237
hebben. De beroemde Haarlemmer bleekerijen zijn, tot groote
schade der eigenaars en der linnenstoffen, door de uitvinding van
de snelbleekerijen en door het Fransche talstelsel zeer in vermin
dering gekomen, terwijl de verzending der lijnwaden naar elders
met groote zwarigheden en kosten verbonden is. De inwoners
zelve dragen dus de schuld dier vermindering niet. Ook kunnen zij
het niet helpen, dat de bloemenhandel niet meer zoo veel gelds
opbrengt, als voordezen; want wie kan over den smaak en de
mode gebieden? Toen de bloemen nog zoo vele hartstogtelijke
liefhebbers vonden, ontbrak het aan den anderen kant aan smaak
voor andere dingen, die het leven veraangenamen en ook veel geld
kosten. Zoo werden er, bij voorbeeld, destijds nog geene kostbare
reizen, enkel tot genoegen, naar vreemde oorden gedaan; in bur
gerhuizen vond men veel minder lectuur tot uitspanning; muzijk
werd er bijkans niet beoefend, en men wist op die wijze met zijn
geld bijkans geen weg. Thans is het geheel anders geworden. Het
behoort tot eene goede opvoeding, dat men onderscheidene talen
verstaat, teekenen kan, zich met instrumentale en vocale muzijk
bezig houdt, eene reis doet, de baden bezoekt, enz. Op die wijs
gaat het geld naar andere oorden; logementen en plaatsen van
uitspanning en vermaak nemen in bloei toe; en de prijs der bloe
men neemt af, naarmate de liefhebberij daarvoor vermindert.
Doch men houde Haarlem niet voor eene treurende, arme stad!
Hare aangename ligging tusschen Amsterdam, den Haag en Leij-
den brengt er veel beweging en vertier; vele Amsterdammers heb
ben hunne zomerverblijven bij Haarlem, inzonderheid in het na
burige Bloemendaal-, vele renteniers kiezen hier hunne woon
plaats, en leven van hunne afgeknipte coupons; de wasch- en
bleekerijen leveren nog altijd een bestaan op, omdat men uit vele
naburige plaatsen, inzonderheid uit Amsterdam, daarvan veel ge
bruik maakt; de scheepvaart op het door de stad vlietende Sparen
is zeer levendig, omdat alles wat van het Haarlemmer-me er in het
IJ en naar Friesland gaat, dezen weg moet nemen; de militaire
bezetting en het Provinciaal Gouvernement zijn der stad zeer
voordeelig; de bloemen- en planten-kweekerijen brengen nog al
tijd aanzienlijke sommen in de wandeling: terwijl het kweekschool
voor schoolonderwijzers en de daarmede verbondene schoolinrig-
