en te zegenen, voor zover het „voorplein" althans een menigte
kon bevatten. Op 27 juli 1930 is de voltooide kathedraal offi
cieel in gebruik genomen. Vijfendertig jaar precies heeft de bouw
geduurd, vijfendertig jaar, waarin bouwtrant, ideeën en techniek
sneller veranderden dan in de eeuwen, die men aan de bouw van
een middeleeuwse kathedraal placht te besteden.
De serie ontwerptekeningen van de St. Bavo te Haarlem toont,
dat de kerk zoals wij die kennen, ontstaan is uit een conventio
neler neogotisch kerktype dan het huidige gebouw, en nog dicht
bij het oeuvre van Josephs' vader P. J. H. Cuypers stond. In de
met potlood getekende plattegrond (afb. 1) zijn eigenlijk alle mo
gelijkheden reeds gegeven, die de ontwerper tot in de in 1929
afgesloten derde bouwfase met steeds wisselende varianten tot
een oplossing wist te brengen. Zo schreef hijzelf op deze teke
ning: „Kruistoren met 2 westtorens of een groote westtoren
hetgeen erop wijst, dat bij Joseph Cuypers de definitieve gedaan
te nog allerminst uitgekristalliseerd was. Voorts komen op deze
tekening vijf in plaats van zeven straalkapellen voor en staat er
aan de N-O zijde van de kerk een achthoekige kapittelzaal als
van een Engelse kathedraal.
In het algemeen gesproken hebben de ontwerpen van 1893 tot
1902 wel enkele kenmerken gemeen, zoals de horizontale uitge
strektheid van de plattegrond, waartegen geen tegenwicht aan
wezig is in de vorm van een navenante hoogtewerking. Wel is
reeds in de oudste plattegronden het ook voor de voltooide St.
Bavo zo kenmerkende trapsgewijs opklimmen van de verschillen
de eenheden aanwezig. Dit ontbreken van een opvallende „in de
lucht steigerende werking" leidt ertoe, dat men de St. Bavo zou
kunnen vergelijken met een kloek, die met haar brede vleugels de
kuikens, i.e. de gelovigen beschut.
Hoe de kerk zich ook anders had kunnen voordoen in het stads
beeld met haar 90 m hoge torens, blijkt uit de vogelvluchtteke
ning (afb. 18), die door Jan Stuyt in september 1898 vervaardigd
werd. De torens van de oudste drie plannen (afb. 5, 10, 11, 18)
inclusief de bekende tekenmg van het definitieve ontwerp van
K. P. C. Bazel (afb. 10) neutraliseren met hun ijle spitsen als
het ware de breedte van het gebouw en staan „als voorposten,
69
