101
deed de behoefte aan een groter station voelen. Een derde ge
bouw, nog steeds gelijkvloers, verrees op de plaats van het
tweede. Tot 1908 bleef het zijn diensten verrichten.
Het ook toen al steeds drukker wordende verkeer deed de HIJSM
in het prille begin van de twintigste eeuw besluiten het station
omhoog te brengen. Hierdoor zouden drie kruisingen a niveau
komen te vervallen. In 1908 was het zover. Een fraai, door de
spoorwegarchitect Margadant ontworpen, gebouw voldoet nog
heden ten dage aan de behoefte welke het moderne spoorwegver
keer stelt.
De spoorwijdte was in die tijd bepaald op twee meter, van stan
daardisatie was in de beginjaren nog geen sprake. Het is een
hoofdstuk op zichzelf om de ellende, die zich omtrent de spoor-
wijdten heeft afgespeeld, te beschrijven.
Nog moge vermeld worden dat Haarlem op 1 mei 1867 door een
spoorweg verbonden werd met Alkmaar en Den Helder. Tot 15
oktober 1878 liep de verbinding van Amsterdam naar de kop
van Noord-Holland zelfs over Haarlem.
De Haarlem-Zandvoort Spoorwegmaatschappij had tenslotte kans
gezien de ijzeren verbinding tussen de provinciehoofdstad en de
badplaats op 3 juni, dus nog juist vóór de zomerdrukte, van het
jaar 1881 tot stand te brengen. Gedurende acht jaren exploi
teerde deze HZSM zelfstandig de lijn. Zij had daartoe de be
schikking over vier locomotieven met de namen „Haarlem",
„Overveen", „Zandvoort" en „Rudolph Sulzbach". In 1889 nam
de HIJSM de exploitatie over; in 1925 werd zij eigenaresse van
de maatschappij. Oorspronkelijk gebouwd als locaalspoorweg
werd de HZSM in 1898 gemachtigd haar lijn tot gewone spoor
weg in te richten.
Van paardentractie via stoomtram naar elektrische tram
Haarlem was dus in 1881 van alle windrichtingen uit per spoor
bereikbaar en omgekeerd konden de Haarlemmers zelf met de
trein alle delen van het land, ja van Europa, bereiken. Hoe was
het echter gesteld met het reizen in de bloemenstad zelf? Nu
het verplaatsen over grotere afstanden per trein langzamerhand
burgerrecht had verkregen, werd ook de behoefte aan een ver-
