Relatie
Uiteraard zijn er ook verschillen. Eén ervan is de anders geaarde
relatie met de ruimtebegrenzing. Voor stedebouwers is de
aandacht voor de relatie van gebouw tot de plek waar het
geplaatst wordt, een speciaal punt van zorg. Het maakt enorm
veel uit of bijv. de voordeuren al of niet uitkomen in een woon
straat, welke soort ramen er op uit zien, hoe hoog die zitten, of er
privé gebiedjes of tuintjes tussen de gevels en het openbare straat
gedeelte aanwezig zijn, kortom allerlei condities van de gevels en
de voorgebieden, die een geheel eigen sfeer oproepen. Het
karakter van de stedelijke ruimte wordt zeer sterk bepaald door
die relatie. Er zijn straten en pleinen benadeeld door een groot
voornaam, afstandelijk gebouw, omdat het publiek, wandelend
langs de gevel geen andere mededeling ervaart dan afweer. Er is
een verschil van uitdrukking tussen een mededeelzaam raam, dat
iets weergeeft van een gezellig interieur en een rij dichte magazijn
deuren of tussen een etalage en een gesloten stenen gevel.
Deze relatie van begrenzing tot de ruimte wordt vaker verwaar
loosd dan het relatieprobleem van de gebouwen onderling, dat in
de laatste jaren sterker in de belangstelling is gekomen, bijv. bij
Monumentenzorg, waar men zich realiseert dat ook de naburige
gebouwen en ook de ruimere entourage van groot belang zijn voor
de uitdrukkingsmogelijkheid en de sfeer van de monumenten.
Indien mooie historische gebouwen een goede relatie met hun
situatieve nabijheid ontberen, is de moeite die aan het behoud
van het exterieur besteed wordt, voor een groot deel vergeefs.
Anders gezegd, de schade die een zware verminking in een mooie
situatie teweeg brengt, is dieper ingrijpend dan de slechte kwali
teit van het onderhavige element op zich. Sfeerbedervende
miskleunen hebben een negatieve uitstraling. Vooral als ze onbe
houwen zijn, kan een fijn afgestemde ruimte daar niet tegenop.
Haarlem
Met de stad Haarlem als voorbeeld is het wellicht mogelijk een
aantal facetten van de stedelijke ruimten te omschrijven. Haar
lem is een veelzijdige stad, gelegen in een unieke omgeving, in het
bezit van een mooie historische oude kern, en een diversiteit aan
19
