155
rium voor democratie hanteert56). Dit democratische experiment
was echter nog een zeer aarzelend begin. Modernere opvattingen
als openbaarheid, algemeen direct kiesrecht en onafhankelijke
rechtspraak, zouden pas na de Bataafse Revolutie doordringen.
Verkiezingen waren getrapt en een niet onaanzienlijk deel van de
burgerij was uitgesloten van het kiesrecht. Zelfs actief kiesrecht
was voorbehouden aan niet-bedeelden. Men bedenke wat deze
beperking inhield in het verpauperde Haarlem!
Voor een deel is het hybridische karakter van het reglement te
verklaren uit de idéé-fixe dat nergens mocht blijken dat men
vernieuwingen in het bestuur aanbracht. Herstel was het sleutel
woord voor de patriotten, „ingeslopen misbruiken" moesten ver
wijderd worden, verder niets. Gaat men daar van uit, dan is bij
voorbeeld een direct gekozen vertegenwoordiging van de burgerij
in plaats van, en niet naast de vroedschap (zoals de Municipaliteit
na 1795) geheel uit den boze. Zelfs de knapste „hersteller" kan
zoiets niet uit de bronnen toveren.
Het is overigens de vraag of de meeste Haarlemse vroedschapsle
den bereid zouden zijn geweest hun eigen bevoorrechte positie op
te geven. Uiteindelijk verloren zij weinig bij deze „grondwettige
herstelling", omdat zij immers toch voor het leven benoemd wa
ren. Hoogstens zouden zij wat meer op hun vingers gekeken kun
nen worden door lastige burger-gecommitteerden.
Hoe gering deze democratisering ook moge zijn, toch kan ik het
met Vermeulen eens zijn dat de wijze waarop de volksinvloed
geregeld werd „allezins nieuw" is. Het „willen aanknopen bij een
historisch-democratische traditie"57) is vooral een voorwendsel
voor het doorvoeren van vernieuwingen. Het gebruik van dit
voorwendsel maakt het echter ook onmogelijk om aan te sluiten
bij rationele, niet-historische opvattingen, die een veel radicalere
democratisering zouden kunnen rechtvaardigen.
Het is opvallend dat een groot deel van de Haarlemse burgerij het
reglement met instemming begroette. Nadat het gedrukt was en op
de Doelen ter inzage had gelegen ondertekenden 1115 burgers een
dankaandres aan de vroedschap, terwijl er, op de twee genoemden na,
geen enkele negatieve reactie binnenkwam58). Hieruit maak ik op
dat er, naast de conservatieve stroming van Vermeulen en Decker,
