Men kan dan spreken over rammelende stedebouw zoals men in
het begin van deze eeuw over rammelende architectuur sprak. In
villawijkjes doet zich dit probleem ook voor, maar het groen, dat
dan liefst van voldoende maat moet zijn ten opzichte van de
huizen, vangt dit op. Ruimtelijke kwaliteit blijft echter doorgaans
ontbreken, of het moet zijn dat het groen zo sterk werkt, dat het
hierin voorziet. De moeilijkheid van de integratie wordt in de
hand gewerkt doordat in de nieuwe stadswijken de rechte kubisti
sche bouwmassa's pas goed tot hun recht komen, als er sprake is
van compositorische eenheid. Daar is bouwen in een groter
verband voor nodig, hetgeen in nieuwe wijken wel eens succesvol
gebeurt, maar ook zeer vaak mislukt, doordat men de grootscha
lige opgaven heeft laten uitmonden in een tegen de mens gerichte
massaliteit, die suggereert dat het bouwsysteem en niet de verzor
gende mensenhand de dienst uitmaakt (Bijlmermeer).
Verschillende van de hiergenoemde problemen treffen we aan in
de nieuwe stadswijken van Haarlem. In 'Sinnevelt ervaren we het
Plesmanplein als een belangrijke hoofdruimte, die de indruk
maakt niet af te zijnhet is open en onbestemd aan de noordflank,
waar het oog diverse elementen ziet waarvan men zich afvraagt
hoe de onderlinge combinatie en hoe de betrokkenheid met het
plein bedoeld is. In 'Delftwijk' zien we hoe de richting van de
wijkbebouwing verandert onder invloed van de richting van de
Rijksstraatweg. Een richtingverandering in de bouwstructuur kan
levendig en verrijkend zijn, maar dan moet de ruimte 'vastgehou
den' worden, dwz. in de nieuwe richting gestuurd worden. Waar
de open stadstructuur is gehanteerd, ontstaan spoedig ongebrei
delde beeldcombinaties.
Schalkwijk
En dan Schalkwijk, het belangrijke, onmiskenbaar groots opge
zette, nieuwe stadsdeel ten zuidoosten van Haarlem. Het royale
front van de Europawijk aan de noordzijde heeft bepaald allure,
misschien zelfs teveel t.o.v. de Haarlemse traditie. Toen de hori
zontaal-gerichte flats tussen de drie torens tijdens de bouw op een
zeker moment ongeveer vier lagen hoog waren, vormden zij een
voortreffelijke combinatie met de hoogbouw. Nu, in de huidige
83
