234
de harde lijn van zijn eerdere brieven. Wat moest het stadsbestuur
met zo'n wijziging in de politiek van het land?
Op 5 april van dat jaar bood het Verbond der Edelen zijn
„Compromis" aan Margaretha aan. Deze was zichtbaar geschokt
door de gebeurtenis en zegde de edelen toe over hun grieven con
tact te zullen opnemen met de Koning. In afwachting van diens
antwoord kondigde zij een verzachting van de plakkaten aan.
Ten einde de regering van Haarlem van een en ander op de hoog
te te houden schreef Oranje andermaal een brief:
„Eersame goede vrunden. Wij hebben verstaen uuyt het scryven
vande Hoocheyt van de hartoginne van Parma, onse regente ende
gouvernante, dat diversche edelmannen van de landen seecke-
re requeste haare hoocheyt gepresenteerd hebben opdat men
d'inquisitie ende placcaeten van de Majesteit gemaect op 't stuck
van der religie zouden abdieren Daeromme zoe lasten ende
ordineren wij u wel ernstelicken by desen volgende 't scrijven
van de voerseide hoocheyt, dat ghij, zoelange haere hoocheyt
dairop verwactende es de antwoorde van zijne voorseide Maje
steit, in't executeren van de last op 't stuck van der religie met
aller modestie, discretie, ende wysheyt procedeert, zonder noch
tans te gedoegen dat eenighen nyeuwicheyt ofte veranderinge
opte oude Catholycxe religienoch eenige schandaleuse ofte
seditieuse acten 1S.
De regering in Brussel was in een behoedzaam tolerante stem
ming, terwijl aan de stad werd overgelaten uit te maken wat
„modestie, discretie ende wysheyt" inhield of wat werd bedoeld
met „schandaleus" en „seditieus". Hét was een hachelijke positie
voor het stadsbestuur, want er was geen enkele zekerheid, dat de
houding van de regering binnenkort niet weer zou veranderen, te
meer daar deze houding afhing van het verwachte antwoord uit
Madrid. Wat zouden de consequenties zijn als de Haarlemse in
terpretatie van Margaretha's bevelen te veel zou afwijken van
een later regeringsstandpunt?
Het was niet lang hierna, dat de Haarlemse magistraat zich weer
sterk begon te maken tegen de Calvinisten. Al op 22 april beval
Oranje Haarlem alle maatregelen te nemen om verstoring van het
katholicisme te voorkomen. Onder de middelen, die hij suggereer-
