290
het leukst en dan na afloop samen delen! Een jongen wiens
vriendje niet mee kon bleef thuis. Grote kinderen treden ook in
Haarlem-Zuid op als begeleiders van de kleintjes en kunnen op
deze manier ongegeneerd meedoen. Ook een fakkel in plaats
van een lichtje past de hogere klasser!
Lichtjes
Zijn fakkels de schrikattributen van oudere kinderen (met papier
en teer doe je wonderen), de onschuldige „lichtjes" der kleintjes
behoren eigenlijk meer bij dit lichtfestijn, dat heidendom (licht
in donker) en christendom (erbarming) op zinvolle wijze verenigt.
„De meesten liepen met een (zelfgemaakte) lampion, slechts zes
met een uitgeholde koolraap en zes met een suikerbiet. Veertien
leerlingen liepen met een fakkel! Merendeels werd kaarsverlich-
ting gebruikt. Een had een oliepitje branden. Dertien maakten
gebruik van een elektrisch lampje. Slechts twee leerlingen liepen
zonder iets mee.' Aldus resumeert de Van Eldenschool, in over
eenstemming met wat elders in de stad naar voren komt. Dure
Sint Maartenlopers pronken wel met een stormlamp of zelfs met
een antieke olielamp (in Zuid). Ook meloenen, winterwortels,
kokosnoten, groenteblikken, jampotjes, kartonnen bouwsels, ja,
een schedel (met een kapje erop) worden vermeld. „Eigen werk
levert meer op," stelt een practicus vast. „Een biet verregent niet
zo gauw als een papieren lampion," brengt meer dan één naar
voren.
Uit Spaarndam wordt gemeld: „Een week van tevoren gaan de
meeste kinderen naar de polder om bieten te halen bij verschil
lende boerderijen. Op het land ligt dan een hele stapel. Er zijn
enkele rode bij, die zijn het eerst weg. Een of twee dagen voor
Sint Maarten hol je je biet uit. Het wordt vaak door vaders ge
daan, want je gaat er gauw doorheen. Met een mesje maak je
er mooie figuren in en een piek voor de kaars." „Vroeger mocht
je de dag na Sint Maarten je biet op school laten zien en dan
deed meester er pepernoten in," schrijft een andere Spaarndam-
mer.
Kleuterleidsters en onderwijzers helpen soms een handje bij de
vervaardiging van zo mooi mogelijke lichtjes, met kleurig door-