buitenwijken. Aan de hand van een wandeling eerst door het
middeleeuwse gedeelte en dan door de nieuwe wijken kan men
zich realiseren, wat er aan stedelijke kwaliteiten valt te beleven.
En dat zal ons met name in de oude stadskern niet teleurstellen.
Het eertijds mooie overzicht-silhouet van Haarlem is op diverse
punten op enige afstand van de stad nog redelijk goed te recon
strueren zij het dan met wegdenken van enige storingen in het
beeld.
Gezicht over het water
Zo n karakteristiek totaalbeeld van een Oudhollandse stad kun
nen we nog zien vanaf het water van het IJsselmeereen kale dijk
met de kleine figuurtjes van schapen en struiken en dan opeens
een flinke bosschage van vele, hoge bomen met daarbovenuit
torens en enkele hoge daken van de voornaamste gebouwen en
eventueel ook nog een molen. Zo'n totaalbeeld is een vreugde
voor het gemoed. De kerktorens zijn merendeels juwelen van
architectuur. Het is uiterst zinvol, dat die hoofd-elementen in het
totaalbeeld, die ordenen en markeren en de totaliteit bundelen,
zo'n prachtige bekronende uitdrukking hebben.
De aanvaarroutes over het water zijn dikwijls zeer aantrekkelijk.
De stad opent zich geleidelijk, details en ruimteontwikkeling
delen zich langzamerhand mede, alles ondergeschikt aan het
uitzicht naar veelal fraaie bovenbeëindigingen op de belangrijkste
gebouwen.
Amsterdam was eertijds een lust voor het oog en wereldberoemd
om het prachtige gezicht van het IJ op de stad. Ook Haarlem bood
een mooie aanblik als men van het Spaarne aan kwam varen.
Vanaf de Eendjesbrug (bij de Spaarnekerk) en vanaf de spoorbrug
is dit mooie beeld van weleer, zij het nogal verminkt, nog terug te
vinden. De breedte van het Spaarne heeft een royale maat, lijkt
zich door de bocht verderop te verkleinen, hetgeen iets spannends
heeft. Gevelwanden begeleiden dit verloop met onafhankelijke
rooilijnen, niet strafevenwijdig aan het water. Ze laten kaden met
variabele breedte over. Dat leidt tot stroken van veranderende
karakteristiek. En boven alles uit, nogal centraal in het beeld, rijst
20
