200
woordiger van een hogere sociale laag en van een hogere en an
dere economische groep n.l. die der renteniers.
Om een vergelijking tussen de twee groepen te maken is het vol
doende te verwijzen naar het haardsteden register. Mr. Dirck
Ramp, vijf keer burgemeester tussen 1559 en 1568, staat ge
noteerd voor een huis met zes haardsteden; Jan van Zuyren, vijf
keer burgemeester, eveneens; de weduwe van Willem van Berc-
kenrode, burgemeester in de jaren 1520 en 1530 en telg van een
der oudste vroedschapsfamilies, woonde in een huis met twaalf
haardsteden; Ridder Jacob van Duvenvoorde, wiens familienaam
tenminste sinds de tijd van Maria van Bourgondië voorkomt op
de vroedschaps- en burgemeesterslijsten, had er acht; Jan van
Foreest, ook een oude naam, bezat zes haarden, net zoals de
weduwe van Jan van Schagen (dikwijls burgemeester en schepen);
het huis van „wijlen Claes van Heussen", ook weer een burge
meester uit het begin van de 15de eeuw, beschikte over dertien
haardsteden. Bijna zonder uitzondering bezaten al diegenen wier
naam met de vroedschap verbonden was, vijf of meer haardsteden
in hun huis. We moeten derhalve concluderen, dat er een fun
damenteel klasseverschil was tussen de leden van het stadsbestuur
en die der schutterijen.
De kerk
„Hoewel er al vanaf 1525 sporen van de Hervorming in Haarlem
aanwijsbaar zijn, beheerste de R.K. Kerk in de 16de eeuw duide
lijk het godsdienstig leven van de stad" 28. Uitingen van gods
dienstigheid buiten de kerk waren normaal. Zoals reeds opge
merkt waren de schutters verplicht deel te nemen aan menige
processie, met name die op St. Albrechtsdag. Op zulke dagen
waren trouwens ook andere belangrijke groepen uit de samen
leving gehouden hun medewerking te verlenen: „Kerkelijke hoog
tijdagen waren dat ook in het stedelijk leven. Op de grote jaar
lijkse Sacramentsprocessie droegen de burgemeesteren het balda
kijn boven het Heilig Sacrament en liepen de andere stadsbe
stuurders, de gilden en de overige verenigingen in de optocht
mee, maakte de schout met zijn mannen de weg vrij. Op die dag
voerden de rederijkers een stuk met religieuze inhoud op 29.
