197
De opmars van het Franse Noorderleger was in het najaar van
1794 wat vertraagd. Het door de Fransen beheerste gebied reikte
tot aan de grote rivieren, die nog een geducht obstakel leken voor
de bezetting (of bevrijding) van het noordelijke deel van de Repu
bliek. De strenge vorst die in december inviel maakte het hen
echter gemakkelijk. Het staatse leger, aangevuld met Engelse en
Pmisische troepen, was niet meer in staat weerstand te bieden
toen de Fransen de bevroren Waal overstaken. „De tijding van de
Fransen maakt een verbazende confusie onder de Prinsgezinden
want de Fransen zijn over de Waal tekende Van der Vinne
op 29 december aan. De confusie was inderdaad groot. Gedemo
raliseerde groepen soldaten trokken door de stad, en vele oranje-
gezinden trachtten een veilig heenkomen te vinden in het buiten
land.
Nu was het tijdstip gekomen om de regeringen omver te werpen,
wilde men de onafhankelijkheid, die de Fransen hadden toege
zegd, verwerven. Vanuit Leerdam zond Daendels, brigadegene
raal in het Franse Leger, zijn bekende proclamatie in honderden
exemplaren naar de revolutionaire clubs in het land (in Haarlem
was deze geadresseerd aan Lestevenon): „De representanten des
Franschen Volks eisschen van het volk van Nederland dat zij zich
zeiven vrijmaken: zij willen hen niet overwinnen, noch assignaten
opdringen, maar zich met haar als een vrij volk verbinden"1).
Dit was het sein tot de revolutie in Holland. De comité's die zich
al dagen lang gereed hadden gehouden besloten tot handelen over
te gaan. In Amsterdam en Leiden werden de regenten afgezet (19
januari) en zo gebeurde het ook in Haarlem.
De omwenteling in Haarlem
Al enige dagen was de Revolutionaire Club bezig met voorberei
dingen. Op 13 januari werd besloten om, zodra Utrecht door de
Fransen was ingenomen, met de revolutie te beginnen. Met Am
sterdam, Alkmaar en Leiden werd nauw contact onderhouden om
gelijktijdig op te kunnen treden. De Volksclubs werden op 15
januari bijeen geroepen. De leden werd de vraag gesteld of zij „bij
V. DE BATAAFSE REVOLUTIE
