76
Eerste Wereldoorlog, toen de zo bekende uitspanning 'Het Pan-
nekoekenhuisje' in het Bloemendaalse bos op zomerse dagen
grote aantallen bezoekers trok, leverde Kramer soms meer dan
100 liter melk aan juffrouw Kalkman, de houdster van de uit
spanning, per dag af.
Juffrouw Fie rekende als regel met de melkknecht af, maar als
de boer niet thuis was of in de drukke tijd gebeurde dat afreke
nen weieens op z'n Jan-boerefluitjes en werd de geldbuidel soms
afgegeven zonder dat controle plaats vond.
Kramer genoot bekendheid om zijn uitstekende kwaliteit boter.
Hij karnde ook zelf. In de wagenschuur van de boerderij stond
de karnmolen met een rad van 2Vi m middellijn. Voor het in
beweging brengen daarvan hield Kramer twee of drie honden.
Elk van hen liep telkens een half uur in het treerad. Behalve de
eigen boter kocht de boer op de markt in Leiden nog zo'n vier of
vijf vaten van elk 100 pond boter van Zoeterwoudse boeren. Per
trein werden de vaten van Leiden naar Bloemendaal vervoerd.
Op de boerderij werden dan Keulse potten van 1, 5 en 10 pond
boter gevuld, die verkocht werden aan de vele klanten niet slechts
in het Bloemendaalse Park en Aerdenhout, maar ook in Haarlem
en Heemstede. Met paard en wagen bezorgde Kramer de Keulse
potten aan de vaste adressen. De prijs van de boter bedroeg toen
45 a 50 cent per pond.
Hoewel op de boerderij een groot aantal kippen rondliep, kocht
de boer ter aanvulling van het tekort aan eieren, nog kisten eieren
in Assendelft. Behalve eenden hield Kramer er ook een koppel
ganzen op na. Bekend is het hoe waakzaam ganzen zijn. Zo ge
beurde het nogal eens dat iemand die op de boerderij moest
wezen en in hun buurt kwam, een angstig ogenblik beleefde als
de ganzen luid snaterend met open bek en klappende vleugels op
hem afkwamen.
Ko Kramer was voor zijn vrienden een gulle en vrolijke gastheer,
zoals men nog weet te vertellen. Tot hen die op geregelde tijden
's avonds in de ruime woonkamer-keuken bij hem een kaartje
kwamen leggen, behoorde de jonge agent van politie Jan Louisse,
de bekende latere hoofdagent-politie-administrateur. Een goe
de vriend was verder Piet Zwart, die zijn stalhouderij aan het
