208
bovendien afleiden van het kernprobleem. Volstaan wij hier met
de opmerking, dat de scheepsbouw in Haarlem niet van een over
weldigende importantie was, zeker niet in vergelijking met zuster-
industrieën in andere Noordhollandse steden. Deze hadden een
betere verbinding met de zee en overschaduwden daarom Haar
lem wat scheepsbouw betreft.
De brouwerijen
In 1514 werd op grafelijk initiatief een onderzoek ingesteld naar
de toestand van de economie in Holland. We weten, dat in ver
band hiermee, eind augustus van dat jaar vijf afgevaardigden in
Haarlem arriveerden. Op 29 augustus vernamen zij ten stadhuize
van „enkele vooraanstaande Haarlemmers" dat in hun stad de
brouwerij het voornaamste middel van bestaan was2. Het is dan
ook niet meer dan passend, dat wij onze bestudering van Haar
lems economische situatie beginnen met de bierbrouwindustrie.
Daar komt bij, dat er over het bierbrouwen eenvoudig meer con
creet materiaal voorhanden is dan over enig ander facet van
Haarlems welvaart.
Het brouwen van bier binnen Haarlem kan worden teruggevoerd
tot de 13de eeuw, dus tot kort na de verlening van stadsrechten.
Zonder twijfel gaat de oorsprong van deze tak van nijverheid
terug tot vóór de eerste schriftelijke bron. In 1274 verleende
Floris V Haarlem het recht, voor een periode van tien jaar,
accijns te heffen op bepaalde produkten. Het is dit charter, dat
voor het eerst de term „brouwgeld" vermeldt, een belasting, die
van iedere brouwer over elk „brouwsel" geheven mocht wor
den 3. Een „brouwsel" is de totale hoeveelheid bier, die in een
keer werd vervaardigd; men mag aannemen, dat de hoeveelheid
bier, die per „brouwsel" werd afgetapt, door de stad werd ge
reguleerd. Omstreeks het midden van de 16de eeuw werd het
„brouwgeld" vastgesteld op 24 stuiver per „brouwsel" 4.
In de veertiende eeuw was het brouwen „tot grote bloei ge
komen" 5. De in de 13de eeuw begonnen groei zette zich voort
en de brouwindustrie breidde zich gestadig uit tot ver in de 15de
eeuw. Ofschoon een reeks natuurlijke - door de mens zelf ver
oorzaakte - tegenslagen met als hoogtepunt een algemeen bank-
