98
Na de Franse tijd raakt Nederland, net als na 1945, in een
stroomversnelling. De „goeie ouwe tijd" was voorbij; ook op
vervoersgebied zou die niet weerkeren. Grote ondernemingen
zoals in de Nederlanden, de Koninklijke Postwagenonderneming
van J. B. van Gend en de weduwe P. J. Loos zouden voortaan
per diligence het vervoer op lange afstand verzorgen volgens een
vast patroon en volgens een vaste dienstregeling. In bepaalde
steden correspondeerden de wagens met die van Franse en Duit
se ondernemingen van gelijke strekking. Had Vader Stastok niet
de gewoonte zijn borreltje in te schenken wanneer de wagen van
2 uur voorbijkwam?
Het is geen wonder dat men toen ook al praatte over de moderne
tijd, die de mensen geen rust meer gunde. Het behoeft niet te
worden gezegd dat ook Haarlem in het net van diligencediensten
was opgenomen.
Het is verleidelijk een ogenblik te verwijlen bij de pleisterplaat
sen, de plaatsen waar de diensten op elkaar correspondeerden.
Het waren de stations van die dagen, veelal gelegen in het
centrum van de stad, het „kantoor", ondergebracht in een her
berg annex logement. Reizigers, afhalers, wegbrengers, pakjes
dragers en mannen met handwagens vond men in bonte menge
ling dooreen.
Het leek erop alsof alles nog niet snel genoeg ging. Iets geheel
nieuws diende zich aan: de kracht van waterdamp of meer in zijn
algemeenheid de kracht van gas. De tijd van de mechanische
beweegkracht was aangebroken en op één facet van de samen
leving zou deze kracht speciaal zijn stempel zetten: het personen
vervoer.
Tot het begin van de negentiende eeuw was men vrijwel uitslui
tend aangewezen op dierlijke en menselijke beweegkracht en
daarin kwam nu een totale ommekeer.
Nederland stond niet als eerste in de rij om het nieuwe in te
halen. De trekschuit deed het nog best, met de diligence was
men ook tevreden en de fabrieken - lees molens - profiteerden
van de altijd waaiende winden in ons lage land.
Op 20 september 1839 echter was het zover. Op die dag vond
