bezoekers trekt."
Ongegrond is overigens die drempelvrees, want de heren die de
atlas onder hun beheer hebben, vangen je fijn op en zijn erg be
hulpzaam om je uit de overweldigende collectie tekeningen,
prenten en wat dies meer zij, die afbeeldingen te tonen waar de
interesse naar uitgaat.
Een gastvrije ontvangst valt een geïnteresseerde ook te beurt bij
een bezoek aan Teylers museum, geen moeite is de adj. conser
vator teveel om de zware leggers uit de kluis te halen en de ge
vraagde tekeningen voor te leggen en van deskundig commentaar
te voorzien. In de praktijk blijkt n.l. dat heel veel tekeningen en
prenten niet gesigneerd of gemonogrammeerd zijn en dan kan
het voorkomen dat deze aan bepaalde kunstenaars worden toe
geschreven, terwijl, na onderzoek, achteraf blijkt dat een ander
de maker is.
Vaak zijn het voorbereidende schetsen of uitgewerkte tekeningen
van schilders, die stadsgezichten naar het leven ter plaatse teken
den en later in het atelier hun schetsen op doek of paneel uit
schilderden, zoals in de 17e eeuw Gerrit A. Berckheyde, die zijn
tekeningen en schetsen nauwelijks of niet signeerde.
Hetzelfde geldt voor de tekenaars uit de 18e eeuw, waarin het
stadsportret „mode" was en veel kunstenaars in die tijd een goed
inkomen bezorgde met als belangrijken: Cornelis Pronk, Jan de
Beyer, Cornelis van Noorde, Hendrik Spilman, Paul van Liender,
Wybrand Hendriks en nog vele anderen.
Als verzamelobject waren tekeningen, mede gezien de prijs, vaak
aantrekkelijker dan schilderijen en deze werden zeker niet alleen
in de atlassen, zoals de topografische verzamelingen werden ge
noemd, bewaard.
De uitgewerkte tekening werd dan ook vaak door de kunstenaar
in het atelier vervaardigd, hetzij naar schetsen, hetzij naar oude
voorbeelden en dat deden zij in de 18e eeuw heel veel in op
dracht van verzamelaars.
In de meeste gevallen werden dergelijke tekeningen door de kun
stenaar gesigneerd of gemonogrammeerd op de voor- of op de
achterzijde. Naast de uitgewerkte tekeningen en aquarellen in
opdracht, werd heel veel ter plaatse naar het leven getekend en
91
