44
Dat is, zo constateer ik, een eenheid die zich niet tot het werk
beperkt, maar in zijn leven evenzeer present is geweest.
Terwijl ik deze simpele zinnen schrijf merk ik hoe moeilijk het is
leven en werk van Barend Rijdes te beschrijven zonder in tegen
spraak juist tot dat leven en werk te geraken.
Voor bijna alle stervelingen heeft de dood iets definitiefs. Een
overledene is iemand die voorbij is gegaan, die weg is voor de
overlevenden.
Barend Rijdes is, al schrijvende op zijn speurtocht naar de gehei
men van leven en dood, van tijd en eeuwigheid, zó ver gekomen
dat hij de definitieve scheiding en het na elkaar van leven en dood
te boven gekomen is.
In minstens twee van zijn gepubliceerde romans is deze voor de
meeste lezers vreemde thematiek centraal komen te staan, in Een
Bedolven Bestaan, geschreven onder het pseudoniem F.C. Opden-
campe (L.J.C. Boucher, 1967) en in Een Rijtuig in de Sneeuw
(Kosmos, 1971). Aan een derde roman heeft hij de laatste jaren
gewerkt, terwijl zijn krachten hem reeds dermate begaven dat hij
voor zijn visie niet meer de passende woorden vinden kon, niet
meer aan het verhaal zijn richting en bestemming kon geven.
Naast zijn gedichten en aforismen, waarvoor ik verwijzen mag
naar de bibliografie die zijn vrouw, Marianne Rijdes-Kruyt, mij
gezonden heeft en die achter dit In Memoriam is afgedrukt, heeft
de auteur vooral in de laatste jaren van zijn leven een bepaald
genre vertelkunst geschreven, dat in kiem reeds in zijn vroeger
werk te vinden is. Aan het slot van Een Bedolven Bestaan verwijst
hij naar zijn voorgangers in dit genre en noemt dan in het bijzon
der Alfred Kubin en Luis Borges, en in één adem ,,de vele arche
ologen van wier werk ik heb geleerd".
Dit niet nader omschreven genre is internationaal verbreid en
heeft in Engeland de naam „metaphysical novel" gekregen. In het
Nederlands taalgebied is Elubert Lampo een populair woordvoer
der van ten naaste bij hetzelfde genre dat hij op zijn beurt als
„magisch realisme" typeert. De Argentijnse schrijver Luis Borges,
die Rijdes zelf noemt, lijkt mij meer verwant.
Deze stroming in de literatuur, vroeger en nu, is een singuliere en
intrigerende zaak. Allereerst houdt zij zich niet aan de grenzen en
