verleend8). Sindsdien verspreidde de heraldiek zich snel door
West-Europa, mede onder invloed van de toernooien9). Wij
weten niet exact hoe ver Holland, die uithoek van de toen
beschaafde wereld10), daarbij achteraankwam. Echter blijkt uit de
ons bekende grafelijke zegels dat er pas in 1198 (Dirk VII) duide
lijk sprake is van het wapen met de leeuw"). Pama") beschouwt
de wapens, die vóór ca. 1200 werden gevoerd, als nog overwegend
van persoonlijke aard. In 1220 bevinden wij ons dus althans
wat Holland betreft nog in het stadium van de prille heraldiek,
waarin het wapen nog volop de functie heeft van een middel om
de door zijn helm onherkenbare ridder herkenbaar te doen zijn.
Het is typerend voor de wapens uit die vroege periode, dat zij
slechts een figuur vertonen, welke overigens in een veelvoud kan
voorkomen; dus: een leeuw, of: drie leeuwen, of: drie lelies, of:
bezaaid met lelieseen compositie van verschillende figuren,
zoals in het Haarlemse wapen zwaard, kruis en sterren, hoort in
de groeitijd van de heraldiek niet thuis").
3. Kan het wapen door keizer en patriarch zijn verleend?
Nota bene: Johannes van Leiden spreekt van een wapenvermeer
dering (zie boven). Als een zuivere verlening is de kwestie voorge
steld door Diric Mathijsen in een loflied op Haarlem, dat op ca.
1450 wordt gesteld14). De keizer gaf de rode banier met het
zwaard, de paus het kruis en de patriarchen de vier sterren een
verbluffend staaltje van coördinatie!
Ter beantwoording van de vraag diene, dat keizer Frederik II in
1220 in Frankfort zat, patriarch Radulf van Jeruzalem echter in
Damiette (Damiate); Radulf ontmoette de keizer pas op de
hofdag in Yerona, 11 november 1222'5). Van een gecombineerde
actie in 1220 tot verlening van een wapen aan Haarlem kan dus
geen sprake zijn geweest. Te veronderstellen, dat Frederik in
1220 het zwaard gaf en Radulf in 1222 daarbij het kruis voegde,
zou blijk geven van een schromelijke overschatting van het
belang van het begin-dertiende-eeuwse Haarlem.
4. Is het Haarlemse wapen, zoals wij dit nu kennen, kort na
Damiate in gebruik genomen?
97
