45
klassificaties van de algemeen aanvaarde literatuur. Zij over
schrijdt die telkens weer, en met een goed geweten.
Er is af en toe duidelijke verwantschap met de beeldende kunst,
zoals de tentoonstelling Het Symbolisme, die dezer dagen ook in
Nederland veel belangstelling heeft getrokken, heeft duidelijk ge
maakt.
In afwijking van de ook in onze dagen sterke stroming in de
literatuur die alles op de kaart van vormelementen zet, gaat het
hier mede om inhoud, om bepaalde thema's, om een boodschap.
Persoonlijk gevoel ik een sterke affiniteit van Barend Rijdes tot
deze beweging in de verschillende kunsten. In dit opzicht zie ik in
hem, met vol behoud van een eigen stijl, de Nederlandse literaire
vertegenwoordiger van deze stroming.
Door zijn zakelijke bescheidenheid en introverte natuur is hij als
zodanig nauwelijks herkend. Er is een betrekkelijk kleine kring
van vrienden en op schaalgrootte een al even kleine kring van
lezers.
Dat heeft, in zekere zin, in de aard van Rijdes' wijze van werken,
denken en gestalte geven aan zijn ideeën gelegen. Hij is, om een
bekend woord van Nietzsche te gebruiken, „unzeitgemasz", niet
in overeenstemming met de heersende gedachten van zijn tijd.
Nogmaals, heel het werk overziende, treft ons het volle accent op
een bepaalde profetische boodschap. Rijdes' kritiek op onze he
dendaagse cultuur klinkt in heel zijn werk door. Maar, om een
paar modieuze woorden te gebruiken, die kritiek is steeds imma
nent en impliciet, nooit expliciet. De lezer moet, al meegravende
met de schrijver in dit bedolven bestaan, de boodschap gaan ver
staan. Rijdes werkt om T.S. Eliot in zijn Four Quartets te
citeren met „hints and guesses", met vingerwijzingen, met tips.
De volle inzet van de lezer, een mee op de tast gaan en doelgericht
zoeken, is onmisbaar, wil men in dit werk nieuwe wegen vinden.
Met andere woorden, de boodschap is nooit voorgoed gefixeerd,
nooit voor één uitleg vatbaar. Wel raakt zij voor goede verstaan
ders onmisbaar de kern.
De calvinistische herkomst van de auteur is voor meer ingewijden
duidelijk te onderkennen. Maar er is een ontzaglijke verruiming,
een zich wenden naar anderen. Er is en dat is voor het literaire
