamer. Daar
stond de grote mahoniehouten tafel waaraan wij 's morgens
zaten en luisterden of niet luisterden naar wat onze
Vader voorlas uit de Bijbel. Wij baden altijd voor en na het
eten. Het kwam niet vaak voor dat iemand te laat kwam aan
het ontbijt. Mijn vader was er zeer op gesteld dat dit niet zou
gebeuren. Hij waarschuwde zelfs logeergasten op tijd te
komen. „Mijn huis is geen herberg", herinner ik mij.
Na tafel vonden wij het een prettig spel stapels te maken
van de stoelen en daaraan dan een wedloop om de tafel te
verbinden waarbij wij over de stoelen sprongen. Mik, mijn
oudste zuster, toen ongeveer 16 jaar oud, leerde mij lezen en
schrijven. Voor het lezen werd een geïllustreerd boekje ge
bruikt, dat verhalen bevatte, die een strekking hadden. Ik
herinner mij een verhaal van een jongen, die uitging met
vrienden, die veel groter en sterker waren dan hij. Het resul
taat was, dat die grote sterke jongens de kleine zwakke
jongen in de modder gooiden, zijn kleren scheurden en hem,
in het algemeen, mishandelden. Toen de jongen thuis kwam
zei zijn Moeder, dat het een goede les was geweest om altijd
met gelijken om te gaan.
Toen ik 7 jaar was kon ik lezen en schrijven en bracht mijn
Moeder mij naar de school van de heer Knoop in de Jaco-
bijnenstraat. Deze nam mij een examen af dat ik mij goed
herinner: „één paard heeft vier poten', hoeveel poten'
hebben twee paarden?"
Ik antwoordde zonder enige aarzeling „vier en twintig",
waarop de heer Knoop zei: „Mevrouw, uw zoontje is niet
harmonisch opgevoed." Op de terugweg vroeg ik mijn Moe
der wat „harmonisch opgevoed" betekende, maar ik herinner
mij niet antwoord op die vraag te hebben ontvangen. Behalve
lezen en schrijven had Mik mij nog veel andere dingen ge
leerd. Dit gebeurde als Mama haar met mij uit wandelen
zond. Dan vertelde zij mij verhalen, die, zoals ik veel later te
weten kwam, stamden uit Herodotus, Homerus en Plato.
Toen wij eenmaal huiswaarts wandelden langs de Brouwers-
