De paardentram in de Barteljorisstraat
Bij de documentatie over de Barteljorisstraat, verschenen in het
Jaarboek 1976, is de tram niet vergeten. Op de foto's, afgedrukt
op de bladzijden 220 en 224 is de electrische tram der NZHTM te
zien, die daar 35 jaar lang gereden heeft, van 10 mei 1913 tot 1
november 1948. Wat de laatste foto betreft: deze moet genomen
zijn voor 1920want het nummer C 23 werd in 1918 gewijzigd in
A 323.
Ook de voorgangster van de electrische, de paardentram, die daar
gedurende bijna 25 jaar gelopen heeft (28 mei 1878 -9 mei 1913)
is niet vergeten. Wie de foto's op de bladzijden 223 en 269 nauw
keurig bekijkt, ziet een wisselhet dubbelspoor gaat over in enkel
spoor. Daarvan is melding gemaakt in de tekst op blz. 229. De
foto op blz. 269 moet in of na 1878 genomen zijnwant in dat jaar
werden de rails van de paardentram gelegd.
De gehele baan, lang 2305 meter, bestond rond 1900 uit 1742
meter dubbel- en 562 meter enkelspoor. Vanzelfsprekend lag het
enkelspoor in de nauwste straatgedeelten en het dubbelspooT in
de wijdere. De vraag ishoe kon men voorkomen, dat tramwa
gens elkaar op de enkelsporige lijngedeelten tegenkwamen bij een
zo drukke dienst als de HTM soms kende. Terecht wordt melding
gemaakt van de topjaren 1910 en 1911 met bijna een miljoen
reizigers, terwijl ondergetekende zich herinnert dat alle 15
rijtuigen (9 dichte en 6 open zomerwagens) op mooie zondagen
des zomers reden.
De baan was zo geconstrueerd, dat 'op zicht' kon worden gereden,
hetgeen uit onderstaande beschrijving moge blijken.
Op het stationsplein lag voor de ingang van het station enkel
spoor. Na aankomst van een tram werd het paard omgespannen
of ververst (de stal lag achter de remise in de Rozenstraat) en de
tramwagen tegenover de uitgang van het station getrokken om de
per trein aangekomen reizigers te kunnen opnemen. Aan de
westzijde van het Stationsplein, op de Kruisweg en het rechte deel
van de Kruisstraat lag dubbelspoor, dat overging in enkelspoor,
waar de Kruisstraat een bocht begon te maken. Vanaf dit punt
315
