259
De kaart van de ban van Heemstede door
Symon Meeusz. van Edam (1539)*
Inleiding
In 1932 publiceerde Fockema Andreae in dit Jaarboek een
fraaie korte studie over een kaart van Haarlemmerambacht
(Fockema Andreae 1932). Hij veronderstelde dat deze kaart
gediend heeft in een geschil tussen de inwoners van Bloemendaal
en Heemstede en Willem Bolle, de gaarder der belasting welke
Haarlemmerambacht in de lasten van Rijnland moest opbrengen.
Op grond van indirecte gegevens stelde Fockema Andreae de
vervaardiging van de kaart, waarvan de maker onbekend is, op
1521 of daaromtrent. De kaart zou dan de oudste afbeelding
van „groot-Haarlem" geweest zijn.
Kort nadien kwam Fockema Andreae op zijn aanvankelijke me
ning terug (Fockema Andreae 1933, 267). Zijn nieuwe these was
dat de kaart (thans Archief Hhr. Rijnland Leiden, kaartverz. A
323) omstreeks 1566 door de bekende Pieter Sluyter zou zijn
gemaakt. In 1566 immers kreeg Pieter Sluyter de opdracht om
Haarlem en omgeving - Schalkwijk, Haarlemmerliede, Spaarn-
dam, Heemstede enz. - in kaart te brengen. De landmeter deed
in dé periode 18 juni tot 26 september plaatselijke opmetingen.
Deze werden stuk voor stuk in kaart gebracht. Vervolgens maak
te Pieter Sluyter een grote overzichtskaart (13e rekening van Jan
van Brouchoven, Arch. Hhr. Rijnland nr. 9590 fol. 243 vo).
Wij zullen ons hier niet verdiepen in de vraag of de veronder
stelling van Fockema Andreae juist is. Thans vragen wij aan
dacht voor een kaart van ongeveer hetzelfde gebied, welke de
meeste lezers waarschijnlijk al eens onder ogen hebben gehad.
Groesbeek heeft haar namelijk in reproduktie gebruikt als om
slag voor zijn onlangs verschenen „Heemstede in de historie
De Rijksarchivaris in Noord-Holland wijst er reeds op dat we op
deze kaart de oudst bekende afbeelding van het Slot te Heem
stede en van het Bernardietenklooster vinden (Groesbeek 1972,
19 en 138).
