253
het Beleg zou blijken, niet in voldoende mate. In juli al vonden
rond de stad militaire schermutselingen plaats.
Tegen het einde van het najaar veranderde de situatie opnieuw
drastisch. Het was tegen die tijd duidelijk, dat Don Frederik met
zijn leger op weg was naar Noord-Holland. Op 3 december kwam
hij in Amsterdam aan, de enige grote stad in Holland die met
over was gegaan naar de Prins. Met de nadering van Don Frede
rik begon de laatste scene, met de voor Haarlem noodlottig afge
lopen verdediging. In de eerste weken van december 1572 kreeg
het stadsbestuur voor de laatste keer last van besluiteloosheid,
terwijl aan de andere kant de schutters ten volle de politieke
macht gingen uitoefenen, die ze sinds 1566 genoten.
Op 2 december ontving men in Haarlem boodschappen van
Bossu, de opvolger van Oranje als stadhouder, die op dat moment
bij Don Frederik verbleef. De stad reageerde vrijwel onmiddel
lijk: „Op den 3 dach smorgens te 7 uuren heeft Dirick Jacobs-
zoon die Vries oude burgemeester weder alle die vroetschap
ontboden op desen brief als dat zij met malcanderen wilden
concluderen antwort op desen brief voorsegd. Het inhouden was,
dat die burgers ende ingesetenen noch stonden genaden te ver-
crijgen, behouden lijff ende goet, die stadt op te geven, want die
genade die hij ander steden hem opgevende, ende die wreetheijt
die hem tegenstonden bewesen hadden, hij ock an ons bewijsen
zoude" 18.
Dat dit geen loze dreiging was, wist de vroedschap maar al te
zeer. De herinneringen aan Zutphen en Naarden waren nog vers.
Derhalve bande ze onmiddellijk elke gedachte aan tegenstand uit
en maakte ze zich gereed een delegatie naar Don Frederik in
Amsterdam te zenden om verder overleg te plegen en de voor
waarden van overgave te bespreken. Onder de delegatieleden
waren Dirk de Vries, burgemeester mr. Adriaen van Assendelft
en Christophel van Schagen. Laatstgenoemde ging als vrijwilliger,
met de woorden „Ic sal voer u trecken uut een goet haert"
Nog diezelfde dag vertrekken zij per slee.
Er valt voor deze stap van de vroedschap best begrip op te bren
gen, misschien zelfs wel sympathie. In juli had ze het hoofd
moeten buigen voor een overmacht van Geuzen en hun aanhang
