138
deels „de patriotsche partij waren toegedaan" en waarvan hij één
der oprichters was36).
Na 1795 bekroonde Loosjes zijn politieke loopbaan als lid en
president van het Provinciaal Bestuur van Holland37).
Adriaan Loosjes was beslist niet de enige onder de doopsgezinden
die een vooraanstaande rol speelde in de Haarlemse patriotten-
beweging, al is hij misschien te veelzijdig om volledig exempla
risch te zijn. In „Pro Aris et Focis", in de Burgersociëteit en het
College van Burgergecommitteerden waren de doopsgezinden re
latief sterk vertegenwoordigd38).
Cultuur
Al was Haarlem dan economisch in verval, cultureel maakte het
in de tweede helft van de achttiende eeuw een zekere bloei door.
Dit was vooral te danken aan het verlangen van de opkomende
burgerklasse om zich geestelijk te ontplooien: „de ontwikkelde
burgerij ging zich ter voldoening van haar culturele behoeften
organiseren in tal van genootschappen, die zich de beoefening van
wetenschap, kunst en letteren ten doel stelden39). Terwijl in het
buitenland de vorst de wetenschap bevorderde door de oprichting
van academies (zoals de Royal Academy in Engeland), was men
in ons land meer aangewezen op de plaatselijke belangstelling en
steun van de burgerij. De Hollandse „behoefte aan sociaal contact
en gezelligheid", die men vond in de geregelde bijeenkomsten van
de genootschappen, verklaren de groei ervan ook voor een deel40).
In de genootschappen speelden vooral de protestantse dissenters,
doopsgezinden en remonstranten, een grote rol. Veelal behoorden
zij tot de oprichters en bestuurders ervan. Sommige genootschap
pen waren plaatselijk, andere hadden in Holland en zelfs in ande
re gewesten afdelingen of „departementen". In de genootschap
pen heerste in het algemeen een verlichte, ondogmatische geest.
Al hield geen ervan zich met politiek bezig, juist hun verlichte
karakter maakte het vanzelfsprekend dat de meeste der genoot
schappen in de patriottentijd de zijde van de vrijheid kozen41).
In Haarlem ontstond in de tweede helft van de achttiende eeuw
een aantal genootschappen dat zelfs voor menige buitenlandse
