153
man. Maar laten wij niet menen, dat de houding van Logeman
tegenover Harting onderdanig was. Als Harting zelf eens een stuk
geschreven had, kreeg Logeman het te beoordelen. Natuurlijk
steeds in keurige bewoordingen wist hij er heel goed kritiek op
uit te oefenen.
De hoeveelheid kopie was wisselend en hoewel Logeman zich wel
eens afvroeg hoe hij een nummer vol moest krijgen, het gelukte
steeds. In de grootste nood waren alle drie redacteuren wel in
staat snel een artikel in elkander te zetten. Vanzelfsprekend
klaagde de uitgever, dat het aantal abonné's zo klein was. Loge
man zou gaarne wat meer actieve medewerkers aan het album
verbonden zien. Onder de medewerkers waren wel geleerden als
pref. Donders (medicijnen) en prof. Kaiser (sterrenkunde), maar
bij deze twee klopte Logeman altijd vergeefs om een bijdrage
aan.
In de 35 brieven van Logeman aan Harting, die ons uit de jaren
1856-1883 bewaard zijn, worden tal van zaken aangeroerd, die
ons anders onbekend zouden zijn gebleven, b.v. Logemans te
leurstelling, dat hij geen directeur van de nieuwe H.B.S. werd;
hoe zijn benoeming tot leraar aan deze school tot stand is ge
komen; zijn mislukte sollicitatie naar het directeurschap van de
H.B.S. in Sneek; zijn pogingen om te promoveren, en de onder
werpen, die hij voor zijn proefschrift in zijn hoofd had. Hij is
redacteur geweest tot 1891.
Hoewel het redacteurschap van het Album der Natuur geen
sinecure was, gaf Logeman ook nog zijn zorg aan de Practische
Volksalmanak. Met Lubach had hij deze in 1854 gesticht. Vaak
ziet men nog literaire almanakken uit de eerste helft van de
19de eeuw. Deze boekjes bestaan grotendeels uit literaire bij
dragen of wat daarvoor door gaat; het eigenlijke almanak-ge
deelte is maar klein. Net zo was het met de Practische Volks
almanak. De bijdragen waren echter niet literair maar van na
tuurkundige, biologische en agrarische aard. Deze almanak was
een alleraardigst boekje, eigenlijk het Album der Natuur in zak
formaat. De uitgever was ook hier A. C. Kruseman. Lubach en
Logeman waren de belangrijkste medewerkers. Deze almanak
heeft het tegen de concurrentie van de Volksalmanak van het
