257
De nieuwe regering werd door Marnix op 10 december bekend
gemaakt. Het Beleg begon de twaalfde23. Het zou veel en veel
langer duren dan Don Frederik ooit gedacht had. Naarden en
Zutphen immers waren nauwelijks de moeite waard geweest. De
reputatie van het Spaanse leger (overigens bestaande uit allerlei
nationaliteiten) zou een stevige deuk krijgen in het zes bijna
zeven maanden durende beleg van „een zwakke en moeilijk te
verdedigen stad" 24.
Militair gezien eindigde het Beleg in een pat-positie, met slechts
kleine overwinninkjes voor beide partijen. Met de voorjaarsdooi
en het einde van de sleetransporten begonnen Haarlems voor
raden uitgeput te raken en bezweek de stad uiteindelijk. De
capitulatievoorwaarden waren „op genade of ongenade een wat
verwarrend begrip, dat eenvoudig hierop neerkwam dat sommige
verdedigers terechtgesteld zouden worden en anderen niet. Het
grootste deel van het garnizoen zou gedood worden, met uitzon
dering van de Duitse soldeniers, die gespaard werden door de
voorspraak van hun landgenoten aan Spaanse zijde. Ook enkele
burgers zouden worden terechtgesteld voor de rol die ze hadden
gespeeld. Over de militaire aspecten van het Beleg willen we het
hier niet hebben. Die zijn in talloze boeken en artikelen belicht.
Conclusie
Het is nooit gemakkelijk een revolutie te „duiden". Toch meen
ik, dat de omstandigheden, die in Haarlem een geest van verzet
deden ontstaan, klaar en helder zijn. Tegen de algemene achter
grond van ontevredenheid bestond in Haarlem een instelling, de
schutterij, waarin de ontevredenen elkaar vonden. Later zouden
de ontevredenen door deze instelling ook politieke invloed ver
werven. De ontevredenheid, zoals ik haar zie, was vooral een
produkt van een al maar verslechterende economische situatie
in de stad. Zowel de algemene economische depressie in Europa
als de meer specifieke achteruitgang van de voornaamste in
dustrieën in Haarlem hadden een diepgaande invloed op de
burgerij.
